- تعهد به اهداف
- رجحان منافع سازمان
- عضو یک خانواده مشترک بودن

بعد ساختاری

- روابط شخصی گرم
- ارتباطات کاری زیاد
- ساختار ارتباطی تسهیل کننده

منبع: ناهاپیت و گوشال (۱۹۹۸)، به نقل از نصر اصفهانی، ۱۳۸۹
۲-۲-۲۳)سطوح سرمایه اجتماعی
برای سرمایه اجتماعی سطوح متفاوتی تعریف شده است. صالحی و کاوسی (۱۳۸۷) در جمع بندی این نظریات به چند دسته بندی اشاره می کنند. دسته بندی اول شامل دو سطح ملی و سازمانی است. سازمان بانک جهانی (۲۰۰۱)، علوی (۱۳۷۹) و پاتنام (۱۹۹۹) و همچنین کلمن- جاکوب- پاتنام و آدلر (۱۹۹۹)، بیشتر سطح سازمانی آن را مورد توجه قرار داده اند. در دسته بندی دیگری نیز به سه سطح فردی، گروهی و اجتماعی اشاره دارد. صالحی، امیری و کاووسی (۱۳۸۷) معتقدند با توجه به پدیده جهانی شدن و لزوم ایجاد مناسبات و ارتباطات مناسب با دیگر کشورها می توان سطح فراملی را نیز به سطوح قبلی اضافه نمود. با تلفیق دو دیدگاه مطرح شده در خصوص سطوح سرمایه اجتماعی می توان چشم انداز ترسیم شده در شکل (۲-۶) را ارائه نمود:
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

شکل ۲-۶) سطوح سرمایه اجتماعی (اقتباس از صالحی و کاوسی، ۱۳۸۷)
۲-۳)پیشینه تحقیق
۲-۳-۱)پژوهش های داخلی
نصر اصفهانی و همکاران (۱۳۸۹)، در پایان نامه دکتری خود به “بررسی سرمایه اجتماعی سازمانی در سازمانهای خدماتی استان اصفهان (با رویکرد آموزه های مدیریت در آثار سعدی)"پرداختند. نتایج نشان داد که میانگین های حاصل در خصوص عوامل شناختی (نظیر توجه به اهداف سازمان، وجود فرهنگ سازمانی قوی، انتقال تجارب کاری در بین افراد)، عوامل ساختاری (وجود سیستم های مطلوب کاری، تشکیل گروه های کاری، انتخاب مناسب افراد در امور مختلف) و عوامل رابطه ای (نظیر وجود همدلی، رازداری، صداقت، فروتنی در سازمان)، سرمایه اجتماعی سازمانی در سازمان های خدماتی دولتی اصفهان از سطح متوسط (۳) بزرگتر بود.
دموری و همکاران (۱۳۸۸)، در مطالعه ای به “بررسی ارتباط مدیریت دانش با سرمایه اجتماعی در دانشگاه اسلامی از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه یزد"پرداختند. نتایج حاصله نشان داد که رابطه مثبت و معناداری بین مدیریت دانش و سرمایه اجتماعی وجود دارد؛ بطوری که سرمایه اجتماعی نقش بسزایی در توسعه مدیریت دانش در دانشگاه اسلامی را داراست. همچنین بین ابعاد سرمایه اجتماعی با ابعاد مدیریت دانش رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
جاهد (۱۳۸۸)، در تحقیقی که با عنوان “طراحی مدل مفهومی ارتباط مدیریت دانش با سرمایه اجتماعی شناختی” انجام داد، این نتیجه بدست آمده است که بین مدیریت دانش و سرمایه اجتماعی شناختی تاثیر و کنش متقابل وجود دارد و مطابق مباحث علمی و نظری موجود در این دو زمینه، مدل مفهومی مربوطه طراحی گردیده و به تبیین آن پرداخته شده است. همچنین راهکار لازم برای غنی سازی سرمایه اجتماعی توسط مدیریت دانش ارائه شده است.
عطاپور (۱۳۸۸)، در تحقیقی با عنوان “بررسی و تحلیل عوامل موثر بر چرخه مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاهی دانشگاه های تهران” پرداخته است. نتایج بدست آمده بیانگر آن است که ابعاد چهارگانه چرخه مدیریت دانش در کتابخانه های مورد بررسی در وضعیت مطلوبی قرار ندارند. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان می دهد که مهارت های اجتماعی، فرهنگ سازمانی و منابع انسانی، به ترتیب بر چرخه مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاهی تاثیر می گذارند.
محمدی (۱۳۸۸)، در پایان نامه خود با هدف تعیین"رابطه هوش هیجانی و سرمایه اجتماعی سازمان نزد کارکنان در اداره کل بیه خدمات درمانی استان اصفهان” پرداخت. یافته های پژوهش نشان داد که بین هوش هیجانی و سرمایه اجتماعی همبستگی مثبت و معناداری مشاهده شده و بین بعد شناختی سرمایه اجتماعی و هوش هیجانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین بین بعد ساختاری سرمایه اجتماعی و هوش هیجانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد، سطح هوش هیجانی و سرمایه اجتماعی را در این اداره کل زیر سطح متوسط نشان می دهد. همچنین با توجه به تحلیل های رگرسیونی ۹۴ % از هوش هیجانی می تواند بوسیله بعد شناختی و ساختاری سرمایه اجتماعی پیش بینی شود.
شیروانی و همکاران (۱۳۸۸)، در تحقیق خود به “بررسی میزان حاکمیت فرایندهای مدیریت دانش در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان” پرداخته که پس از آزمون فرضیه های تحقیق نظیر شناسایی، اکتساب، توسعه، اشتراک و توزیع، بهره گیری و دخیره سازی دانش، نتایج بدست آمده نشان داد که در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در هر شش فرایند مدیریت دانش، کلیه زمینه ها جهت استقرار آن کمتر از سطح متوسط وجود داشته است. در ضمن نیتجه گیری نموده که توجه به استفاده صحیح از دانش سازمانی و کاربرد آن، ابزارهای نوین مدیریتی نظیر مدیریت دانش، سازمان ها را در شرایط رقابتی حاضر توانمند ساخته، مقدمات موفقیت آنها را پدید می آورد.
قلی پور و همکاران (۱۳۸۷)، تحقیقی در رابطه با “تحلیل رابطه و تاثیر سرمایه اجتماعی بر کارآفرینی سازمانی در گروه صنعتی سدید” انجام داده اند. نتایج بیانگر آن است که بین سرمایه اجتماعی و ابعاد آن با کارآفرینی سازمانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین با بهره گرفتن از آزمون تحلیل مسیر داده های پژوهش، برازش بسیار خوبی با مدل مفهومی مشاهده شده است.
ربانی و همکاران (۱۳۸۷)، “به بررسی رابطه رفاه اجتماعی و سرمایه اجتماعی در فرایند توسعه شهرستان های اصفهان” پرداختند. بر اساس نتایج بدست آمده از این پژوهش شهرستان اصفهان به لحاظ شاخص های رفاه و سرمایه اجتماعی دارای وضعیت متفاوت می باشند. موقعیت شهرستان های مورد بررسی را می توان در هفت گروه طبقه بندی کرد. شهرستان اصفهان به لحاظ رفاه از بالاترین سطح و به لحاظ سرمایه اجتماعی از پایین ترین سطح برخوردار است. در صورتی که شهرستان داران از لحاظ شاخص سرمایه اجتماعی در رتبه اول و به لحاظ رفاه اقتصادی در سطح بسیار پایین قرار دارد.
رجائی پور، رحیمی (۱۳۸۷) در تحقیق خود به “بررسی رابطه بین فرایند تبدیل مدیریت دانش و عملکرد اعضای هیئت علمی دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی ۸۶-۸۵” پرداخته اند. نتایج تحقیق بیانگر آن است که بین فرایند تبدیل مدیریت دانش و میزان عملکرد همبستگی مثبت معناداری وجود دارد. تفاوت معناداری بین میانگین میزان تحقق مولفه های مدیریت دانش و اعضای هیئت علمی بر حسب سن، جنسیت، رشته تحصیلی و وضعیت استخدامی مشاهده نشده است.
کریمی (۱۳۸۷)، در تحقیق پیمایشی خود با عنوان “بررسی عوامل موثر بر استقرار مدیریت دانش از دیدگاه مدیران آموزشی دانشگاه ها و مراکز آموزشی عالی استان مرکزی در سال ۱۳۸۷"پرداخت. یافته ها نشان می دهد که از بین عوامل مدیریت دانش (یادگیری سازمانی، فناوری اطلاعات، نیروی انسانی و فرهنگ سازمانی)، فناوری اطلاعات عامل موثری بر استقرار مدیریت دانش است و سه عامل دیگر تاثیر چندانی بر استقرار مدیریت دانش نداشته اند.
کاوسی و کیاسی (۱۳۸۷) در پژوهشی با عنوان “بررسی نقش اعتماد اجتماعی و شبکه های اجتماعی در توسعه کارآفرینی” که با هدف شناسایی تاثیر سرمایه اجتماعی بر توسعه کارآفرینی سازمانی انجام گرفته است، نشان دادند که رابطه مثبتی بین اعتماد و هنجارها و شبکه های اجتماعی با کارآفرینی سازمانی وجود دارد. بدین معنا که هر چه افراد از میزان اعتماد بیشتری نسبت به یکدیگر برخوردار باشند، به همین اندازه در توسعه کارآفرینی نقش و اثر بیشتری مشاهده می شود. همچنین هر چه افراد هنجارهای موجود در جامعه را رعایت کنند، به همان اندازه در توسعه کارآفرینی نقش و اثر بیشتری مشاهده می شود. شبکه های اجتماعی نیز تاثیر زیادی بر توسعه کارآفرینی دارند. به عبارت دیگر هر چه شبکه های اجتماعی از طریق همکاری برای تحقق اهداف، هماهنگی بیشتری داشته باشند، در توسعه کارآفرینی نقش و اثر بیشتری خواهد داشت. بر همین اساس پیشنهاداتی برای افزایش سرمایه اجتماعی و توسعه کارآفرینی سازمانی ارائه گردیده است.
نیکبخت (۱۳۸۶) در پایان نامه خود با عنوان “بررسی رابطه بین میزان کاربست مولفه های مدیریت دانش با سبک های رهبری چندگانه مدل برنارد باس در دانشگاه اصفهان” پرداخت. نتایج پژوهش نشان دهنده آن است که ۱) بین شاخص های مدیریت دانش با سبک رهبری تحولی رابطه معنادار وجود دارد. ۲) بین مدیریت دانش با رهبری تحولی رابطه معنادار وجود ندارد. ۳) بین مدیریت دانش با رهبری عدم مداخله گر رابطه معنادار وجود ندارد. ۴) بین میانگین نمره های مدیریت دانش با سبک های رهبری چندگانه بر اساس سابقه، خدمت و جنسیت تفاوت وجود ندارد ولی بین میانگین نمره های مدیریت دانش و سبک رهبری چندگانه بر حسب سن تنها در زمینه مدیریت دانش تفاوت وجود دارد و معنادار است.
الوانی و همکاران (۱۳۸۶)، در پایان نامه دکتری خود با عنوان “نقش سرمایه اجتماعی در توسعه مدیریت دانش سازمانی"، به نقش و تاثیر سرمایه اجتماعی بر توسعه مدیریت دانش و پنج فرایند آن در شرکت داده پردازی ایران پرداخته اند. یافته های پژوهش نشان دهنده ماهیت متفاوت اقدامات مدیریت دانش است. تاثیر سرمایه اجتماعی بر توسعه مدیریت دانش بسته به ماهیت و نوع این اقدامات (سخت و نرم) متفاوت بوده است. وجود سرمایه اجتماعی بر توسعه فعالیت های نرم مدیریت دانش (شامل فعالیتهای انتقال و خلق دانش) تاثیر گذار بوده، با این حال رابطه معناداری را با توسعه فعالیت های سخت مدیریت دانش (شامل کسب، ثبت و کاربرد دانش)، نشان نداده است.
امیرخانی (۱۳۸۶)، در پایان نامه دکتری خود با عنوان “تاملی بر توسعه سرمایه اجتماعی در پرتو عدالت سازمانی در سازمان های دولتی” پرداخته است. در این پژوهش برای تحلیل سرمایه اجتماعی مراتب قابل اعتماد، مشارکت، رهبری مدنی، بخشش و روحیه داوطلبی، توانایی برقراری روابط اجتماعی غیر رسمی و تنوع در معاشرت ها و دوستی ها، مورد مطالعه قرار گرفته است. عدالت سازمانی نیز در سه بعد عالت توزیعی، عدالت مراورده ای و عدالت رویه ای مدنظر قرار گرفت. نتایج نشان داد که میان این متغیرها رابطه مثبت و معناداری وجود داشته به طوری که شکل گیری سرمایه اجتماعی به شدت تحت تاثیر ادراک عدالت در سازمان قرار دارد.
۲-۳-۲)پژوهش های خارجی
جارونپا و ایمونن^[۱۳۱](۲۰۰۹) در تحقیق خود با عنوان “سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش در شبکه های سازمانی در کشور هلند” پرداختند. بر اساس یافته های این تحقیق توسعه مدیریت دانش و سرمایه اجتماعی در محیط های مدیریتی نیازمند ابعاد متفاوت از سرمایه اجتماعی و تلاشهای جداگانه می باشد. همچنین نتیجه تحقیق بیان می کند که شبکه های متفاوت، تسهیم دانش متفاوت دارند و در مواردی اصول تسهیم دانش مشترک و متفاوت می باشد و کاربرد و توسعه بعد مناسب سرمایه اجتماعی میزان تاثیر گذاری اصول تسهیم دانش در شبکه را افزایش می دهد.
لازاروا و تیلور^[۱۳۲] (۲۰۰۹) در تحقیق خود با عنوان “مشاغل آزاد، سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش: مفهومی برای عملکرد سازمانی"، نوع تاثیر مشاغل آزاد را بر شکل گیری و کاربرد سرمایه اجتماعی سازمانی در سازمانها بررسی نمودند. نتایج بیانگر آن است که ضمن ارائه یک مدل در این رابطه بیان می کند که تحت آن شرایط انواع مختلف مشاغل آزاد بر شکل گیری و کاربرد آن بر ساختار سازمانی، تعقل سازمانی و سرمایه اجتماعی شناختی تاثر می گذارد و پیشنهاداتی را مبنی بر تحلیل های انجام شده ارائه می دهد. علاوه بر آن نوع دانش (اکتشافی و استخراجی) ارائه شده توسط سازمان که خود نوعی متعادل کننده برای ارتباطات مدیر ارائه شده را امتحان نموده است.
پلسیس^[۱۳۳] (۲۰۰۷) در تحقیقات خود دریافت که: مدیریت دانش به عنوان عامل اصلی است که موجب ایجاد و نوآوری و موفقیت در سازمان ها می شود. لذا فهم مفهوم مدیریت دانش، شناسایی ارزش ایجاد استراتژی مدیریت دانش و برقراری مدیریت به عنوان یک عامل مهم برای سازمان ها حائز اهمیت است.
در پژوهش بروکس و مایاناخوفو^[۱۳۴](۲۰۰۶) “رابطه توسعه منابع انسانی، سرمایه اجتماعی و هوش هیجانی با بهره وری سازمانی “، یافته ها نشان داد که رابطه بین توسعه منابع انسانی، سرمایه اجتماعی و هوش هیجانی با بهره وری سازمانی یک رابطه مختلط و نظام یافته است که بر اساس آن می توان یک مدل مفهومی در ارتباط با محیط سازمانی ارائه داد.
صالح یحیی و گیت گو (۲۰۰۵) در پژوهش خود نشان دادند که: بین مولفه های مدیریت دانش (ایجاد، ثبت، پالایش، انتشار و کاربرد دانش) و مولفه های مدیریت منابع انسانی (آموزش، تصمیم گیری، ارزیابی عملکرد و پاداش) رابطه معناداری وجود دارد.
دیمیتریادس^[۱۳۵] (۲۰۰۵) در پژوهش خود با عنوان «یادگیری سازمانی و مدیریت دانش در اقتصاد جدید، به این نتیجه دست یافت که: برای موفقیت در شرکت های اقتصادی جدید نیاز به نوآوری، پذیرش و ارتقاء یادگیری و دانش است. برای اثر بخشی سازمان، نیاز به توسعه قابلیت استراتژی یادگیری به وسیله رابطه یادگیری با مدیریت دانش در بین سازمان ها است.
کلپ و کتین^[۱۳۶] (۲۰۰۵) در پژوهش خود با عنوان «بررسی نگرش دبیران در مورد رفتارهای رهبران آموزشی با توجه به مدیریت دانش در مدارس ترکیه»، انجام گرفت دریافت که: هفت بعد فرعی از مدیریت دانش در مدارس ترکیه وجود دارد که شامل رهبری، ساختار فرهنگی، محل ها و مراکز دانش، دانش ضمنی و دانش صریح، نگرش دانش و فرهنگ یادگیری به علاوه یک رابطه معنادار بین ابعاد فرعی مختلف مدیریت دانش و اینکه معلمان پست الکترونیکی از خودشان داشته باشند، مدرسه برای اخذ دانش بیرونی به اینترنت متصل باشد. دارای وب سایت باشد، شبکه کامپیوتری برای دانش درونی و اینکه مدرسه، یک تعهد به منظور انتشار حرفه ای دانش داشته باشد.
لینا و ون بورن (۱۹۹۹) تحقیقاتی با عنوان «سرمایه اجتماعی و عملکرد کارکنان» انجام داده اند. آنان اعتقاد دارند که اعمال کارکنان به شدت بر سطح سرمایه اجتماعی سازمان تاثیر می گذارد و روش هایی را که از طریق آنها، روابط، هنجارها و شبکه ها و .. بر سرمایه اجتماعی سازمانی تاثیر می گذارد بررسی و تحلیل کرده و منافع و هزینه های بالقوه سرمایه اجتماعی سازمان را توضیح می دهند. آنان در تحقیق خود سرمایه اجتماعی سازمانی را به عنوان منبعی که ناشی از ویژگی روابط اجتماعی درون سازمان است تعریف کرده اند. این منبع از طریق سطوح جهت گیری هدف جمعی و اعتماد مشترک اعضاء قابل تشخیص است. واحد تحلیل آنان و تاکیدشان بیشتر بر جنبه های منفعت عمومی سرمایه اجتماعی است. لینا و ون برن مدلی پدید آوردندکه دارای دو جزء است. مشارکت و اعتماد و بر اساس این مدل، شیوه هایی را بررسی می کنند که در آنها اعمال خاص کارکنان ممکن است سطح سرمایه اجتماعی در سازمان را افزایش دهد.
۲-۳)مدل نظری پژوهش
با توجه به نکات مطرح شده در این فصل، مدل نظری پژوهش در مورد بررسی رابطه بین مدیریت دانش و سرمایه اجتماعی بر اساس مولفه های آنها به صورت زیر ترسیم می گردد.
همکاری
شبکه ها
خلق دانش
مدیریت دانش
اعتماد
تسهیم دانش
بکارگیری دانش
روابط
سرمایه اجتماعی
تعهد