د) قدرت و توانایی: در تعریف روحیه مدارا این نکته مفروض است که انسان شرایط و قدرت پاسخگویی، ابراز و واکنش به عقیده مخالف خود را داشته باشد، بنابر این تعامل از روی عجز و ناتوانی هر چند هم مثبت به عنوان نشانگر روحیه مدار در نظر گرفته نمی شود.
۲-۳- پیشینه تحقیق
۲-۳-۱ پیشینه تحقیات انجام در ایران
۲-۳-۱-۱ بررسی مداراگری در بین دانشجویان دانشگاه گیلان محقق معصومه حسین زاده خانگاهی
این تحقیق به عنوان پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد در رشته جامعه شناسی گروه علوم اجتماعی دانشگاه گیلان در سال ۱۳۸۹ انجام شده است. در این پژوهش که با بهره گرفتن از روشها کمی صورت گرفته، محقق براساس دو نظریه هربرت مارکوزه و مقیاس فاشیم به بدنبال بررسی سنجش میزان مداراگری در جامعه آماری مورد نظر بر اساس دو محور الف)کم و کیف مدارا در بین دانشجویان و ب) ابعاد مدارای ایشان بوده است و این دو نظریه در قالب هشت شاخص تفکر قالبی ، خشونت ورزی، انتقاد، عقلانتیت، گفت و گو،پیش داوری، اقتدار طلبی و تعصب ورزی عملیاتی و در قالب طیف لیکرت در بین دانشجویان به آزمون گذاشته شد.
که در پایان با تجزیه وتحلیل اعداد و ارقام بدست آمده ارائه نتیجه به شرح ذیل بود:
۱.برای بالا بردن مداراگری صرفا تحلیل یک شاخص کارساز نخواهد بود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
-
- شاخص های چهارچوب نظری بی ارتباط با مدارا گری نبوده ولی میزان ارتباط آنها نیز در یک سطح نمی باشد.
-
- یافته ها کلی تحقیق نشان می دهد با بالا رفتن تحصیلات، میزان روحیه مداراگری روند رو به رشدی را نشان می دهد.
۲-۳-۱-۲ بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با مدارا در بین دانشجویان دانشکده های علوم اجتماعی دانشگاههای تهران و علامه طباطبایی.
این تحقیق بر روی ۲۲۰ دانشجوی رشته علوم اجتماعی دانشگاه های تهران و علامه طباطبایی به صورت پیمایشی صورت گرفت. که در آن چهار محور اصلی مورد بررسی قرار گرفت.
الف) میزان سرمایه اجتماعی دانشجویان دو دانشکده
ب) میزان مدارای دانشجویان مقطع های کارشناسی و کارشناسی ارشد
ج) آیا میزان مدارای دانشجویان در دو مقطع تفاوت معناداری را نشان می دهد؟
د) چه رابطه ای بین سرمایه اجتماعی و مدارا وجود دارد.
نتایج بدست آمده از تحلیل کمی داده های حاصل از مصاحبه نشان می دهد که از میان متغییر های سرمایه اجتماعی و متغییر های زمینه ای، در نهایت تنها چهار متغییر زمینه ای اعتماد نهادی ، سن،شبکه های غیر رسمی سیاسی و سرمایه اجتماعی ارتباطی به ترتیب موثرترین تبیین کننده های مدارا می باشند.
۲-۳-۱-۳ بردباری اجتماعی و نشانگان فرهنگی
رابطه متغییر های فرهنگی مختلفی از قبیل فردگرایی، جمع گرایی، اقتدارگرایی، جزم اندیشی، احساس عدالت، عام گرایی، تحرک اجتماعی، عزت نفس، با بردباری اجتماعی براساس نمونه ۳۰۰ نفری از شهروندان شهر تهران بررسی شده است.
نتیجه ای که از این تحقیق برداشت می شوند نشان می دهد که وجود دو خصلت اقتدار گرایی، جزم اندیشی در افراد با بردباری اجتماعی رابطه منفی دارد و عام گرایی، عزت نفس و احساس عدالت با افزایش بردباری فرد در تعاملات اجتماعی رابطه مثبت دارد.
۲-۳-۲ پیشینه تحقیقات انجام شده در خارج از ایران
Frolund thomsen, jens peter “The Faces of Education Controversy: Socialization, Cognitive Resources or Economic Privileges?”
۲-۳-۲-۱ نقش آموزش: جامعه شناختی، روانشناختی و یا امتیازات اقتصادی
مقاله به بررسی تاثیر تحصیلات بر روی مدارا در جامعه دانمارک می پردازد و سه جنبه متفاوت تاثیر گذار بر روحیه مدارا را بررسی می نماید.
۱) مدل جامعه شناختی: در این مدل کارکردنظام آمورشی در درونی سازی ارزش های دمکراتیک را بررسی می کند و تحقیق می نماید که آیا افراد دارای تحصیلات بالاتر از روحیه مدارای بیشتری برخوردار هستند.
۲) مدل روانشناختی: رابطه مثبت بین آموزش و مدارا تحت تاثیر متغیر مداخله گر احساس سودمندی سیاسی بررسی می شود.
۳) مدل منفعت طلب: رابطه بین منفعت طلبی و مداراگری که توسط نظام آموزشی به افراد آموزش داده می شود.
نتایج تحقیق بیانگر می دارد که اگر وضعیت شاخص های اقتصادی و شاخص روانشناختی کنترل شود، اثر مستقیم قابل توجی از کارکرد نظام آموزشی در درونی کردن ارزش های دمکراتیک در افراد باقی خواهد ماند. بنابر این تاثیر بعد جامعه شناختی نظام آموزشی در رابطه روحیه مدارا و امر آموزش بر سایر ابعاد این نظام به مراتب بیشتر است.
Antagonistic tolerance:
۲-۳-۲-۲ مدارای متضاد
این مقاله که در سال ۲۰۰۲ توسط روبرت هایدن به نگارش درآمده به بررس انتقادی مدارا در فضاهایی می پردازد که جامعه از چند مذهب متفاوت تشکیل گشته و فضاهای مقدس مشترکی که مورد استفاده پیروان این مذاهب به صورت متوالی و یا موازی بوده است و بیان می کند این مدارا گری در واقع مخالفت رقابیت آمیز است که در قالب نوعی کنش مدارا گرایانه ارائه می شود ولی واقعیت نهفته شده این است که در ابعاد واقعی مفهوم مدارا جای نمی گیرد.این بررسی بر روی دو منطقه بالکان در اروپا و شبه جزیره هند در آسیا صورت گرفته است.در حقیقت محقق بیان می دارد که تبیین های ارائه شده در مورد مدارا های اجتماعی منطقه بالکان و هند فاقد اعتبار است و نشان دهنده روحیه مدارا نمی باشد ،بلکه بیشتر نمایان کننده نوعی بی تفاوتی بین گروه های ساکن در این مناطق است.
Tolerance , Intolarence and Inter Religion Dialogue
۲-۳-۲-۳ مدارا، عدم مدارا و گفتگوی بین دینی
دومینیک در سال ۱۹۹۳ در پژوهشی میزان مدارای پیروان چهار دین اسلام، مسیحیت، سیلک و هندو را نسبت به موضوعاتی که گفتگو و در نتیجه مدارا بین گروه های دینی مختلف را تسهیل می کند در قالب دو محور اصلی الف) میزان مدارا یا عدم مدارای دینی در بین پیروان چهار دین هندو، مسلمان، سیلک و مسیحی به چه میزان است.و ب) از نظر جنبه های مختلف تعاملات اجتماعی پیروان کدام دین از مدارای بیشتری برخوردارند؟مورد سنجش قرارداد.
مولفه هایی که مورد بررسی قرار گرفتند عبارت بودند از:
۱) ازدواج بین مذهبی
۲) پرستش و اجرای مراسم مذهبی در مذاهب مختلف
۳) مطالعه و پرستش مذهبی با بهره گرفتن از کتاب مقدس دیگر مذاهب
۴) شرکت در مراسم مذهبی دیگر ادیان
۵) دریافت هدایا از دیگر ادیان دیگر
جمعیت موردمطالعه از ترکیب ۳۰۰ هندو، ۱۰۰ نفر مسلمان، ۵۰ نفر سیلک و ۵۰ نفر مسیحی بدست میآید.
نتیجه گیری تحقیق نشان دهنده رابطه بین ساختارهای یک دین و روحیه مدارای پیروان آن دین در ارتباط متقابل با پیروان ادیان دیگر دارد و ادیانی که از ساختارهای جزمی و خشک برخوردار هستند، انعطاف کمتری در رفتار پیروان آنها به چشم می آید. و مذهب سیلیک که از قطعیت و جزمیت کمتری برخوردار هستند پیروان آن نسبت به سه مذهب مورد مقایسه دیگر در این پژوهش روحیه مدارای بیشتری در موقعیتهای تعامل با پیروان دیگر مذاهب برخوردارند.
Religiosity and Tolerance in the United State and Poland
۲-۳-۲-۴ دینداری و مدارا در ایالت متحده و لهستان
در این بررسی تاثیر دینداری بر مدارا در این دو کشور مورد مقایسه قرار گرفته است و از طریق مولفه هایی این تاثیر این شاخص ها بر یکدیگر مورد کنکاش قرار گرفت. مولفه ها مورد سنجش برای تعیین میزان روحیه مدارای یک جامعه عبارت بودند از اعطای حقوقی مانند سخنرانی عمومی، حق تدریس در کالج ها، داشتن کتابهایی در کتابخانه های عمومی درباره ملحدان، کمونیست ها، نظامی گرایان، نژادپرستان و همجنس بازان سنجیده شده است. و شاخص های مشخص کننده نیز عبارت بودند از: ۱. میزان مشارکت دینی، ۲. التزام دینی ۳. جهت گیریی تئو گرافیک و ۴ . وابستگی مذهبی.
در پایان نتیجهگیری تحقیق نشان میدهد که دینداری با ویژگیهای عمومی آن تاثیر منفی بسیار اندکی بر مدارا دارد. آنچه رابطه دینداری با عدم مدارا را تشدید مینماید دینداری تئوگرافیکی است به این ترتیب که دیندارانی که معتقدند کلیسا باید در قدرت سیاسی دخالت کند کمتر اهل مدارا هستند.
فصل سوم:
روش شناسی تحقیق
۳-۱- استراتژی پژوهش
با توجه به شرایط خاص جامعه مورد بررسی به عنوان کنشگرانی که بالقوه تاثیرگذاران حوزه دینی در جوامع گوناگون هستند و همچنین وجود فرض بنیادین شناخت تفسیری[۳۶] _ برساختی که انسانها موجوداتی خلاق، مبتکر و معناساز هستند که به جهان اجتماعی خود معنا ونظم می بخشند لذا در این تحقیق از روش تفسیر گرایی اجتماعی بهره گرفته شد.
با این رویکرد واقعیات اجتماعی به مثابه امور برساخته انسانی[۳۷] و دائما در حال تغییر هستند بنابراین نمیتوان قوانیین از پیش تعیین شده و حتمی برای آنها وضع کرد واقعیت های جهان اجتماعی صرفا میتوانند درک و تفسیر شوند. این رویکرد که بر اصالت انسان در برابر محیط تاکید دارد براین باور است که واقعیت اجتماعی در فرایند درک و تفسیر انسان در خلال زندگی روزمره ساخته شده و معنادار میشود.
