- تعهدات غیر واقعی که منجربه انتظارات غیر واقعی می شود
- درگیری و ارتباط ضعیف بین کارکنان
جالب توجه است، فن آوری جزء این دسته بندی ریسک قرار نمیگیرد.
تنها در گذشته،عدم آگاهی به علت کمبود آموزش در فن آوری موجب ضعف در درک درست استفاده از ابزارها و تکنیک های فن آوری بوده است . علاوه براین ممکن است به علت نا آشنایی اعضای پروژه و کارشناسان با کاربرد نامناسب روبرو شوند.
( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
۲-۵- انواع ریسک
اساس توسعه مدل قیمتگذاری دارایی سرمایهای ، را مارکوئیتز (۱۹۵۲) و توبین (۱۹۵۸) بنا نهادهاند نظریههای اولیه، ریسک یک اوراق بهادار منفرد را ، انحراف استاندارد از بازدههایش معرفی کردند که به عنوان یک معیار بی ثباتی بازده ارائه میشد، بدینگونه که انحراف استاندارد بیشتر ، نشان دهنده ریسک بالاتری است. ویلیام شارپ (۱۹۶۴) و ترینور (۱۹۶۱) و لینتر (۱۹۶۵) و بلک (۱۹۷۷) از جمله محققانی بودند که کوشیدند از نظریه مارکوئیتز برای مکانیزم قیمتگذاری اوراق بهادار به طور موثری استفاده کنند (لیزنبرگ ۱۹۷۶) . در این تئوری مارکوئیتز فرض خود را بر این گذاشت که سرمایهگذاران الزاما در پی به حداکثر رسانیدن بازده مورد انتظار نیستند چراکه اگر آنها تنها در پی به حداکثر رسانیدن بازده مورد انتظار بودند ، فقط در یک قلم دارایی که دارای بیشترین بازده مورد انتظار بود سرمایهگذاری میکردند.این درحالیست که با یک بررسی اجمالی میتوان به این نتیجه رسید که اکثر سرمایهگذاران (چه فردی و چه نهادی) معمولا دارای پرتفویهای سرمایهگذاریاند. در توجیه این رفتار میتوان عنوان کرد که سرمایهگذاران همزمان به دو پدیده ریسک و بازده توجه میکنند(چارلز پی جونز،ترجمه تهرانی،۱۳۸۶).
بادرنظر گرفتن تئوری پرتفولیو و تئوری قیمتگذاری داراییهای سرمایهای میتوان ریسک کل را به دو بخش ریسک سیستمانیک و ریسک غیرسیستماتیک تقسیمبندی کرد.
ریسک غیرسیستماتیک + ریسکسیستماتیک = ریسک کل
۲-۵-۱- ریسک غیر سیستماتیک
همانطور که بیان شد بخش پیشبینی نشده بازده ، یعنی بخش ناشی از اخبار غیر مترقبه ،ریسک واقعی هر نوع سرمایهگذاری است، ریسک یک دارایی از اخبار غیر مترقبه – اتفاقات پیش بینی نشده ناشی میشود.نوعی از اخبار غیر منتظره ، ریسک غیر سیستماتیک نامیده میشود . ریسک غیر سیستماتیک آن است که یک سهم خاص یا سهم گروه کوچکی از شرکتها را تحت تاثیر قرار میدهد و از طریق تنوعبخشی میتوان آنرا کاهش داد. از آنجا که این نوع ریسکها منحصر به یک شرکت خاص هستند ، گاهی ریسکهای خاص یا منحصر به فرد نامیده میشوند. از عوامل مهم این ریسک میتوان کالاها و خدمات تولیدی شرکت یا صنعت ، نوع مدیریت ،فعالیت رقبا و ساختار هزینه های شرکت اشاره کرد ( جهانخانی و شوری،۱۳۸۹) .
۲-۵-۲- ریسک سیستماتیک
ریسک سیستماتیک یک ورقه بهادار، میزان حساسیت و تغییرپذیری بازده آن ورقه بهادار در مقابل تغییرات بوجود آمده در بازار است . به بیان آماری این ریسک درجه تغییرات بازده یک دارایی یا سرمایهگذاری خاص نسبت به تغییرات بازده مجموعه سرمایهگذاری بازار است و با بتا (β) اندازه گیری میشود به عبارتی ریسک سیستماتیک چگونگی عمل یک سهام را در ارتباط باسهام بازار نشان میدهد و بازده انتظاری دارایی به سطح ریسک سیستماتیک (بتا ) بستگی دارد. به بیانی ساده ، ریسک سیستماتیک یا ریسک غیرقابل کنترل آن بخش از ریسک کل سهام است که ناشی از عوامل بازار بوده و بطور همزمان بر قیمت کل اوراق بهادار تاثیر میگذارد. این ریسک را از طریق تنوعبخشی نمیتوان حذف نمود.از عوامل مهم این ریسک میتوان به تحولات سیاسی و اقتصادی ،چرخه های تجاری ، تورم و بیکاری اشاره کرد. در تحقیقات اخیر از ریسک سیستماتیک تقسیم بندی جدیدی نیز ارائه شده است که عبارت است از ریسک سیستماتیک نامطلوب و ریسک سیستماتیک مطلوب، دسته اول حساسیت بازدهی دارایی سرمایهای را هنگامی که بازار رو به پایین است،اندازه گیری میکند. به عبارت دیگر حساسیت بازدهی دارایی نسبت به بازار فقط در شرایط افت و کاهش بازار اندازه گیری می شود، دسته دوم حساسیت بازدهی دارایی سرمایه ای را هنگامی که بازار رو به بالا است اندازه گیری می کند(صادقی و همکاران،۱۳۸۹).
نمودار زیر تاثیر افزایش تعداد اوراق بهادار (تنوع بخشی) بر ریسک مجموعه های سرمایهگذاری نشان داده شده است.
ریسک پرتفوی
ریسک غیرسیستماتیک
ریسک سیستماتیک
تعداد اوراق بهادار در پرتفوی
نمودار(۲-۱) تاثیر افزایش تعداد اوراق بهادار در ریسک پرتفوی
ریسک سیستماتیک به عنوان هدف استراتژیک مستقیما بوسیله ترکیب بدهی به حقوق صاحبان سهام تحت تاثیر قرار میگیرد.تئوری کلاسیک مالی بیان میکند به دلیل آنکه سهامداران میتوانند ریسک سیستماتیک را کنترل کنند ،شرکت نباید با ایجاد تنوع در ساختار سرمایه بلند مدت تلاشی در جهت مدیریت ریسک انجام دهد ( همان منبع ).
پراسد در مقاله تحقیقی خود عنوان میکند که از طریق مدیریت ریسک سیستماتیک ساختار سرمایه بلند مدت ، مزایای بالقوه برای شرکت بدست میآید.سرمایهگذاران تلاش میکنند ریسک سیستماتیک موجود در پرتفویشان را کنترل کنند . در این تحقیق پراسد اشاره به تحقیق کیم و هیل واستن[۱۲] میکند و در ادامه بیان میکند که ارتباط منفی میان بدهی و نوسانپذیری درآمدها وجود دارد .علاوه براین در بررسی هیل واستن نشان داد که ارتباط منفی بین بتا ،درآمدها و بازده وجود دارد.همچنین این مطالعه نشان داد که شرکتهای دارای بتای بالا، نوسان پذیری در آمدی بالائی نیز دارند و بنابراین ترجیح میدهند که نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام کمتری داشته باشند(جولای ،۱۳۸۸).
۲-۵-۲-۱- ریسک بنیادین[۱۳] در برابر ریسک سیستماتیک
طبق بیان رایلی و براون ، عدهای از صاحبنظران مالی ، به تضاد بین معیار بازاری ریسک ( ریسک سیستماتیک) و معیارهای بنیادین ریسک ( ریسک تجاری و غیره ) عقیده دارند . تعدادی از مطالعات، ارتباط بین معیار بازاری ریسک و متغیرهای مالی بکار رفته در اندازه گیری فاکتورهای ریسک بنیادین مانند ریسک تجاری ، ریسک مالی و ریسک نقد شوندگی را نشان می دهند . نتیجه حاصل از این مطالعات نشان می دهد که ارتباط مهمی بین معیارهای بازاری ریسک و معیار های بنیادین ریسک وجود دارد . بنابر این معیارهای ریسک می توانند مکمل هم باشند . این سازگاری ، منطقی به نظر می رسد، زیرا در یک بازار سرمایه با عملکرد صحیح ، ریسک سیستماتیک می بایست ویژگیهای ریسک اصلی دارایی را منعکس نماید . به عنوان مثال ، انتظار می رود شرکتی که دارای ریسک تجاری و مالی بالایی است ، دارای میانگین ضریب حساسیت (β) بالایی نیز بالا باشد . همچنین می دانیم شرکتی که دارای سطح بالایی از ریسک اصلی و انحراف معیار بازده بالایی بر روی سهام است ، می تواند از سطح ریسک سیستماتیک پایینتری برخوردار باشد زیرا تغییرپذیری داراییها و قیمت سهام آن، به کل اقتصاد یا بازار ارتباطی ندارد . بنابراین می توان صرف ریسک را برای دارایی بصورت زیر مشخص کرد .( اسلامی بیدگلی ، ۱۳۸۶ ).
(ریسک کشوری، ریسک نرخ ارز، ریسک نقد شوندگی ، ریسک مالی ، ریسک تجاری) F = صرف ریسک
یا
(ریسک سیستماتیک ) F = صرف ریسک
۲-۵-۲-۲-ضریب بتا بعنوان شاخص ریسک سیستماتیک
ضریب بتا (β) یک سهم ، شاخص ریسک سیستماتیک آن سهم می باشد. ضریب بتا نشان می دهد که درصد تغییرات قیمت یک سهم چه درصدی از تغییرات شاخص کل قیمت سهام می باشد. برای مثال چنانچه ضریب بتا برای یک سهم برابر با عدد یک باشد، در آنصورت درصد تغییرات قیمت آن سهم بطور متوسط برابر با تغییرات کل شاخص قیمت سهام می باشد.
چنانچه ضریب بتای یک سهم بزرگتر(کوچکتر) از یک باشد ، درصد تغییرات قیمت یک سهم بطور متوسط بیشتر ( کمتر) از درصد تغییرات شاخص کل قیمت سهام خواهد بود.
همچنین آقای مندلکر[۱۴] (۲۰۰۰ ) اثبات کرد که بتا حاصل سه عامل زیر است :
-
- ریسکی که ناشی از ساختار دارایی شرکت بوده و بوسیله درجه اهرم عملیاتی بیان میشود .این متغیر میزان سرمایه شرکت را ارائه می دهد.
-
- ریسکی که بواسطه ساختار مالی شرکت بوجود می آید و با درجه اهرم مالی بیان می شود . این متغیر میزان بدهی شرکت را نشان می دهد.
-
- نهایتا ریسکی که ناشی از عدم اطمینان محیطی(*β) است .
بنابر این ریسک سیستماتیک را در قالب ضریب بتا می توان بصورت زیر تعریف نمود.
(* )* ( DFL ) * ( DOL) =
باتوجه به توضیحات ارائه شده در بالا ، ریسک سیستماتیک شرکت غیر اهرمی برابر با ریسک تجاری آن است.
(* )* ( DOL) = u
(u )* ( DFL ) =
معادله آخر بیان می کند که ریسک سیستماتیک هر شرکت حاصل دو عنصر است : ریسک تجاری (u ) و ریسک مالی (DFL)، این معادله نشان می دهد که با تامین مالی از طریق بدهی ، سطح ریسک سیستماتیک افزایش می یابد . تجربه این مدل پیشنهاد می کند که در یک سطح معینی از ریسک ، ارتباط منفی بین بدهی و ساختار دارایی شرکت وجود دارد(جولای،۱۳۸۸) .
۲-۶- تخمین بتای تاریخی
برای محاسبه بتا از مدل دو عاملی شارپ نیز استفاده میشود . بر طبق این مدل ، نرخ بازده پرتفوی بازار بعنوان متغیر مستقل و نرخ بازده سهام شرکت i بعنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده و معادله رگرسیون بر آورد می شود.
e I,t + i R m.t +i = R i.t
R i.t : بازده سهام شرکت i در زمان t .
i β : بتای سهام شرکت i .
R m.t : بازده پرتفوی بازار در زمان t .
e I,t : عبارت خطا ( پسماند ) در بر آورد رگرسیون.
R i.t : نشان دهنده انحراف بازده واقعی سهام i از خط رگرسیون در زمان t می باشد. i شیب خط و i عرض از مبداء می باشد .اگر R i.t و R m.t همبستگی کامل داشته باشند، e I,t برای تمامی سالها صفر است و در این حالت تمامی نقاط روی خط رگرسیون قرار می گیرند.
همچنین چنانچه که فرض کنیم i ، i ، ۲e,i در طول زمان ثابت باشند ، در این صورت معادله فوق برای هر لحظه از زمان صادق خواهد بود. در این صورت رویه مناسبی به منظور برآورد i ، i و ۲e,i وجود خواهد داشت . البته باید توجه داشت که معادله فوق ، معادله یک خط مستقیم است. اگر ۲e,i برابر با صفر باشد، در این صورت با بهره گرفتن از دو دسته اطلاعات (مشاهدات) ، میتوان i و i را برآورد کرد. با این حال وجود متغیر تصادفی e I,t در معادله ، بدین معنی است که بازده واقعی ، پراکندگی را حول وحوش خط مستقیم خواهد داشت.
نمودار روبرو بیانگر این مطلب است. R i.t
i
i
R m.t
نمودار(۲-۲)رابطه بازده سهام با شاخص بازار
در این نمودار محور عمودی بیانگر بازدهی سهام i و محور افقی نشان دهنده بازدهی بازار است . هر نقطه بر روی این نمودار نشان دهنده بازدهی سهام i در طول یک فاصله زمانی معین ،( برای مثال یک ماه ) به ازای مقدار معینی از بازدهی بازار برای همان فاصله زمانی است. ( راعی، ۱۳۸۳).
همچنان که مشاهده می شود بازده های واقعی ، روی خط یا اطراف آن قرار دارند. شیب این خط میتواند تخمین خوبی از بتا ، و عرض از مبداء آن ، بر آورد خوبی از i باشد ، به منظور تخمین بتا برای یک دوره زمانی معین ( برای مثال ۶۰ دوره یعنی ، ۶۰ ،… ،۱ = t ) خواهیم داشت :
و برای تخمین رابطه i از رابطه بعدی استفاده می کنیم :
