هیات مدیره شرکت موظف است حسابهای شرکت را در حداکثر ظرف مدت چهار ماه پس از پایان دوره مالی تهیه وبه مجمع عمومی صاحبان سهام ارائه نماید.
حساب های مزبور باید مورد رسیدگی و تأیید بازرس قانونی قرار گیرد.
احراز سود باید پس از تصویب حساب ها ،مورد تأیید مجامع عمومی شرکت باشد.
چنانچه شرکت سود ویژه داشته باشد ملزم است ۱۰٫/. آن را بین صاحبان سهام تقسیم کند.
پرداخت سود سهام به سهامداران باید حداکثر ظرف مدت ۸ ماه از تاریخ تصمیم مجمع عمومی راجع به تقسیم سود ،انجام پذیرد . ( قانون تجارت ، ۱۳۴۷)
با توزیع سود سهام نقدی ،سرمایه در گردش شرکت کاهش می یابد ، ساختار و ترکیب حقوق صاحبان سهام تغییر می کند؛ وبه طور کلی پرداخت سود نقدی سهام علاوه بر تأثیر روی نقدینگی شرکت ، بر توان پرداخت دیون شرکت نیز تأثیر می گذارد.
۲-۳-۲) سود سهمی ^[۱۰]
در مواردی که شرکت وجوه نقدی کافی، برای توزیع سود سهام به صورت نقدی نداشته باشد ویا جهت تامین مالی طرح های توسعه و سایر برنامه ها ی آتی خود به وجوه نقد موجود نیاز داشته باشد،آنگاه ممکن است اقدام به انتشار سهام عادی اضافی به عنوان سود سهام نماید. این نوع سود را سود سهمی یا سهام جایز ه می نامند. در توزیع سود به این شکل ،تعداد سهام منتشر شده تأثیری بر درصد مالکیت هر کدام از سهام داران نسبت به شرکت نداردزیرا تعداد سهام جایزه ای، که به سهامداران پرداخت می شود متناسب با تعداد سهامی است که قبل از توزیع سود سهام جایزه مالک آن بوده اند. (بلکویی ۱۹۹۸)

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۳-۳ ) سود سهام به صورت دارائی^[۱۱]
ممکن است شرکتی به جای توزیع سود سهام نقدی ، مقادیری از دارائی هایش را بین سهامداران توزیع نماید . این دارائی ها ممکن است شامل موجودی کالا ، زمین و وسایل دیگر گردد. دلیل عمده توزیع سود از این طریق ، ضعف نقدینگی شرکت در پرداخت سود سهام نقدی می باشد . در این نحوه پرداخت، معمولاً قیمت بازار دارائی ها محاسبه شده وتفاوت حاصل از ارزش دفتری وقیمت بازار که به سهامداران داده می شود دردفاتر شرکت ثبت می گردد . این نوع توزیع ساختار سرمایه شرکت را تغییر داده وبر موقعیت اعتباری شرکت تأثیر می گذارد ، همچنین ارزش حقوق صاحبان سهام را کاهش می دهد.( بلکویی ۱۹۹۸)
۲-۳-۴ ) سود سهام به صورت اوراق قرضه ^[۱۲]
گاهی شرکتها برای اجتناب از پرداخت مالیات به سود سنواتی ( سود نگهداری شده ) بخشی از درآمدهای جاری وسود انباشته خودرا به حساب بدهی های جاری انتقال می دهند واز این طریق اقدام به انتشار اوراق قرضه ویا سهام ممتاز جهت پرداخت سود می نمایند . این عمل باعث افزایش حجم بدهی های شرکت می شود . توزیع قرضه های بلند مدت نیز مانند موجودی جنسی به عنوان یک روش پرداخت سود سهام ، به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد . مسأله قابل توجه در این شیوه این است که، اگر سهامداران شرکت به طبقات متعددی تقسیم شده باشند، در صورتی می تواند از اوراق قرضه به عنوان سود سهام استفاده کند که این اوراق را بین کلیه گروه سهامداران توزیع نماید. در غیر این صورت اگر توزیع قرضه ها به یک گروه خاص صورت گیرد این امر باعث می شود که عملاً جمع بدهی های مستقیم وثابت شرکت افزایش یابد . در حالی که ریسک مالی نهایی را تمامی گروه های سهامدار متحمل خواهند شد .
به طور کلی مدیریت شرکت هایی که اقدام به انتشار اوراق قرضه به عنوان سود سهام می کنند بااین کار در واقع تلاش می نمایند تا در ذهن سهامداران این تصور را به وجود آورند که شرکت از نظر مالی وضعیت سالم تر ومناسبتری نسبت به آنچه که دیده می شود ، دارد.( بلکویی ۱۹۹۸)
۲-۵)خط مشی های تقسیم سود^[۱۳]
تصمیم گیری در مورد مصادف سود حاصله از عملیات شرکت یکی از تصمیمات عمده مدیران مؤسسه را تشکیل می دهد. مدیران مؤسسه باید در مورد این مسأله که چه مقدار از عایدات شرکت را به عنوان سود تقسیمی بین سهامداران توزیع نمایند. وچه مقدار از آن رادر شرکت اندوخته نمایند؛ تصمیم گیری کنند. به هر حال شرکت ممکن است حجم ریالی ثابتی از سود خود را بدون توجه به نوسانات درآمدی خود توزیع نماید. ویا درصد ثابتی از سودرا پرداخت کند؛ و یا حتی مبلغی از سود انباشته شرکت در طی سالهای گذشته را به عنوان سود جاری بین سهامداران توزیع نماید. (بلکویی ۱۹۹۸)
بعضی از شرکت ها در این رابطه از الگوی خاصی پیروی نکرده و صرفأ در پرداخت سود سهام ،شرایط مقطعی را که در آن قرار دارند ،در نظر می گیرند.
به طور کلی سیاست های مختلفی که شرکت ها می توانند در تقسیم سود خود اتخاذ نمایند، عبارتند از:
۲-۵-۱) سیاست های تقسیم سود منظم ^[۱۴]
در این روش مدیریت در پرداخت سود از یک سیاست منسجم و منظم پیروی می کند و سعی می کند با وجود نوسان در سود طی سالهای مختلف ،نظم در پرداخت سود سهام حفظ گردد. شرکتهای تابع چنین سیاستی برای استمرار نظم در پرداخت سود سهام ،معمولأ در دوره هایی که درآمد شرکت بالاست و از نقدینگی خوبی برخوردار است با اندوخته کردن مبالغی از درآمدکسری وجوهی را که بر طبق سیاست پرداختی خود باید توزیع نماید، جبران می کنند.
داشتن چنین سیاستی می تواند به دلایلی مهم باشد.
اولأ: چنین سیاستی باعث افزایش وفاداری سرمایه گذاران به شرکت می شود. به طوریکه سرمایه گذاران به سهام شرکت به عنوان یک وسیله سفته بازی نگاه نمی کنند ،بلکه به صورت ابزاری برای سرمایه گذاری بلند مدت می نگرند.
ثانیأ : پرداخت منظم سود باعث افزایش اعتماد بازارنسبت به شرکت ومدیران آن می گردد. به طوری که امکان تأمین مالی از طریق بازار و از طریق فروش سهام جدید یا اوراق قرضه را تسهیل و میسر می نماید.
ثالثأ: باعث گسترش مالیات می گردد؛ و بدین وسیله امکان از دست دادن کنترل شرکت را تا حدود زیادی منتفی می سازد.
رابعأ :این چنین سیاستی به نفع خرده سرمایه گذاران می باشد . زیرا سهم متناسبی از کنترل شرکت را برای آنان حفظ می نماید.
همان طور که مشاهده می شود، یکی از عوامل مهم در اتخاذ چنین سیاستی و استمرار آن ،امکان پیش بینی درآمد ها می باشد . این مسئله به خصوص در رابطه با شرکتهای جوان وشرکت های جدیدالتأسیس ،یعنی پیش بینی درآمدها با حدس و گمان و عدم قطعیت همراه خواهد بود. ولی در مورد شرکت های قدیمی بر اساس تجربیات گذشته و ثبات بیشتر در عوامل ایجاد کننده درآمد ،پیش بینی های مطمئن تری می توان انجام داد . در اتخاذ سیاست تقسیم سود منظم مدیریت باید وضعیت درآمدی شرکت مطبوع خود را که می تواند به یکی از دو صورت زیر باشد شناسایی نماید:( بلکویی ۱۹۹۸)
۱- دارای درآمدهای یکنواخت وبا نوسانات کم.
۲- دارای درآمدهایی که به صورت ناگهانی وپیش بینی نشده نوسان می نماید .
شرکت هایی که فعالیتشان در جهت تولید وعرضه کالاهای مصرفی است ،که توسط مصرف کننده نهایی استفاده می شود ؛ توانایی درآمدی آنها با ثبات تر از شرکتهایی است که کالاهای واسطه برای تولیدکنندگان دیگر تولید می نمایند . قیمت کالاها وبهای تمام شده آنها می تواند درآمدهای آن را تحت تأثیر قرار دهد . هر قدر هزینه های تولید پایین تر باشد درآمدها باثبات ترند وبالعکس هر چه هزینه های تولیدی بالاتر باشند درآمدها از نوسانات بیشتری بر خوردار خواهند بود . بنابراین چنانچه بهای تمام شده تولیدات پایین باشد، وخریدار آن مصرف کننده نهائی باشد درآمدهای شرکت منظم تر و باثبات تر خواهد بود ؛ اما هر قدر درآمدهای شرکت از محل تولیدات پر هزینه بدست آید ومشتریان ، آن را به عنوان کالای واسطه ای خریداری نمایند ،درآمدها از قاعده ونظم کمتری برخوردار بوده وکمتر می توان با تکیه براین درآمدها ، سیاست پرداختی منظمی را اتخاذ نمود. : (بلکویی ۱۹۹۸)
شرکتها در پیروی از سیاست تقسیم سود منظم از روش های متفاوتی استفاده می کنند که مهمترین آنها عبارتند از :
۲-۵-۱-۱ ) روش درصد ثابتی از درآمد هر سهم ^[۱۵]
در این روش مؤسسه درصد ثابتی از درآمد خالص خود را به عنوان سود سهام می پردازد .
یک درصد سود سهام پرداختی ثابت دلالت براین دارد که درصد عایدات پرداخت شده در هر سال ثابت می باشند؛ وبنابراین سود سهام پرداختی به تناسب تغییر در درآمدهای شرکت نوسان می یابد ، به عبارت دیگر این سیاست ، سودها را مستقیماً به درآمد خالص شرکت نسبت می دهند. به پرداخت سود به عنوان نسبتی ثابت از درآمد هر سهم نسبت ( pay out ) گفته می شود .
به دلیل اینکه در این سیاست مدیریت خود راعملاً از نظر پرداخت سود به درآمدهای مؤسسه وابسته نموده است ، ریسک نوسانات درآمدی شامل سود پرداختی نیز می گردد؛ وبه این دلیل این نحو توزیع سود یک سیاست محافظه کارانه می باشد. در چنین شرایطی اگر درآمدهای شرکت بسیار کاهش یابد مدیریت در عمل خود را ملزم به پرداخت فقط درصدی از همان درآمد می داند . این نوع سیاست برای اکثر سرمایه گذاران به خصوص آن دسته که به نحوی به درآمدهای جاری وابسته اند رضایت بخش نمی باشد . زیرا در سالهایی که درآمد پایین است سود پرداختی به آنان نیزپایین می آید : (بلکویی ۱۹۹۸)
۲-۵-۱-۲ ) روش مبلغی ثابت^[۱۶]
برطبق این سیاست مؤسسه بطورثابت مبلغی قطعی ومعین به عنوان سود سهام بدون توجه به نوسانات سود سالیانه ، برای هر سهم می پردازد . در حقیقت با پیروی از این سیاست ، شرکت مبلغ ثابتی را بین سهامداران توزیع خواهد کرد ، حتی اگر در سال مزبور زیان داشته باشد . باید توجه داشت پیروی از این سیاست بدین معنی نیست که مبلغ سود پرداختی برای تمامی سالهای آینده بدون تغییر باقی می ماند، بلکه وقتی درآمدهای شرکت افزایش می یابد وانتظار می رود که سطح جدید درآمد در آینده نیز استوار وپابرجا بماند ، مبلغ پرداختی افزایش خواهد یافت . البته اگر چنانچه پیش بینی شود که این افزایش درآمد موقتی بوده است، تغییری در سطح سود پرداختی از سطح موجود آن بوجود نخواهد آمد .
با اینکه شرکتهای باثبات راحت تر ومطمئن تر می توانند این سیاست را دنبال کنند ، ولی نوسان در، درآمد ها پیروی از این سیاست را برای شرکتهای با نوسانات درآمدی بالا منتفی نمی سازد . چنین شرکتهایی برای امکان پرداخت مبلغ ثابت سالانه باید در سالهایی که عایدات بیشتر از سود سهام پرداختی می باشد، مبالغی را در دفاتر خود جهت پرداخت سود سهام در سالهای درآمدی پایین ذخیره نمایند .
حتی بعضی از شرکتها حسابی تحت عنوان ( ذخیره متعادل سازی سود تقسیمی) ^[۱۷] ایجاد می نمایند که این گونه حسابها در نهایت می تواند به ثبات تقسیمی سود کمک کند. : (بلکویی ۱۹۹۸)
روایط بین درآمد هر سهم وپرداخت مبلغ ثابتی به عنوان سود سهام سالانه در نمودار زیر ترسیم شده است .
نمودار (۲-۱) : روابط بین درآمد هر سهم وپرداخت مبلغ ثابتی به عنوان سود سهام سالانه
نسبت پرداختی ممکن است در سال به خصوصی کوچکتر ویا بزرگتر از نسبت پرداختی مورد نظر باشد، اما در مجموع نسبت های پرداخت شده به گونه ای است که هدف مورد نظر را تأمین می نمایند.
این سیاست از نظر سرمایه گذاران سیاست کم ریسکی تلقی می شود وسرمایه گذارانی که مایلند حجم معینی از وجوه نقد را برای اداره امور زندگی وهزینه های عملیاتی بدست آورند ، نسبت به سهام چنین شرکتهایی تمایل بیشتری دارند واحتمالاً حاضرند مبلغ بیشتری برای هر سهم شرکتی که دارای سیاست تقسیم مبلغ ثابتی می باشد در صورت تساوی سایر شرایط بپردازند . :( بلکویی ۱۹۹۸)
مزایای سیاست تقسیم سود با ثبات عبارتند از :
۱- محتوای اطلاعاتی سود سهام^[۱۸] سیاست تقسیم سود یک شرکت وتغییر این سیاست می تواند شامل اطلاعاتی باشد، که به آن محتوای اطلاعاتی سود سهام می گویند .
درمواقعی که شرکت از سیاست تقسیم سود با ثبات پیروی می کند ، ادامه چنین سیاستی یا افزایش وکاهشی که در روند آن ممکن است پیش آید ، در واقع اطلاعاتی درباره انتظارات مدیران شرکت در مورد آینده مؤسسه در اختیار سرمایه گذاران قرار می دهد . سهامداران نسبت به ۳ حالتی ،که ممکن است اتفاق بیافتد ، اطلاعاتی را از انتظارات مدیران درباره آینده شرکت کسب می کنند. ( میلر و روک ، ۱۹۸۵)
حالت اول ، ادامه تقسیم سود به صورت فعلی : در این حالت سرمایه گذار نسب به ادامه روند درآمدی شرکت اطمینان حاصل کرده ویا حداقل عدم اطمینان وی کاهش می یابد .
حتی اگر درآمدهای شرکت افزایش یابد ، سرمایه گذار وضعیت مزبور را اینطور تفسیر می نماید که انتظارات مدیران شرکت نسبت به آینده شرکت بهتر از آن است که وضع موجود نشان می دهد. ودر نتیجه اطمینان بیشتری نسبت به سهام این شرکت در مقایسه با سهام شرکتی که همزمان با کاهش درآمد ، سود تقسیمی خود رانیز کاهش می دهد ، خواهد داشت . (مهرانی، ۱۳۷۴)