عبارت است از تفاوت در حجم و کیفیت اطلاعات در دسترس دو طرف مبادله که از طریق مدل آمیهود(۲۰۰۰) محاسبه می شود.
حجم مبادلات غیرعادی سهام:
شرکتها با توجه به تعداد سهام منتشره دارای حجم مبادلات متعارفی هستند که در تحقیق حاضر از طریق میانگین مبادلات عادی در طول دوره تحقیق محاسبه می شود. اختلاف بین حجم متعارف مبادلات با حجم واقعی آن، بعنوان مبادلات غیرعادی تلقی می شود.
مبادلات نامتقارن سهام:
عبارت است از اختلاف حجم سهام خریده شده و فروش رفته شرکت که منعکس کننده ناهنجاری در تقاضاهای خرید و فروش است.
۷-۱) روش کلی تحقیق:
روش تحقیق مورد استفاده در این تحقیق از جهت هدف، روش گرد آوری داده ها و استنتاج، و نهایتا طرح تحقیق به صورت زیر بوده است:
الف) روش تحقیق از جهت هدف : با توجه با اینکه تحقیق حاضربا به کارگیری مدل ها ، روش ها و نظریه های موجود در راستای تبیین و حل مسائل مبتلا به یا بهبود وضعیت در قلمرو تحقیق انجام گرفته ، از جهت هدف “کاربردی” است.
ب)روش تحقیق از جهت روش استنتاج : با عنایت به اینکه از جامعه آماری شرکت های منتخب پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، نمونه تصادفی انتخاب شده است، روش استنتاج در بیان مشاهدات نمونه ای، “توصیفی” و در تعمیم مشاهدات نمونه ای به شرکت های منتخب بورسی به عنوان جامعه آماری “تحلیلی یا استقرایی" است .
ج) روش تحقیق از جهت طرح تحقیق: نهایتا با عنایت به اینکه داده های اصلی تحقیق در کار میدانی بر مبنای عملکرد گذشته و داده های تاریخی مندرج در صورت های مالی بدست آمده است، طرح تحقیق” پس رویدادی” بوده است.
۸-۱) قلمرو تحقیق:
قلمرو تحقیق حاضر در سه بعد موضوعی، مکانی و زمانی به شرح ذیل تعریف شده است:
الف) قلمرو موضوعی: از نظر موضوعی این تحقیق به تعیین رابطه بین قیمت، نوع و میزان بازده غیر منتظره سهام با حجم مبادلات سهام و با تاکید بر تمایز بین بازده غیر منتظره مثبت و منفی بر حجم مبادلات سهام اختصاص یافته است.
ب) قلمرو مکانی: این تحقیق در بین شرکت های منتخب بورس تهران که بیشترین تشابه را به منظور قابلیت مقایسه داشته اند، به انجام رسیده است. معیارهای تشابه شرکت ها که در تعریف جامعه آماری طی فصل سوم عنوان شده است، عبارت از یکسانی دوره مالی، عدم تعلق به نهادهای پولی و مالی و شرکت های سرمایه گذاری یا واسطه گری مالی، نداشتن بیش از سه ماه توقف معاملاتی، زیان ده نبودن، در اختیار بودن اطلاعات کامل مرتبط با متغیرهای تحقیق، بوده است. به جهت استفاده از روش استقرایی در استنتاج از بین شرکت های منتخب به روش تصادفی و با بهره گرفتن از فرمول مناسب آماری نمونه ای انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته است.
ج) قلمرو زمانی: حیطه زمانی تحقیق حاضر مبتنی بر بازه زمانی داده های آماری، عبارت از بازه زمانی ۵ ساله بین ۲۹/۱۲/۱۳۸۸تا ۲۹/۱۲/۱۳۹۲ بوده است.
۹-۱) ساختار گزارش تحقیق:
گزارش تحقیق حاضر طی ۵ فصل به ترتیب و محتویات ذیل تنظیم گردیده است:
فصل اول کلیات تحقیق: به شرحی که گذشت و به ترتیب به مقدمه، تشریح موضوع ،ضرورت و اهمیت انجام ،تبیین مسئله ،اهداف ،سوالات ،فرضیات ،تعاریف عملیاتی واژه های اساسی ،روش کلی و قلمرو تحقیق اختصاص یا فته است.
فصل دوم ادبیات تحقیق: که در آن به شرح مفاهیم، عوامل موثر بر تصمیم ها یا رفتار سرمایه گذاران و رابطه بین آن ها با معیارهایی چون قیمت یا بازده سهام و روش ها یا مدل های مورد استفاده در این زمینه و پیشینه به کارگیری آن ها و بر مبنای آن تدوین چارچوب مفهومی تحقیق تصویر گردیده است .
فصل سوم روش تحقیق: به تشریح روش کلی و فرایند اجرایی تحقیق مشتمل بر تعریف جامعه آماری ،نمونه و روش نمونه گیری ،روش های گردآوری داده ها ،ابزار تحقیق ،و نهایتا روش ها و نرم افزارهای تجزیه و تحلیل داده ها اختصاص یافته است.
فصل چهارم یافته های تحقیق: که طی آن بر مبنای پردازش داده های تاریخی به دست آمده از گستره مکانی تحقیق در بازه زمانی مربوطه به توصیف جامعه آماری، توصیف یافته ها، تحلیل پیش فرض های استفاده از روش های اقتصاد سنجی جهت تعیین ارتباط بین متغیرها، تبیین روابط بین متغیرها پرداخته شده است.
فصل پنجم تلخیص ،نتیجه گیری و پیشنهادها: بر مبنای جمع بندی نتایج به شرح مختصری از خلاصه یافته ها ،نتیجه گیری یا پاسخ به سوالات تحقیق،`یشنهاد به دست اندرکاران و سیاست گزارن در گستره مکانی تحقیق در راستای بهبود کارایی شرکت ها در قلمرو تحقیق و نهایتا،محدودیت های مربوط به دقت یا تعمیم نتایج تحقیق اختصاص یافته است.
فصل دوم: ادبیات تحقیق
فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
۱-۲) مقدمه:
طی فصل اول کلیات تحقیق مشتمل بر مقدمه، بیان موضوع، اهمیت و ضرورت انجام تحقیق، بیان مسئله، اهداف، سوالات، فرضیات تحقیق، تعریف عملیاتی واژه ها، روش کلی تحقیق، قلمرو تحقیق و نهایتا ساختار گزارش تحقیق عنوان شد.
در این فصل ادبیات تحقیق مشتمل بر مبانی نظری و پیشینه تحقیق مورد بحث قرار گرفت. در ابتدا به طرح مبانی نظری یا تعاریف اساسی مرتبط با سرمایه گذاری و سهام و حجم مبادلات عنوان شده در ادامه پیشینه تحقیق در ارتباط با قیمت و بازده غیرمنتظره و حجم مبادلات سهام و مدل ها یا روش های مربوطه مورد بحث قرار گرفته است. سپس به روش ها و نتایح مربوط به تحقیقات مشابه یا مرتبط انجام شده در زمینه مورد بررسی اشاره است. در انتهای این فصل نیز بر مبنای مبانی نظری و پیشینه تحقیق، مدل مفهومی تحقیق که بر مبنای آن انجام تحقیق حاضر به انجام رسیده، تبیین شده است.
شایان ذکر است به تبع انتظار تعیین رابطه بین بازده سهام و حجم مبادلات، از طرح قصه ها و بدیهیات نظری و خصوصا طرح تاریخچه و مطالب نظری نامربوط که در انجام تحقیق به عنوان پشتوانه دفاعی از روش و دستاوردها یا در انجام تحقیق نقشی نداشته، خود داری شده است.
۲-۲) اهمیت و مفهوم بازده سهام:
از بازده سهام تعابیر متفاوتی ارائه کرده و مدل ها و روش های مختلفی جهت اندازه گیری آن ابداع و مورد بررسی قرار داده اند. به طور کلی مجموع عیادات نقدی و جریانات نقدی که به ازای هر سهم یا سهام عاید می شود را بازده سهام دانسته اند. از جمله بر مبنای قیمت سهام، تغییر قیمت سهام، نسبت تغییر قیمت به قیمت پایه، قیمت روز به ارزش دفتری، دقیمت روز به سود هر سهم طی دوره و … تعریف نموده اند.
طی سالیان متمادی استادان مالی دانشکده های مدیریت در سراسر جهان به دقت، اطلاعات مالی مرتبط با قیمت های اوراق بهادار و اطلاعات حسابداری را در جستجوی الگوها و نشانه هایی درباره علل و چگونگی رفتار بازار مورد بررسی قرار میدادند(اسلامی بیگدلی و همکاران، ۱۳۹۱).
در حال حاضر نیز، بسیاری از سرمایه گذاران به دنبال معیاری برای مقایسه سهام با یکدیگر و انتخاب بهترینها هستند که در این خصوص نسبت P/E یکی از این معیارهاست. لیکن ضریب P/E به تنهایی شاید این قابلیت را نداشته باشد که بتوان به وسیله آن بهترینها را انتخاب کرد، زیرا این ضریب تحت تاثیر عوامل زیادی میباشد که مهم ترین آن نرخ رشد سود است( تهرانی، ۱۳۸۹).

با توجه به تحقیقات انجام گرفته، شواهد جدیدی درباره بهترین سهام موجود برای سرمایه گذاری در بازار، چگونگی افزایش سرمایه شرکت ها، چگونگی تعیین مقررات برای ابزارها و چگونگی تخمین هزینه سرمایه شرکت ها کشف شده است . این شواهد بصورت توده ای از اطلاعات ارزشمند برای سرمایه گذاری در آمده است که سرمایه گذاران با بهره گیری از آنها به عملکرد گذشته شرکت ها، واکنش بسیاری نشان داده و ” سهام رشدی ” و ” سهام ارزشی ” را قیمتگذاری می کنند.
سهام رشدی گران سهامی هستند که قیمت آنها نسبت به جریان نقدی، عایدی، سود تقسیمی و ارزش دفتری آنها بالاتر از میانگین است بعبارتی دیگر نسبت ارزش دفتری آنها نسبت به ارزش بازار کمتر است و سهام ارزشی ارزان سهامی هستند که قیمت آنها نسبت به جریان نقدی، عایدی، سود تقسیمی و ارزش دفتری آنها پایینتر از میانگین است(حجازی و همکاران، ۱۳۸۷).
“ارزش دفتری ” بر مبنای بهای تمام شده تاریخی است و هیچگونه انعکاس یا بازتابی از دورنمای مورد انتظار شرکت در آن لحاظ نگردیده است و بر عکس، “ارزش بازار ” سهام منعکس کننده این دور نما است . اگر دور نمای آینده شرکت نشان دهنده رشدی بیش از رشد متوسط باشد، ” ارزش دفتری ” کوچکتر از “ارزش بازار ” خواهد بود . به عبارت دیگر اگر چنانچه قیمت بازاری سهام نسبت به ارزش دفتری آن بالا باشد، احتمالا موردی است که به لحاظ سرمایه گذاری از چشم انداز خوبی برخوردار است . برعکس اگر نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار یک سهم بالا باشد، دلیلی بر آنست که چشم انداز مناسبی برای آن سهم وجود ندارد(حیدری و همکاران، ۱۳۹۲).
ادبیات بازارهای کارا، شواهد تقریبا جامعی را پیرامون اندازه و نسبت P/E ارائه کرده است که متغیرها می توانند به توصیف بازدهی ( علاوه بر بتا ) کمک نمایند. اما مطالعات اخیر، نشان داده است که نسبت اهرم و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار قدرت تبیین بهتری را در رابطه با بازدهی نسبت به بتا دارد.
مطابق با مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای ، بازده مورد انتظار از یک سهام عادی توسط بازده بدون ریسک و صرف ریسک تعیین می شود و صرف ریسک نیز تابعی از بتا است. بر اساس این نظریه سرمایه گذاران در بازار با سرمایه گذاری بر روی یک پرتفوی، تنها ریسکی را که میپذیرند و بازار هم در مقابل آن ریسک، پاداش میدهد ریسک سیستماتیک (بتا) میباشد. شواهد اخیر نشان می دهند که علاوه بر بتا، نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار و اندازه شرکت نیز در بازار قیمتگذاری میشوند( فروغی و همکاران، ۱۳۸۹).
سهامی که بنا به دلایلی، بغیر از امکان رشد عایدات بالقوه، پایین تر از ارزش ذاتی قیمتگذاری می شوند؛ بنظر می رسند که از نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری بالایی برخوردار هستند. در مقابل آن دسته از سهامی که نرخ رشد بالایی در میزان فروش و سود آوری دارند؛ از نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری
پایینی برخوردارند.
به هر حال چنین بنظر می رسد که نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری بالا، بعضا می تواند بدین مفهوم باشد که سهام در بازار ارزان و پایین بودن آن بدین مفهوم باشد که سهام گران است. به همین خاطر برخی از سرمایه گذاران موقع خرید استراتژی شتاب را در پیش می گیرند تا سهام با P/E بالا یا نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری پایین را خریداری کنند و با این فرض که سهام برنده در آینده نیز برنده است، منتفع گردند . برخی دیگر نی ز از استراتژی معکوس گرایی پیروی می کنند به این معنی که سهام با P/E پایین یا نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری بالا را می خرند با این فرض که سهام شرکت های کوچک در آینده بازده بالاتری را کسب خواهند نمود. در این فصل تلاش می شود که مبانی و مفهوم مطالب بیان شده در مقدمه به طور کامل توضیح داده شود.
بازده یک سرمایه گذاری یا نرخ بازده داخلی، نرخ تنزیلی است که ارزش فعلی جریانات خروجی را برابر با ارزش فعلی جریانات نقدی ورودی می کند.
عبارت است از جریان نقدی در زمانt (اعم از جریان نقدی خروجی یا ورودی ))،
n عبارت است از آخرین دوره ای که جریان نقدی انتظار می رود تا آن دوره ادامه یابد،
∑ (سیگما) نشان دهنده علامت جمع جریانات نقدی تنزیل شده در پایان سالهای صفر تا n است.
چنانچه جریان نقدی خروجی اولیه و یا هزینه سرمایه گذاری در زمان صفر واقع شود، فرمول بالا را میتوان به شکل زیر نمایش داد :
بنابراین rنرخ تنزیلی است که جریانات نقدی آینده (A₁ تا A_n) را برابر هزینه اولیه سرمایه گذاری در زمان صفر (A₀) می کند. ما بطور ضمنی فرض کرده ایم که جریانات نقدی ورودی سرمایه گذاری دوباره سرمایه گذاری شده تا نرخ بازدهی برابر r حاصل شود (دستگیر، ۱۳۹۲، صص ۴۱-۲).
۲-۳- بازده غیر عادی
بازده غیر عادی، بازده مازاد بر بازده مورد انتظار سرمایه گذاران نسبت به بازده واقعی تحقق یافته در یک دوره زمان خاص می باشد..