6375595
ايران
آمارنامه جهاد کشاورزی، 1390
539034
2017
267167
لرستان
1-1-1 تکامل گندم:
وضع هگزاپلوئیدی گندم، مطالعات ژنتیکی درباره آن را مشکل کرده است، زیرا بسیاری از خواص گندم به وسیله دو یا چند ژن کنترل می شود و هر ژن متعلق به یک ژنوم است. بدین جهت، محققان در تعیین محل ژنها و تهیه نقشه کروموزومی گندم از راههای معمولی، خیلی کند پیشرفت کرده اند، اما پیدایش ورایتههای مونوسومیک[1] و نولیسومیک[2] این گونه مطالعات را تا حد زیادی ساده کرده است (یزدی صمدی و همکاران 1370).
گندمهای دیپلوئید با ژنومهای شناخته شده، میتوانند برای تعیین ژنوم دیپلوئیدها با پلی‌پلوئیدهای دیگر به کار برده شوند. برای مثال وقتی گندم دیپلوئید اینکورن (Triticum monococcum L.) (Einkorn) با گندم تتراپلوئید دوروم تلاقی داده شود، در میوز، اغلب وضعیت 711+71 بوجود می آید (7 کروموزوم جفت شده بعلاوه 7 کروموزوم بدون جفت). بنابراین گندم دوروم حامل یک ژنوم کلی (A) با گندم اینکورن است و یک ژنوم اضافی دیگر (B) نیز دارد. در تلاقی بین گندم دوروم و گندمهای نان، اغلب وضعیت 1411+71 در میوز به وجود می آید. بنابراین گندم نان حامل هر دو ژنوم A و B به علاوه یک ژنوم سوم (D) نیز میباشد (Kontt; 1989).
- monococcum × Unknown species
(2n=2X=14, AA) (2n=2X=14, BB)
- dicoccoides× T. tauschii
(2n=4X=28, AABB) (2n=4X=14, DD)
- aestivum
(2n=6X=42, AABBDD)
منشاء گندم تتراپلوئید و هگزاپلوئید (ارزانی، 1387).
1-1-2 طبقه بندی گندم:
از نظر منشاء، جنس Triticum شامل گونه هایی می شود که بطور کلی دارای ژنوم A باشند. هر یک از سه سطح پلوئیدی گندم بر اساس خصوصیات اولیه مورفولوژی به شرح زیر تقسیم میشوند (ارزانی، 1387).
الف: دیپلوئیدها (2n=14 , AA) گندمهای اینکورن
گندم وحشی اینکورن T. urartu
گندم اینکورن T. monococuum L.
ب: تتراپلوئیدها (2n=28 , AABB) گندمهای امر و دروم
گندم دوروم T. durum Desf
گندم امر T. dicocum schrank
گندم وحشی امر T. dicoccoides Korn
گندم پولارد – ریوت یاکون T. turgidum L.
گندم پولیشن T. polonicum L.
گندم پرشین T. carthlicum Nevski (T. persicum Vav)
با فرمول ژنوم AAGG
گندم تیموفیوی T. timophevii
گندم وحشی آراراتیکوم T. araraticum
ج: هگزاپلوئیدها (2n=42 , AABBDD) گندمهای نان یا معمولی
گندمهای نان یا معمولی T. aestivum L.
گندم کلوب T. compactum Host.
