با داشتن اطلاعاتی مربوط به این عوامل می توان بهترین زمان مبارزه با آفات را تعیین کرد. بررسی های انجام گرفته نشان داده که در درجه حرارت پایین (۱۰-۵) باروری حشره ماده کم و در درجه حرارت بالا(۳۰-۲۵) قدرت باروری افزایش می یابد. نتایج این بررسی ها نشان داد که بالاترین میزان تخم گذاری (۳/۳۷۳ تخم به ازای هر ماده) و کوتاه ترین طول عمر حشره بالغ (۴/۸ روز) در ۳۰ درجه سانتیگراد می باشد.
بودنهرمر، معتقد است که همه مراحل P. citri نورگرایی منفی (negative photothropism) از خود نشان می‌دهند بجز جنس ماده تخم گذار که به هیچ یک از محرک های خارجی حساس نیست. بنابراین نورگرایی منفی در نور قوی کاملا واضح است. ولی تاثیر آن در نور پراکنده کم است. نورگرای منفی در P. citri از عوامل اصلی تنظیم فعالیت روزانه می‌باشد. بدین صورت که پوره های ماده های جوان در صبح خیلی زود و یا غروب به طور فعال روی میوه ها و برگ ها دیده می شوند و به محض روشن شدن هوا ناپدید شده و خود را به فضای بین دو میوه متصل به هم، در شکاف ها، زیر برگ ها و غیره پنهان می کنند. آنها این پناهگاه ها را در تاریکی ترک می کنند و دوباره وقتی در معرض نور قرار می‌گیرند از هر فرصتی برای پنهان کردن خودشان در بین شکاف ها استفاده می‌کنند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
فصول:
قدرت باروری حشرات ماده در فصول مختلف سال فرق می‌کند به عنوان مثال متوسط تعداد تخم گذاشته شده توسط حشره ماده در فصل تابستان ۴۰۰ عدد، در پاییز ۱۲۳ عدد و در فصل زمستان ۶۵ عدد می‌باشد.
گیاه میزبان:
کیفیت گیاه میزبان، تاثیر قابل ملاحظه ای روی میزان باروری حشره ماده دارد. مثلا روی جوانه بزرگ غیر خشبی (نرم) سیب زمینی متوسط تعداد تخم برای هر ماده در یک دسته ۲۵ تایی ۱۷۱ عدد ولی در روی جوانه های خشبی و پیر، متوسط تخم برای هر ماده در یک دسته ۱۵ تایی ۶۷ عدد می‌باشد.
بر اساس تحقیقات انجام شده این طور بیان شده که اختلاف قابل توجهی در مدت نشو و نمای شپشک آردآلود مرکبات روی غذای مناسب مثل جوانه تازه سیب زمینی، میوه های رسیده مرکبات و انگور وجود ندارد. ولی مدت نشو و نما روی میوه های نارس مرکبات، جوانه های خشبی سیب زمینی و شاخ و برگ مو برای یک هفته به تعویق می‌افتد.
میزبان های شپشک آردآلود مرکبات
آفتی پلی فاژ است و از تعداد زیادی گیاهان زراعی، باغی و زینتی تغذیه می کند.
از میزبان های حقیقی مهم آفت به مرکبات، انار، مو، زیتون،انجیر، توت سفید، خربزه، هندوانه و موز می‌توان اشاره کرد.
از میزبان های دیگر این آفات، گیاهان زینتی مانند گل ابریشم، حسن یوسف، کروتون، دیفن باخیا، کاکتوس، بگونیا، گلآفتاب گردان، گرامینه، خرزهره، ارکیده، چتریان، پیچک، داوودی، گل آویز، سرخس و کلم هستند. درخت زینتی گل ابریشم حساسایت شدیدی نسبت به شپشک آردآلود مرکبات دارند و در صورت تراکم آفت موجب ریزش برگ های آن میگردد )آلبرتین[۱۰] و همکاران، ۲۰۰۴).
کلیاتی از مورفولوژی و بیولوژی شپشک آردآلود مرکبات(P. citri)
حشره ماده بالغ :
بدن حشره ماده بالغ بیضی شکل است. اطراف بدن ۱۸ جفت زائده که به طرف انتهای بدن بلندتر می شوند، وجود دارد. بدن حشره ماده پوشیده از موم است. (مافی، ۱۳۷۶).
مراحل پورگی:
در سیکل زندگی این شپشک سه مرحله پورگی مشاهده می شود.
پوره سن ۱ :
پوره ها پس از خروج از تخم حدود ۲۴ الی ۴۸ ساعت به صورت مجتمع اطراف کیسه تخم باقی می مانند و بعد از آن برای پیدا کردن مکان مناسب متفرق می شوند. اکثر پوره های متحرک در امتداد گلبرگ های اصلی مستقر می شوند و بعد از مدتی تغذیه پوست اندازی می کنند.
پوره سن یک فاقد هر گونه ترشحات مومی است. زیرا غدد ترشح کننده موم آنها فعال نیست و از نظر کنترل شیمیایی بسیار مهم است زیرا وجود ترشحات مومی در سنین بالاتر موجب عدم تماس مواد شیمیایی به حشره می گردد و از میزان تاثیر سم کاسته می شود.
پوره سن۲ :
از نظر ظاهری شبیه پوره سن یک، رنگ بدن تیره تر از پوره سن یک، غدد ترشح کننده موم در پوره سن ۲ فعال شده و سطح بدن را لایه ای نازک از ترشحات مومی سفید میپوشاند. رشته های انتهایی بدن تشکیل شده ولی رشته های اطرف بدن هنوز تشکیل نشده است.
پوره سن ۲ از نظر رفتاری همانند پوره سن یک در نقاط سایه دار و اطراف بدن حشره ماده به صورت سنگفرشی مستقر می‌شوند و از شیره نباتی تغذیه می‌کنند.
در پایان این مرحله آن عده از پوره هایی که به حشره ماده تبدیل می شوند شروع به پوست اندازی کرده و به پوره سن سه تبدیل می شوند. ولی آن عده که به حشره نر تبدیل می شوند شروع به ترشحات رشته ای سفید کرده و طی مراحل مختلف به حشره نر تبدیل می شوند.
پوره سن ۳ :
ظاهرا شبیه به حشرات ماده بالغ می باشند ولی از نظر اندازه کوچکتر، غدد مترشحه رشته های مومی در پوره سن سه کاملا رشد کرده و سطح بدن را پودر سفید رنگی می پوشاند. رشته های انتهایی بدن کاملا رشد کرده و لی رشته های اطراف بدن کامل نشده است (مافی، ۱۳۷۶).
شکل ( ۲‑۱) حشره نر و دستجات تخم شپشک آردآلود مرکبات www.bugsforbugs.com.au
شکل ( ۲‑۲) حشره ماده و پوره سن ۲ شپشک آردآلود مرکبات www.bugsforbugs.com.au
شکل ( ۲‑۳) سیکل زندگی شپشک آردآلود مرکبات و کفشدوزک کریپتولموس HTTP://Mrec.ifas.ufl.edu
زمستان گذرانی شپشک آردآلود مرکبات
زمستان گذرانی شپشک آردآلود مرکبات تحت شرایط آب و هوایی شمال کشور، بر روی گونه های مختلف مرکبات و گیاهان زینتی به صورت پوره سن ۲ و ۳ ، حشره بالغ و دسته تخم می باشد. تعداد تخمهایی که توسط افراد ماده بالغ زمستانگذران گذاشته می شود نسبت به افراد زمستان گذرانی که به صورت پوره سن ۲ و ۳ هستند و بعد از چندین روز تغذیه در اوایل فصل شروع به تخم گذاری می کنند کمتر است .
افراد زمستان گذران در لابه لا برگ های چسبیده به هم، روی میوه های مانده از سال قبل، در شکاف تنه و زیر پوستک های برآمده تنه درختان مرکبات زمستان را سپری می کنند http://cals.arizona.edu)).
بودن هرمر (۱۹۵۱) معتقد است که افراد زمستان گذران دوره سرما را روی ریشه گیاهان گرامینه سپری می کنند.
از آنجایکه افراد مذکور یک دوره سرمای شدید را پشت سر گذاشتند از نظر جثه کوچکتر و نیز میزان تخم گذاشته شده نسبت به افراد سالهای بعدی کمتر است.
ماده های بالغ در فصل بهار، با افزایش درجه حرارت از محل های زمستان گذران خارج شده و روی تنه اصلی درختان مستقر شده و شروع به تشکیل کیسه تخم می کنند. پوره های زمستان گذران با افزایش درجه حرارت خود را به بخش های هوایی مرکبات رسانده و با کمی تغذیه شروع به تشکیل کیسه تخم و تخم گذاری می کنند.
آویدو[۱۱](۱۹۶۹) معتقد است که در طول فصل بارندگی تعداد زیادی از شپشک ها به وسیله باد و باران از روی شاخ و برگ های درختان مرکبات شسته شده و روی خاک می افتند سپس خود را به ریشه گیاهانی مانند برموداگراس، جانسون گراس و غیره رسانده و فصل زمستان را روی آنها سپری می‌کنند.
نحوه خسارت آفات روی مرکبات
حشرات کامل و پوره های شپشک آردآلود مرکبات با فرو بردن استایلت های بلند در نسج برگ، میوه و ساقه از شیره نباتی تغذیه می کنند. علائم خسارت روی برگ ها به صورت لکه های زرد رنگ می باشد. همچنان که حشره از شیره نباتی تغذیه می کند شروع به ترشح عسلک می نماید و تمامی سرشاخه های گیاه آغشته به عسلک می گردد و قارچ فوماژین سریعا” روی آنها رشد کرده و تمام سرشاخه ها به وسیله این قارچ پوشیده می شود و سرانجام منجر به ریزش سریع برگ ها می گردد (رانج[۱۲] و همکاران،۲۰۰۹).
به طور کلی در باغاتی که عملیات مبارزه شیمیایی با این آفت صورت نمی‌گیرد در اوایل تابستان، این آفت طغیان می کند، سبب ریزش برگها میگردد و با افزایش جمعیت آفت ریزش شدید میوه در اواخر تیر ماه را به دنبال خواهد داشت. حالت شاخه های بدون برگ منتهی به میوه خشک مشاهده خواهد شد . همزمان با رشد میوه جمعیت آفت نیز افزایش می‌یابد و در ماه های مرداد و شهریور تراکم بالای آفت را روی هر میوه خواهیم داشت. به علت تراکم بالای آفت، عسلک ترشح شده توسط آنها به صورت قندیل هایی از میوه آویزان میشود ) صبوری[۱۳] و همکاران،۲۰۰۳).
میوههایی که توسط ترشحات پودری پوشیده شده به صورت کاملا” سفید در می آید. در این حالت اگر با نزولات جوی مواجه شود ترشحات پودری از روی میوه شسته شده و نقاطی که محل استقرار آفت به صورت زگیل های نارنجی مایل به قرمز نمایان میگردد و حالت زودرسی به میوه دست میدهد. میوههای آلوده کاملا توسط ترشحات پودری، پوستهای، پورگی و قارچ فوماژین پوشیده شده، چنانچه میوه های آلوده به وسیله آب گرم کاملا” شست و شو شود دارای پوست ضخیم بوده و از نظر کیفیت و بازار پسندی چندان مطلوب نیستند.
این آفت معمولا شرایط مرطوب را ترجیح می دهد. خسارت عمدتا در باغ های قدیمی و در خاک های سنگین و در منطقه سایه می باشد که باعث کاهش انر‍‍‍‍‍‍‍ژی درخت و از دست دادن ظرفیت فتوسنتز میشود ( آلبرتین[۱۴] و همکاران، ۲۰۰۴).
هجوم شدید آفت منجر به ریزش ۸۰% برگ و ۱۰۰% میوه می شود. خسارت شدید در تابستان دیده میشود. در صورت حضور شپشک در بهار، باید کنترل انجام گیرد و بهترین کارایی کنترل به وسیله حشرهکش در هنگام ظهور سن اول شپشک می باشد http://cals.arizona.edu)). شپشک آردآلود مرکبات علاوه بر خسارت های اخیر ناقل بیماری‌های ویروسی متعدد نیز می‌باشد ( رمزی[۱۵]، ۲۰۰۹).
شکل ( ۲‑۴) خسارت شپشک آردآلود مرکبات www.bugsforbugs.com.au
روش های کنترل شپشک آردآلود مرکبات
با توجه به توانایی بسیار بالای شپشک آردآلود مرکبات در گسترش و ایجاد خسارت روی گیاهان میزبان از روش های کنترلی مختلف جهت مبارزه و کاهش خسارت آفت استفاده شده است. فلت[۱۶] در سال (۲۰۰۶) استفاده از پرتوافکنی جهت کنترل شپشک را به عنوان روشی مناسب معرفی کرد. این محقق طی آزمایشاتی از یک سری غلظت بین ۶۰ تا ۱۵۰ ( واحد پرتودهی) روی مراحل مختلف پورگی، بالغ و بالغ تخم گذار جهت تعیین مقاوم ترین مرحله آفت استفاده شده است بر اساس یافته های این محقق حشره بالغ تخم گذار مقاوم ترین مرحله رشدی آفت می باشد. استفاده از تله فرمونی از جمله روش امنی می باشد که جهت کنترل شپشک آردآلود مرکبات استفاده شد (هس[۱۷] و همکاران،۱۹۷۶; مکلاگلین[۱۸]، ۲۰۰۸) .
سموم حشره کش و دشمنان طبیعی از ابزارهای مهم مدیریتی این آفت است ( ار[۱۹]،۲۰۰۹). همچنین کنترل فیزیکی مانند پاک کردن حشره از سطح آلوده و هرس شاخه های آلوده از معمولترین روش کنترل این آفت محسوب می شود.
کنترل بیولوژیکی
از عوامل بیماری زای P. citri قارچ Entomophthora fumosa است. این قارچ در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری، زمانی که میزان بارندگی تابستانه زیاد است و درصد رطوبت بالاست طغیان P. citri را کنترل می کند.
شکارگرهای زیادی مخصوصا Coccinellidae و همچنین Chrysopidae به P. citri حمله می کنند. اگرچه این حشرات شکارگر مناسبی برای شپشک آردآلود مرکبات می باشد اما آنها اغلب تعداد میزبان را در حدی که دیگر خسارت اقتصادی وجود نداشته باشد کاهش نمی‌دهند.
زنبور پارازیتوئید از خانواده Encyrtid به نام Leptomastix dactylopii بین سالهای ۱۹۸۰ و ۱۹۸۷ از کالیفرنیا وارد و در کوینزلند رها سازی شدند. این طرح بلافاصله اجرا و گسترش پیدا کرد و تعداد حشرات پارازیتوئید را افزایش داد و کنترل آنها را به طور قابل قبولی افزایش داد.
قبل از شروع کنترل بیولوژیکی در کوینزلند در سال ۱۹۸۰به عنوان بخشی از مدیریت آفت یکپارچه برای آفتهای مرکبات، ۱۲ دشمن طبیعی که به P. citri حمله کرده اند، ثبت شده است. آنها شامل کفشدوزک هایی از قبیل Cryptolaemus montruzieri، Harmonia octomaculata و از سیرفیدها Cyrphus sp و از دوبالان Diadiplosis koebelei و از بالتوری ها Chrysopa sp، Mallada signata، Micromus و Oligochrysa lutea و چهار گونه از زنبورهای Encyrtidae از قبیل: Anagyrus pseudococci، Coccidoxenoides peregrines، Leptomastidea abnormis، Ophelosia crawfordi (به نظر می رسد که سه گونه آخری عجیب و نا متعارف هستند و ثبت نشده باشند) ( واترهوس[۲۰]، ۲۰۰۰).
هنگام فعالیت مورچه ها (عمدتا Pheidol megacefala و همچنین Iridomyrmex glaber ) تعداد شپشک های آردآلود و تمایل آنها برای ترشح عسلک شدیدا” افزایش می یابد. زمانیکه نوارهای چسبان را اطراف تنه درختان سیب درختی قرار دادند و مانع از دسترسی مورچه ها به آن شدند، تعداد Planococcus citri نیز کمتر شد ( میکائیل[۲۱]، ۲۰۰۱; اوان[۲۲]، ۲۰۰۸).
