تحصیلات والدین

 

گویه ۴ و ۵

 

 

 

تحصیلات پاسخ‌گو

 

گویه ۳

 

 

 

۳_۲_۱_۲)تحصیلات:
تعداد سال‌های تحصیلی یک فرد است. در این تحقیق مدرک تحصیلی پاسخگو به صورت یک سئوال بسته با مقاطع تحصیلی مختلف دسته‌بندی شده و از پاسخگو پرسیده شده است.
۳_۲_۱_۲_۲)وضعیت اشتغال:
شاغل: کسی که در قبال کاری که انجام می‌دهد مزد دریافت می‌کند.
بیکار: کسی که شغلی نداشته ولی در جستجوی کاری باشد.
محصل یا دانشجو: منظور شخصی است که شاغل نبوده و به تحصیل اشتغال دارد.
خانه‌‌دار: کسانی که به امر خانه‌داری مشغول می‌باشند.
۳_۲_۱_۲_۳)درآمد:
دستمزدها و حقوق‌هایی که از مشاغل مزد بگیری و حقوق ‌بگیری به دست می‌آید به علاوه پول ناشی از سرمایه‌گذاری‌ها (بهره، سود، اجاره و …. که از منابعی چون زمین، واحد مسکونی یا تجاری، پول، وسایل، امکانات و سهام حاصل می‌شود). در این بررسی میزان درآمد ماهیانه به صورت یک سؤال بسته پرسیده شده است.
۳_۲_۱_۲_۴)نوع مسکن:
منظور از مسکن مکانی است که یک فرد در آن سکونت داشته و به استراحت و آرامش می‌پردازد و این متغیر به صورت یک سئوال بسته از پاسخگویان پرسیده شده است.
۳_۲_۲)تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای وابسته :
در این پژوهش سه متغیر وابسته وجود دارد که تاثیر مهاجرت با توجه به جنسیت و پایگاه اقتصادی_اجتماعی بر آنها بررسی می شود. این متغیرهای وابسته در ادامه می آید. لازم به ذکر است که هریک از متغیرهای وابسته برای سنجش به گویه های خردتری تبدیل و عملیاتی شده اند:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ارزش های سیاسی؛ که در قالب گویه های زیر عملیاتی شده است: هویت اجتماعی، حقوق شهروندی، وسایل ارتباط جمعی، تغییر ارزش ها، مشارکت سیاسی، اعتماد و گرایش سیاسی.
ارزشهای دینی؛ که در واقع خود بخشی از ارزش های فرهنگی است و به شکل گویه های زیر عملیاتی شده است: نقض فردیت دینی، دینداری.
سبک زندگی؛ این متغیر نیز خود بخشی از ارزش های فرهنگی است و برای سنجش در قالب گویه های زیر عملیاتی شده است: فردگرایی، تغییر ارزش ها، تغایر ارزش ها، مصرفی شدن.
۳_۲_۲_۱)سبک زندگی:
که شامل متغیر های زیر می شود:
۳_۲_۲_۱_۱)فردگرایی:
گرایش به فردگرایی به عنوان یکی از مهم‌ترین تجلیات سبک زندگی مدرن یا نوگرایی است، برنهارد شفرز بر این نظر است که گرایش عمومی در جهت پیدایش افراد به صورت موجوداتی منفرد با مسئولیت شخصی که زندگی خود را تعریف می‌کنند و به آن معنا می‌بخشند می‌تواند به عنوان تعریف فردگرایی مورد توجه قرار گیرد. طی این فرایند و تجربه فردی هر روز کمتر تحت تأثیر عواملی چون وابستگی‌های طبقاتی و قشری و مقررات کلی قرار می‌گیرند (شفرز، ۱۳۸۳، ۱۲۹).
آلریش بک نیز فردی شدن را نتیجه فرآیندهای مدرنیزاسیون می‌داند که مستلزم کاهش تأثیر نهادهای ساختمند کننده سنتی جامعه در حال شکل‌گیری هویت شخصی است. در این پژوهش ما معتقدیم دانشجویانی که به تهران مهاجرت کرده‌اند در صورتی که دچار تغییرات ارزشی شوند یکی از این تغییرات که در حوزه سبک زندگی رخ می‌دهد گرایشی به سمت فردگرایی (مدرن شدن سبک زندگی) می‌باشد. گویه‌های مرتبط با این متغیر عبارتند از:

 

 

متغیر

 

گویه

 

 

 

فرد گرایی

 

امروز هرکس تنها باید به فکر خودش باشد.

 

 

 

امروز از خودگذشتگی بسیار سخت ولی در عین‌حال لذت‌بخش است.

 

 

 

هرچند کمک به دیگران امر مطلوبی است اما شرایط جامعه آن را از من سلب کرده است.

 

 

 

اکثر مردم به اینکه بر سر دوستانشان چه می‌آید اهمیت می‌دهند.

 

 

 

انسان‌ها باید تلاش کنند گلیم خودشان را خودشان از آب بالا بکشند(گلیمشان را خودشان از آب بکشند).

 

 

 

طبق همان جهان بینی دوگانه انگارانه، شرایط رفتاری هم روشن و ویژه است. قواعد در مورد شکل لباس پوشیدن، طرز صحبت کردن، رفتار جنسی، خوردن و نوشیدن مناسب، شکل خانواده، تعداد فرزندان، سرگرمی و رفتارهای دیگر کاملاً روشن و از قبل تعیین شده است.
یکی دیگر از مشخصات بنیادگرایان مجزا کردن فضا و یا تامین مکانی مجزا برای افراد خود با الزام های رفتاری است که همه افراد موظف به انجام آن اند. در چارچوب­های بسته­ی حاکم در جنبش­های بنیادگرا، وجود شعارهایی مانند تسلیم محض، قربانی دادن، زکات دادن، رعایت اصولی در مورد رفتارهای جنسی و جلوگیری از انحرافات، لزوماً به جنگ مقدسی که آنها می­خواهند درگیرش شوند مربوط نمی­ شود. این رفتارهایی است که افراد باید رعایت کنند. حتی نوع استفاده از زبان و لغات در گروه ­های بنیادگرا با فضاهای دیگر متمایز است. نمونه­­ آن استفاده­های مداومی است که از قرآن و حدیث مثلاً میان مسلمانان می شود. نوع زبان بدن و شکل ظاهری که بنیادگرایان برای متمایز کردن خویش با دیگران استفاده می کنند نیز متفاوت است، مثل خمیده راه رفتن در هاردیم و گوش آمونیم، یا ریش­های بلند مردان در هاردیم و سرهای تراشیده در میان اسلام­گرایان، یا لباس­های سفید و سیاه با آستین­های بلند برای هاردیمی­ها (آلموند،۲۰۰۳: ۹۹و۴۷). در واقع کاری که بنیادگرایان انجام می­ دهند آن است که با مقدس نشان دادن خویش و تظاهر به این که درگیر جنگ مقدسی هستند و وظیفه آسمانی بر گردن دارند خود را متمایز جلوه دهند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

همه جنبش­های بنیادگرا به نحوی شاهد نوعی قوانین یکسان ساز در بین اعضای خویش اند که عموم این قوانین به نحوی آنها را آماده­ی جنگ با بخشی از جامعه می­ کند، بخشی که با مدرنیته سازش دارند. معمولاً مواجهه با این امور مدرن با تأکید بر بدعت بودن و نوظهور بودن پدیده ­های مدرن است. نمونه­ این مخالفت با بدعت­ها را در فرهنگ هالاخایی می­توان مشاهده کرد. اما گاهی در تمام جنبش­های بنیادگرا انشعاباتی به وجود می ­آید که مواجهه با بدعت­های مورد نظرشان به شیوه­ صلح­آمیز را نمی­پذیرند، از جنبش اصلی جدا می­شوند و دست به فعالیت­های خشونت­آمیز می­زنند. نمونه­ آن گروه ­های جهادی التکفیر والهجره است (مارتی،۱۹۹۳b: 14)
شاید در پروتستانتیسم به اندازه اسلام و یهودیت نظارت بر رفتار اعضای گروه وجود نداشته باشد، اما در دین پروتستان نیز فقه به نحوی وجود دارد و به شکل رسمی بر رفتارهای افراد نظارت می­ کند، مثلاً این که رفتار جنسی افراد را محدود می­ کند، به والدین و حقوق آنها توجه کرده و بر آموزش ادای فرایض دینی به کودکان تأکید می­ کند. (آلموند،۲۰۰۳: ۵۱) این حد از نظارت بر رفتار اعضا و اصرار بر انجام مناسک خاص مثل روزه گرفتن های طولانی و… در سنت های دینی وجود دارد و تشویق شده است، اما نه به شکل رادیکال آن.
در آخر، می­توان گفت آلموند و اپل بی، با وجود ویژگی­هایی که برای جنبش­های بنیادگرا قائل اند، معتقد اند بستر دنیوی­شدن و دموکراتیک شدن و همچنین جهانی شدن دو نوع گرایش متضاد و خنثی را در مورد بنیادگرایی ایجاد می­ کند: از یک طرف قدرت بنیادگرایی را در کشورهای آسیایی و آفریقایی و خاورمیانه افزایش می­دهد و از طرف دیگر در اروپا و آمریکا بستر تکثر گرایی فرهنگی و دینی مانع از قدرت پیدا کردن این جریان می­ شود (همان،۲۴۲).
شاید نکته­ی قابل توجه آن باشد که بنیادگرایی ذاتاً گرایشی خاص­گرایانه دارد و حتی اگر به شکل قابل توجهی رشد پیدا کند نمی­تواند جایگزین مناسبی با توجه به فضای چندگانه و متکثر جهان معاصر ارائه دهد. نیز، به شکل همزمان، بنیادگرایی برای رسیدن به اهداف خودش نیازمند تقسیم قدرت و اجتناب از ائتلاف و توافق است امّا، از طرف دیگر، اگر به این امور تن ندهد از اهدافش دور می­ شود.
به نظر می­رسد با توجه به رویکرد چند سطحی آلموند و اپل بی برای تحلیل جنبش­های بنیادگرا و محدود شدن به بررسی نسبت این جنبش­ها با این جهان باوری، و همچنین نگاهی دقیق به جزییات بنیادگرایی دینی، این نظریه می ­تواند مناسب­ترین چارچوب مفهومی برای هدایت پژوهش ما باشد.
بخش چهارم
روش شناسی
۴ـ۱ـ روش­شناسی:
در یک معنای وسیع، در همه پژوهش­های اجتماعی عمل مقایسه کردن وجود دارد. برای نمونه، در پژوهش­های کمّی با هدف ارزیابی هم­تغییری، ارزش متغیرهای هر مورد با ارزش میانگین مربوط مقایسه می­ شود، اما باید گفت روش تحلیل تطبیقی بر نوع خاصی از مقایسه، یعنی مقایسه­ واحدهای کلان اجتماعی دلالت دارد (ریگین،۱۳۸۸: ۱). در واقع، روش تطبیقی به طور سنتی روش اصلی علوم اجتماعی تطبیقی (شاخه ای از علوم اجتماعی که به تفاوت و شباهت­های بین جوامع علاقه­مند است) تلقی شده است (استوپ^[۱۰۹]،۱۹۷۴: ۲). چندین تن از پژوهشگران تطبیقی ایده­ وجود برخی تمایزهای مهم میان علوم اجتماعی تطبیقی و بقیه­ی علوم اجتماعی را نقد کرده ­اند. مثلاً اسملسر مدعی است که پژوهش اجتماعی تطبیقی « نوعی پژوهش مستقل از بقیه­ی پژوهش های اجتماعی نیست» و به علاوه « تحلیل پدیده ­ها در واحدهای آشکارا متفاوت (خصوصاً در جوامع و فرهنگ­های متفاوت) هیچ مشکل روش­شناختی منحصر به فردی ندارد». به­نظر اسملسر، پیوستگی میان پژوهش تطبیقی و غیرتطبیقی از آن جهت است که هر دو هدف یکسانی دارند: تبیین پدیده­ اجتماعی یا کنترل کردن شرایط و علل تغییرات(اسملسر،۱۹۷۶: ۵-۲). بر اساس این استدلال، هر تکنیکی که سبب رسیدن به تبیین تغیرات می­ شود روشی تطبیقی است. به عبارتی، روش تطبیقی همه روش­های تحلیلی را که عالمان اجتماعی به کار می­گیرند شامل می­ شود.
این موضوع که علوم اجتماعی تطبیقی هیچ وجه تمایزی ندارد و همه روش­های علوم اجتماعی تطبیقی اند درست است و از آن جهت که بر وحدت روش­شناختی همۀ زیرشاخه­های علوم اجتماعی دلالت می­ کند، جذاب. اما این موضع از یاد می­برد که تفاوت­های مهمی میان جهت­گیری­های غالب محققان تطبیقی و غیرتطبیقی وجود داشته و این تفاوت­ها پی­آمدهای روش­شناختی بسیاری به همراه دارد(ریگین، ۱۳۸۸: ۳۲). درست است که منطق علوم اجتماعی در همه شاخه­ها یکسان است، ولی خصایص ویژه­ی علوم اجتماعی تطبیقی آن را به بستر مناسبی برای آزمودن مقولات اساسی روش­شناسی بدل می­سازد.
در ادامه­ بحث، الزامات معرفت­ شناسی، هستی­­شناسی و روش­شناسی تحلیل تطبیقی ـ تاریخی را مورد بررسی قرار می­دهیم. از نظر معرفت­شناسیِ دو ارزشی، رویکرد تاریخی مبتنی بر گزاره­های معرفتی تاریخ­مند است و گزاره­های معرفتی فراتاریخی غیرعضو محسوب می­شوند. اگر گزاره­های معرفتی را برخوردار از ماهیت تاریخی بدانیم، از گزاره­ها روایتی تاریخ­گرایانه ارائه کرده­ایم. حال اگر روایت ما در مورد گزاره­های معرفتی بر رویکرد معرفت­شناسی ترکیب­گرایانه استوار باشد، گزاره­های معرفتی تاریخی و فراتاریخی حضور هم­زمان پیدا می­ کنند(سردهارن^[۱۱۰]،۲۰۰۷: ۲۸). پیامدهای این نوع روایت معرفت شناسانه را در بحث مربوط به هستی­شناسی و روش­شناسی روشن خواهیم کرد.
در مورد هستی­شناسی باید گفت این مفهوم ناظر بر باورهای مربوط به واقعیت است، واقعیتی که می ­تواند دو ویژگی پیچیدگی یا عمومیت را داشته باشد. بعد پیچیدگی واقعیت بر ویژگی منحصربه­فرد تاریخی هر حادثه دلالت دارد و بعد عمومیت بر این نکته دلالت دارد که هستی­های اجتماعی و حوادث نمونه ­ای از الگوهای عام اند. اگر پایه­ هستی­شناسی روش تحلیل تطبیقی ـ تاریخی را بر این پیش­فرض استوار سازیم که هر واقعه­ی اجتماعی به مثابه یک مسأله­ پژوهش تاریخی از دو بعد پیچیدگی و عمومیت ترکیب یافته است، در این صورت، واقعیت به مثابه­ یک کل ترکیب­بندی شده قابل درک است که ما به آن هستی­شناسی ترکیب­گرایانه اطلاق می­کنیم. کل ترکیب­بندی شده سازه­ای است که از طریق ترکیب دو بعد واقعیت، منحصربه­فرد بودن و عمومیت، ساخته می­ شود. در واقع، پایه­ هستی­شناسی تحلیل تطبیقی ـ تاریخی مبتنی بر فهم موردها به مثابه یک کل ترکیب­یافته از ویژگی پیچیدگی و عمومیت است. بنابراین، تحلیل تطبیقی ـ تاریخی به عنوان نمونه ­ای از تحلیل تطبیقی ـ کیفی بر ماهیت کل­گرایانه­ی موردها تاکید دارد(ساعی،۱۳۹۲: ۶۱).
از حیث هستی­شناسی، مفهوم تحلیل تطبیقی با صفت تاریخی دلالت بر نوع خاصی از تحلیل دارد که موضوع آن امر تاریخی است. امر تاریخی از طریق دو ویژگی برجسته می­ شود: ۱ـ تاکید بر فهم واقعه به مثابه یک امر فرایندی در حال شدن در طول زمان و در زمان واقعه ۲ـ تأکید بر فهم واقعه به مثابه یک امر خاص مشروط به زمینه. در تحلیل تطبیقی ـ تاریخی، علاوه بر این دو ویژگی، هر واقعه­ی اجتماعی به مثابه یک امر عام نیز فهم می­ شود. ویژگی اول و دوم بعد منحصر به فرد بودن و ویژگی آخر بعد عمومیت واقعیت را بازنمایی می­ کنند که البته ویژگی متمایز کننده ­ای نیست. بدین ترتیب، در تحلیل تطبیقی ـ تاریخی یکی از پیش­فرض­های مهم آن است که چیستی نهادها، ساختارها، کنش­ها و هستی­های اجتماعی در تاریخ آنها نهفته است و برای فهم باید تکوین و تحول تاریخی آنها را درک کرد(اسکاچپول^[۱۱۱]،۱۳۸۸: ۵۱۹-۵۱۰).
پایه­ روش­شناسی تحلیل تطبیقی ـ تاریخی بر این قاعده استوار است که شرایط صدق یک حکم روش­شناختی تابعی از الزامات معرفتی معینی است. الزامات معرفتی، از طریق روایت هستی شناسانه­ی خاص، روایت روش­شناسانه­ی خاصی را تولید می­ کند. بر مبنای این قاعده، می­توان گفت هستی­شناسیِ دوارزشی بر روایت دوارزشی در مورد واقعیت مبتنی است که در آن، واقعیت ویژگی منحصر به فرد یا ویژگی عام دارد. در نتیجه­، این نوع روایت هستی­شناسانه به دو نوع رویکرد روش­شناختی منجر می­ شود: ۱ـ رویکرد تاریخی ۲ـ رویکرد قانون­بنیاد. این دو را می­توان به ترتیب رویکرد تفریدی و تعمیمی نیز نامید. این دو نوع رویکرد، دو نوع رویکرد تحلیلی را بازنمایی می­ کنند: تحلیل تفسیری و تحلیل تبیینی(سردهارن،۲۰۰۷: ۲۱۴).
اگر در تحلیل موردها، هم بر پیچیدگی و هم بر عمومیت واقعیت اجتماعی تاکید شود، در این صورت موردها به مثابه یک کل ترکیب­بندی شده ـ ترکیبی از ویژگی پیچیدگی و عمومیت ـ مطالعه می­ شود. فهم موردها به مثابه یک کل ترکیب­بندی شده به روایت روش­شناسی ترکیب­گرایانه منجر می­ شود. در روش­شناسی ترکیب­گرایانه، تفسیر تاریخی و تحلیل تبیینی (فراتاریخی) حضور همزمان دارند. فضای دو ارزشی تحلیل تفسیری یا تبیینی به مثابه زیرمجموعه­ای مجموعۀ روش تحلیل ترکیب­گرایانه تعبیر ­می­ شود. به تحلیل ترکیب­گرایانه (ترکیبی از تفسیر تاریخی و تحلیل تبیینی) می­توان رویکرد تحلیلی کل­گرایانه نیز اطلاق کرد.
در تفسیر تاریخی، مراد نه استفاده از داده ­های مربوط به گذشته، بلکه روایت توالی حوادث و تحلیل زمینه ­مند، زمان­مند و فرایندی حوادث تاریخی است. تحلیل تاریخی جانشین کردن کلمات به جای ارقام نیست، بلکه روایت پدیده ­های اجتماعی به مثابه امری دارای ساختار زمانی، مکانی و فرآیندی خاص است. با این حال، تحلیل شواهد تجربی ناظر بر توالی حوادث درون یک فرایند خاص اجتماعی ـ تاریخی با هدایت تئوری انجام می­ شود(ریگین،۲۰۱۱: ۳۰).
روش تحلیل تطبیقی ـ تاریخی شرایطی را فراهم می­سازد که در آن، موردها به مثابه یک کل ترکیب­بندی شده یا با یکدیگر مقایسه شوند. این روش علت­ها را جدا از هم نمی­بیند بلکه به ترکیب­بندی علی در یک بازه­ی زمانی نظر دارد و تلاش می­ کند تا ترکیب­بندی­های علی را که واقعه­ی مورد تحقیق تولید کرده تعیین کند (ماهونی^[۱۱۲]،۲۰۰۳: ۱۱). در تحلیل تطبیقی ـ تاریخی فرض بر آن است که رخدادها و هستی­های اجتماعی پیچیده و چندعلیتی اند و مفهوم پیچیدگی علی یا علیت چندگانه در پرتو تئوری جست­وجو می­ شود. مفهوم پیچیدگی علی دلالت بر آن دارد که یک شرط علی علت یک رویداد اجتماعی خاص نبوده و ترکیب چند شرط علی ممکن است موجب ظهور یک رویداد خاص شود. بدین ترتیب، روش تحلیل تطبیقی ـ تاریخی در معنای خاص بر رویکرد تحلیل کل­گرایانه استوار است.
بنابراین، به نظر می­رسد شکاف عمیق میان کار کمی و کیفی بارزترین جنبه­ علوم اجتماعی تطبیقی است. این شکاف در علوم اجتماعی تطبیقی احتمالاً از هر عرصه­ دیگر علوم اجتماعی بیشتر است. این امر تا اندازه­ای ناشی از تسلط سنت کیفی در این عرصه است، حال آن که در بقیه شاخه­ های علوم اجتماعی سنت کمی غلبه دارد. نکته­ی مهمتر در خصوص این شکاف این واقعیت است که تمایزات دیگری نیز با شکاف کمی/ کیفی علوم اجتماعی تطبیقی هم­سو شده و آن را تقویت کرده ­اند. اگر چه ممکن است محققان موردها را در قالب متغیرها تحلیل کنند (مثلاً، بودن یا نبودن یک نهاد ممکن است متغیری مهم تلقی شود)، باز هم یک شاکله^[۱۱۳] (ترکیبی از ویژگی­ها) تلقی می­­شود. بنابراین، مقایسه در سنت کیفی متضمن مقایسه­ شاکله­هاست. این کل­گرایی با رویکرد تحلیلی غالب پژوهش­های کمی در تعارض است.
با وجود اهمیتی که مقایسه به لحاظ روشی در علوم اجتماعی دارد، جای تعجب است که در این فضا روش­شناسی تطبیقی دقیقی بروز نکرده است. دلیل فقدان چنین روش­شناسی­ای دشواری­های بسیاری است که یک روش­شناسی تطبیقی دقیق به دنبال خواهد داشت (پورتر^[۱۱۴]،۱۹۷۰: ۱۴۴). افرادی مانند اسملسر معتقدند که عنوان «روش­شناسی دقیق» فی­نفسه عبارتی متناقض است، زیرا روش تطبیقی برای بررسی تنها چند مورد معدود به­کار می­رود و همین امر سبب می­ شود محقق نتواند منابع و شرایط مولد واریانس در پدیده­ اجتماعی مد نظر را کنترل کند. اگر چه تعداد موارد مناسب برای تحلیل محدودیت­هایی برای دقت تحقیق ایجاد می­ کند، اغلب ماهیت ترکیبی تبیین­های علوم اجتماعی تطبیقی و ویژگی کل­گرای روش تطبیقی است که مانعی در برابر این نوع دقت پدید می ­آورد.
غالب محققان تطبیقی، که عموماً گرایش کیفی دارند، به توالی­ها و رخدادهای تاریخی خاص و علل آنها در میان مجموعه ­ای از موارد مشابه علاقه دارند. رخدادهای تاریخی غالباً به تبیین­های پیچیده و ترکیبی نیاز دارند و بسیار دشوار بتوان چنین تبیین­هایی را بر اساس قواعد جریان غالب علوم اجتماعی کمی­گرا تأیید کرد. روش تطبیقی به ترکیب و پیکربندی علل توجه دارد و برای معین کردن ترکیب­های متفاوتی از علل که منجر به بروز رخدادها یا فرایندها می­شوند به کار می ­آید. به­علاوه، روش تطبیقی مبتنی بر روش­های منطقی است. روش تطبیقی از دو روش تحقیق استقرایی میل: روش توافق و روش اختلاف غیر مستقیم استفاده می­ کند (اسکاچپول و سامرز^[۱۱۵]، ۱۹۷۹:۳۹). این روش­ها کلیه­ داده ­های در دسترس و مرتبط با پیش شرط­های بروز یک رخداد را به کار می­گیرند، و با آزمودن شباهت­ها و تفاوت­ها میان نمونه­های مناسب، علل رخداد را تبیین می­ کنند.
روش تطبیقی با نمونه­ها یا جمعیت آماری کار نمی­کند، بلکه همه مصداق­های مناسب پدیده­ تحت بررسی را در نظر می­گیرد و از آن­جا که کلیه­ مصادیق یک پدیده بررسی می­شوند، پذیرش نتایج حاصل از به کار بستن روش تطبیقی بر مبنای معیارهای احتمالاتی نخواهد بود. در نتیجه، روش تطبیقی به فراوانی نسبی انواع موارد حساسیت ندارد.
روش تطبیقی از چند جهت نسبت به روش آماری برتری دارد: اول، روش آماری ترکیبی نیست. هر علت مرتبط به صورت مجزا بررسی می­ شود. در واقع، روش­های آماری توانایی پاسخگویی به سوالاتی را که راجع به پی­آمدهای ترکیب­های مختلف علل باشد (به عبارتی بررسی هر وضعیت به صورت کلی) ندارد. دوم، به کار بستن روش تطبیقی به صورت­بندی تبیین­هایی می­ا­نجامد که قادر اند هر مصداقی از یک پدیده­ خاص را توضیح دهند. همین ویژگی است که روش تطبیقی را برای تفسیر موارد خاص و توضیح خاص بودن تاریخی مناسب می­سازد. بالاخص، همین ویژگی است که روش تطبیقی را برای ساختن نظریه­ های جدید و ترکیب کردن نظریه­ های موجود موجه جلوه می­دهد. سوم، روش تطبیقی محقق را مجبور نمی­کند نشان دهد نمونه ­ای از جوامع را از میان جمعیتی آماری به گونه ­ای برگزیده است که آزمون معناداری آماری در خصوص آن کاربرد پیدا کند. در واقع، مرزهای آزمون تطبیقی را خود محقق تعیین می­ کنند. در آخر این که روش تطبیقی محقق را وامی دارد تا با مواردی که تحلیل می­ کند آشنا شود. برای مقایسه­ کلیت هر مورد با بقیه­ی موارد، محقق باید هر مورد را دقیقاً بررسی کرده و آن را با بقیه­ی موارد مناسب مقایسه کند(لنگ^[۱۱۶]، ۲۰۱۳: ۱۱۹-۱۱۸).
به نظر می­رسد روش تطبیقی راهبردی موردمحور است مستلزم تمرکز بر موردها به مثابه ترکیبی از ویژگی­ها.­ به همین دلیل، سنت پژوهش کیفی در علوم اجتماعی تطبیقی قوی­تر است. حتی در تحقیقات تطبیقی که با رویکرد ترکیبی انجام می­ شود، وزن کیفی این روش­ها بیش از وزن کمی آنهاست.
در فرایند پژوهش تطبیقی می­توان تئوری آزمایی کرد، موردها را در پرتو تئوری تفسیر کرد و گزاره­های تاریخی را به گزاره­های عام سازگار با گزاره­های تعمیمی تبدیل کرد. البته این تبدیل باید با استدلال عقلانی همراه باشد. این پژوهش گفت و شنود بین تئوری و شواهد را امکان­ پذیر می­سازد. پژوهش­گر می ­تواند مفاهیم جدید را فرموله و در پرتو شواهد تجربی، انتظارات تئوریک از پیش موجود را پالایش کند (ماهونی،۲۰۰۳: ۱۳۷).
افزایش عمومیت تئوری مورد بررسی می ­تواند پیامد دیگر تحلیل تطبیقی باشد. عمومیت یک تئوری به دامنه­ای از پدیده ­های اجتماعی اشاره دارد که آن تئوری قابل اطلاق به آن­هاست. هر چه عمومیت تئوری بیشتر باشد، دامنه­ پدیده ­های اجتماعی­ای که می ­تواند تبیین کند بیشتر است (پرزوسکی^[۱۱۷]،۱۹۷۰: ۹۶). تحلیل تطبیقی تاریخی می ­تواند در مسیر تأیید/ اصلاح، به افزایش عمومیت تئوری منجر شود. در فرایند تأیید/اصلاح، تئوری از نو فرموله می­ شود. فرموله کردن مجدد تئوری محصول تعامل برساختن و اصلاح کردن است. در واقع، نسبت تجربه با تئوری را در پژوهش تطبیقی ـ تاریخی به این صورت می­توان بیان کرد که تجربه هم ناظر بر ابطال، تأیید و اصلاح تئوری است که برآیند آن می ­تواند به توسعه علم و انباشت دانش علمی منجر شود.
۴ـ۱ـ ۲ـ روش تحقیق:
با توجه به توضیحاتی که در بخش روش­شناسی ارائه شد، روش تطبیقی ـ تاریخی روشی کیفی یا مورد محور به حساب می ­آید. محققانی که این راهبرد را به کار می­برند با موارد محدودی که بر مبنای نظریه مشخص شده ­اند کار کرده و این موارد را به مثابه کل با هم مقایسه می­ کنند تا به تعمیم­های میان­برد درباره ریشه ­های تاریخی و رخدادهایی که به گروه نسبتاً محدودی از پدیده ­های اجتماعی مربوط می­ شود دست یابند.
برخی بر این باورند که این سنت دنباله­رو وبر و به طور کلی سنت تاریخ­نگاری آلمانی و در درجۀ اول سنت تفسیری است. اما این راهبرد همواره تفسیری نبوده و گاه علی ـ تحلیلی است. راهبرد موردمحور می­ کوشد تا از طریق شناسایی نمونه­های قابل مقایسه پدیده­ مورد نظر و سپس تحلیل شباهت­ها و تفاوت­هایی که به لحاظ نظری اهمیت دارد به تعمیم­های تجربی میان­برد برسد. البته به ندرت تنوع کافی موارد برای اثبات یا رد استدلال­های علی وجود دارد. معمولاً در یک مجموعه از موارد می­توان از چندین استدلال علّی پشتیبانی کرد. به خاطر تنوع اندک موارد، محقق مجبور است به کمک ذکر مطالبی دیگر و به طور کلی از طریق تفسیر کردن موارد از استدلال خود پشتیبانی کند. این توجه کردن به جزئیات هر یک از موارد سبب­ساز تبادل نظر پژوهشی پربار میان محقق و شواهد می­ شود (ریگین و زارت^[۱۱۸]، ۱۹۸۳: ۷۴۹-۷۴۳).
غالب مباحث درباره روش­های مورد محور با اشاره به بحث جان استوارت میل^[۱۱۹] در کتاب نظام منطق: قیاسی و استقرایی آغاز می­ شود. میل چندین راهبرد پژوهشی برای دستیابی به تعمیم­های تجربی ارائه کرد و قصد داشت بنیادی منطقی برای پژوهش علمی استقرایی فراهم آورد. دو مورد از روش­های میل که با پژوهش­های موردمحور تناسب خاصی دارند روش توافق و روش تفاوت غیرمستقیم است(میل،۱۹۶۷: ۴۵).
استدلال روش توافق این است که هر گاه دو یا چند نمونه از یک پدیده تحت بررسی تنها در یک عامل علّی از میان چندین عامل علی ممکن، مشترک باشند، آن­گاه آن عامل علی که همه نمونه­ها در آن مشترک­اند، علت پدیده­ تحت بررسی به شمار می ­آید. کاربرد این روش به این شکل است که اگر محققی می­خواهد علت پدیده­ خاصی را بداند، باید نمونه­هایی از آن پدیده را انتخاب کرده و عامل علّی که این شرط را برآورده می­سازد، علت پدیده بشمارد. اگرچه میل به محققان توصیه می­ کنند به دنبال علتی باشند که در همه موارد مشترک است، احتمالاً علت پنداشتن عاملی را که ترکیبی از چندین شرط باشد نیز مجاز می­داند(لنگ، ۲۰۱۳: ۸۷).
روش تفاوت غیرمستقیم میل کاربست مضاعف روش توافق است. فرض کنید محققی می­پندار تجاری شدن شتابان کشاورزی مسبب شورش دهقانی است. محقق ابتدا نمونه­هایی از شورش دهقانی را شناسایی کرده تا ببیند آیا تجاری شدن شتابان کشاورزی در آنها وجود دارد یا نه. اگر چنین بود، آن­گاه وی نمونه­هایی از فقدان شورش­های دهقانی را بررسی می­ کند تا فقدان تجاری شدن شتابان کشاورزی را در آن­ها مطالعه کند. در واقع، حضور غیاب متقاطع بررسی می­ شود. اگر همه موارد بررسی شده در خانه­های حضور/حضور یا غیاب/غیاب یک جدول دو در دو قرار گیرد، آن­گاه موید این استدلال است که تجاری شدن شتابان کشاورزی علت شورش دهقانی است.
روش توافق و روش تفاوت غیرمستقیم هسته­ی مرکزی راهبرد موردمحور را تشکیل می­ دهند در حالی که هر دو روش سودمندند اما در مواجهه با علیت چندگانه و ترکیبی ناتوان اند (ماهونی،۲۰۰۳: ۱۴۶).
روش­های موردمحور در درجه­ اول برای شناسایی روابط غیرمتغیر^[۱۲۰] به کار برده می­شوند. این روش­ها را برای نشان دادن الگوهای ثابت هم­تغییری و نه تبیین کردن تغییرات به کار می­گیرند. با این حال، به دلیل پیچیدگی علّی، شناسایی روابط غیرمتغیری که دوری و ساده نیستند دشوار است. عموماً هنگامی که روش توافق یا روش تفاوت غیرمستقیم به نحوی مکانیکی به کار گرفته می­شوند، استدلال اولیه­ محقق رد می­ شود. معمولاً دیالوگی میان ایده­های محقق و شواهد موجود به وجود می ­آید و مردود شدن استدلال­های اولیه تنها اولین مرحله­ دیالوگ است. غالباً مردود شدن ایده­ اولیه خود همان موضوع نامعلوم است که باید تبیین شود و به کانون اصلی تحقیق تبدیل می­ شود.
بعد از رد شدن ایده­های اولیه، یکی از گزینه­ های که پیش روی محقق آن است که ایده­های خود را پالایش کرده و بکوشد تا هم­خوانی بیشتری با شواهد ایجاد کند. برای مثال، فرض کنید استدلال اولیه این است که رخدادی خاص محصول تلفیق سه پیش شرط است و محقق درمی­یابد که همه موارد وقوع این رخداد توأم با حضور هر سه پیش­شرط است. با این حال، مواردی نیز وجود دارد که در آنها، علی­رغم حضور هر سه پیش­شرط، رخداد مذکور مشاهده نشده است. محقق در این حالت به جای کنار گذاشتن صورت­بندی اولیه­ فرضیه ممکن است بکوشد تا شرایط دیگری را که با رخداد مذکور ارتباط دارند و باید سه پیش­شرط اصلی را همراهی کنند شناسایی نماید. مثلاً اگر همه موارد فقدان رخداد مذکور در وجود سه پیش شرط اصلی مشترک باشند اما پیش­شرط چهارمی را دارا نباشد، آن­گاه محقق می ­تواند استدلال بهتری نسبت به استدلال اولیه ارائه دهد. در این مثال، محقق توانسته است گستره­ی شرایط تجربی منجر به بروز رخدادی خاص را از سه به چهار ارتقا دهد (ریگین،۲۰۱۱: ۸۹-۸۳).
اسکاچپول و سامرز سه راهبرد استفاده از روش تطبیقی را معرفی می­ کنند. به نظر ایشان، روش تطبیقی ـ تاریخی یا همان موردمحور در سه زمینه­ مختلف به کار گرفته می­ شود: ۱ـ بازنمایی نظریه ۲ـ نشان دادن تقابل زمینه­ ها ۳ـ تحلیل علّی کلان. در شیوه­ اول، نشان دادن توان یک نظریه برای سامان دادن شواهد تجربی برگرفته از چند مسیر تاریخی مد نظر است. از همین رو، محقق ابتدا نظام نظری قیاسی ارائه می­ کند، سپس به کمک تطبیق نشان می­دهد که گزاره­های نظری ارائه شده در همه موارد کاربرد دارند. در این شیوه، موارد برای کنترل متغیرها انتخاب نمی­شوند بلکه بررسی تاریخی فقط به تعریف مفاهیم و شکل عملیاتی نظریه کمک می­ کند و بررسی تاریخی در حکم تأیید نظریه است. اگر محقق در شیوه­ بازنمایی نظریه ­بخواهد نشان دهد که ورای همه تفاوت­ها، موارد تحت بررسی را می­توان با نظریه­ واحدی تبیین کرد، در شیوه­ تقابل زمینه­ ها محقق در پی نشان دادن انفراد تاریخی و منحصر به فرد بودن فرایند کلی اجتماعی است و تعارضات و تمایزات موارد نیز بررسی می­ شود. غالباً در این شیوه بهترین نتیجه با انتخاب متفاوت­ترین موارد حاصل می­ شود. راینهارد بندیکس به عنوان چهره­ی شاخص این شیوه، آن را جانشین تحلیل علّی نمی­داند و بیشتر مدعی است این شیوه با شناخت دقیق زمینه­ ها در پی آن است تا از تعمیم­های علّی نادرست جلوگیری کند. اما شیوۀ سوم که اسکاچپول آثار برینگتن مور و خودش را ذیل آن طبقه بندی می­ کند، تحلیل علّی کلان مبتنی بر روش استقرایی است. وی برخلاف ایده­ بندیکس، که تاریخ تطبیقی را مستعد استنتاج علّی نمی­داند، می­اندیشد. در این شیوه، محقق از بررسی موارد صرفاً برای تایید نظریه استفاده نمی­کند، بلکه رفت و برگشتی میان نظریه و داده وجود دارد که همزمان فرضیه­آزمایی و بسط نظریه­ جدید را امکان پذیر می­سازد. در این شیوه، دو راهبرد توافق و تفاوت بر مبنای روش­های میل مبنای استنتاج علّی ست. (اسکاچپول و سامیرز،۱۹۸۰)
از آنجایی که در این تحقیق ما به دنبال تطبیق سه جنبش بنیادگرا طبق نظریه­ آلموند هستیم، به دلیل کم بودن موارد مطالعه و در اولویت نبودن تعمیم و نیز نیاز به بررسی عمیق هر یک از جنبش­های انتخاب شده، روش موردمحور با رویکرد سوم بیشترین تناسب را با اهداف پژوهشی ما خواهد داشت .
سه مرحله در این نوع راهبرد پژوهشی وجود دارد. محقق ابتدا در پی­یافتن شباهت­ها میان اعضای مجموعه ­ای است که یک رخداد مشترک در آنها وجود دارد. در گام دوم، وی می­ کوشد روشن کند که آیا شباهت­های مشاهده شده با رخداد تحت بررسی ارتباط علی دارند. در مرحله­ سوم، می­ کوشد تا برمبنای شباهت­های شناسایی شده تبیینی عام صورت­بندی کند. خلاصه این­که این همان کاربست ساده و سر راست روش توافق میل است. این راهبرد قیاسی است، چرا که مقولات نظری در آزمودن شباهت­ها و تفاوت­هایی که مدخلیت علی دارند سهیم­اند (بدون راهنمایی مقولات نظری، جستجو برای شباهت­ها و تفاوت­ها می ­تواند تا ابد ادامه یابد).
از سویی این راهبرد استقرایی است، زیرا محقق با آزمودن موارد تجربی مشخص می­ کند که کدام یک از شباهت­ها و تفاوت­ها مدخلیت علّی دارند و برای ارتقای نظریه به کار می­آیند. پژوهشگر در این مرحله از تحقیق، تبیینی عام بر مبنای شباهت­های شناسایی شده تدوین می­ کند. به این ترتیب، این شیوه به مفهوم سازی و ارتقای ایده­های نظری اولیه می­انجامد(اسکاچپول،۱۳۸۸: ۵۰۱-۴۹۸) (ریگین،۱۳۸۸: ۸۱).
در این تحقیق نیز این سه مرحله اجرا خواهد شد: ابتدا بر اساس نظریه ۹ گانه آلموند، که در قالب ۹ عنصر ویژگی­های جنبش­های بنیادگرا را دنبال می­ کند، بر روی جنبش­های بنیادگرای هاردیم، اکثریت اخلاقی و طالبان به شکل جداگانه و در قالب سه فصل پیاده خواهیم کرد. سپس شباهت­های این سه جنبش­ را بررسی می­کنیم و در مرحله­ بعد، ارتباط علی بین این عناصر را نشان خواهیم داد و بررسی تطبیقی و تبیین عام از جنبش­های بنیادگرا در ادیان ابراهیمی در این مرحله انجام خواهد شد. در مرحله­ پایانی، با توجه به شباهت­ها و تفاوت­های بدست آمده، تلاش می­کنیم نظریه­ ابتدایی را با توجه به محدوده­ تحقیق ارتقا دهیم.
فصل دوم
تجزیه و تحلیل
بخش اول
هاردیم
۲ـ۱ـ هاردیم: (لرزان یا متوحش از خداوند)
به طور کلی گروه ­های ارتدوکس یهودی زمانی ظهور کردند که یهودیان با جریان روشنگری در اروپا مواجه شدند و تغییرات دوران روشنگری به آنها نیز رسید. یهودیان اشکنازی که به طور کلی در اروپای شرقی مثل لهستان و روسیه زندگی می­کردند، به شکل جدی از اوایل قرن بیستم به عنوان یک گروه اقلیت به شکل­های مختلفی در برابر این جریان متجدد موضع­گیری کردند. این موضع­گیری به سه صورت شکل گرفت: نخست، همانند­سازی یا شبیه­سازی: در این استراتژی آنها خود را با هویت و فرهنگ جامعه­ بزرگتر انطباق دادند. شیوۀ دوم فرهنگ­پذیری بود، شیوه­ تشویق ارتباط فرهنگی با دنیای بیرون و در عین حال، گریز از جذب شدن در آن. بالاخره، سومین شیوه ضدفرهنگ­پذیری، که به دنبال فرار از زندگی معاصر و حفظ شیوه ­های سنتی است. گروهی که همگون شدن را می پذیرفتند دست از یهودی بودن بر می­داشتند، گروهی که فرهنگ پذیری را انتخاب می­کردند به یهودیانی با پسوند تبدیل می شدند (مانند یهودی فرانسوی، یهودی آلمانی و …) که با دنیای بیرون از جامعه یهودی ارتباط پیدا می­کردند و حتی دوستان غیر یهودی و تحصیلات دنیوی داشتند(کرومر^[۱۲۱]،۱۳۸۹: ۲۰۹-۲۰۸).
گروهی از فرهنگ­پذیران صهیونیسم را ابداع کردند، ایدئولوژی سیاسی­ای ساخته­شده بر اساس نوعی ناسیونالیسم یا ملی­گرایی یهودی که از تفکرات مدرن مثل لیبرالیسم، سوسیالیسم و حتی دولت ملت الهام می­گیرد. از نظر آنان، دولت یهودی می ­تواند مانند بقیه دولت­ها باشد بدون آنکه یهودی بودن خود را از دست بدهد. اما مبنای ثابت تمام یهودیان ارتباط فرهنگیشان با جهان است به شکلی که برای یهودیان سود داشته باشد.

• آغاز جلسه و صحبت کودکان در مورد حوادث، احساس ها و هیجان های خود در فاصله بین دو جلسه.

 

• تکرار تمرین تقلید و تصویر سازی ذهنی با حرکات پانتومیم به منظور شناخت خصوصیات خود و دیگران.

 

• ترسیم نقاشی از احساسی که در مورد آن داشته اند.

 

• ادامه نمایش جلسه قبل با بهره گرفتن از روش قصه گویی و به کار بردن نقاب.

 

• گفتگو در مورد احساس ها و افکار خود درباره نقشی که ایفا کرده اند و بیرون آمدن از نقش.

 

جلسات ششم تا نهم: فعالیت اصلی و عمل
در جلسات نمایش درمانی، در یک دوره زمانی خاص، مرحله ای وجود دارد که در آن، دخالت افراد گروه به نهایت می رسد. در این مرحله همه اعضای گروه با کمک یکدیگر به اجرای داستان های خلق شده می پردازند. تمرین نمایشنامه کرم خال خالی، تقسیم نقش ها، انتخاب کارگردان، طراحی دکور و صحنه به صورت گروهی و با هدایت درمانگر انجام شد.
در این مرحله، با تاکید بر مشکل خاص گروه – کم توجهی – با همکاری اعضای گروه، نمایش نامه کرم خال خالی انتخاب شده و در جلسه دهم با حضور خانواده اعضای گروه به اجرا درآمد.
جلسه ششم:

 

• آغاز جلسه و گفتگوی کودکان در مورد حوادث، احساس ها و هیجان های خود در فاصله بین دو جلسه.

 

• اجرای تصویر سازی ذهنی با حرکت و پانتومیم به منظور قرار گرفتن در نقشهای نمایشنامه کرم خال خالی.

 

• • • آغاز به کار اجرای نمایشنامه کرم خال خالی به صورت گروهی و با هدایت درمانگر. (قصه کرم خال خالی در مورد کرمی است که دل درد دارد و برای خوب شدن نیاز دارد تا اعمال خاصی را انجام دهد و بقیه شخصیت های داستان به او کمک می کنند تا این کارها را به دقت انجام دهد تا خوب شود.)

  (( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

 

• گفتگو در مورد احساس ها و افکار تجربه شده در فرایند کار و بیرون آمدن از نقش.

 

جلسه هفتم:

 

• آغاز جلسه و صحبت کودکان در مورد رویدادها، احساس ها و هیجان های خود در فاصله بین دو جلسه.

 

• ادامه اجرای تصویر سازی ذهنی با حرکت و پانتومیم.

 

• ادامه کار اجرای نمایشنامه، تقسیم نقش ها، انتخاب کارگردان، طراحی دکور و آکسسوار صحنه به صورت گروهی و با هدایت درمانگر.

 

• گفتگو در مورد احساس ها و افکار تجربه شده در فرایند کار و بیرون آمدن از نقش.

 

جلسه هشتم:

 

• آغاز جلسه و صحبت کودکان در مورد رخدادها، احساس ها و هیجان های خود در فاصله بین دو جلسه.

 

• تمرین نمایشنامه کرم خال خالی با تاکید بر بداهه سازی در خلق شخصیت ها و ارائه الگو توسط درمانگر.

 

• گفتگو در مورد احساس ها و افکار تجربه شده در فرایند کار و بیرون آمدن از نقش .

 

جلسه نهم:

 

• آغاز جلسه و صحبت کودکان در مورد وقایع، احساس ها و هیجان های خود در فاصله بین دو جلسه.

 

• آخرین تمرین نمایش هر گروه به طور کامل همراه با دکور و لباس و گریم.

 

• گفتگو در مورد احساس ها و افکار تجربه شده در فرایند کار و بیرون آمدن از نقش.

 

جلسه دهم:

 

• آغاز جلسه و صحبت کودکان در مورد حوادث، احساس ها و هیجان های خود در فاصله بین دو جلسه.

 

• اجرای نمایش کرم خال خالی هر گروه با حضور اعضای خانواده شرکت کنندگان.

 

• اتمام جلسه

 

جلسات یازدهم و دوازدهم: تکمیل و نتیجه گیری
در این مرحله، اعضای گروه سعی می کنند از فضای دراماتیک خارج شوند و به نقش خود به عنوان تماشاگر یا مجری خاتمه دهند. نمایش حسنی چوپان و ده گوسفند با بهره گرفتن از روش قصه گویی، به کار بردن نقاب و گفتگو در مورد نقش هر فرد در گروه اجرا شد.
انجام مجدد حرکت های ریتمیک نمایش، استفاده از نقش برای تقویت “خود” و در نهایت اتمام جلسات درمان.
جلسه یازدهم:

 

• آغاز جلسه و صحبت کودکان در مورد حوادث، احساس ها و هیجان های خود در فاصله بین دو جلسه.

۳۲- وزن محصول بالا باشد با کرایه تعادلی بیشتر در ارتباط است.
۳۳- حجم بار بیشتر باشد با کرایه تعادلی بیشتر مرتبط است.
۳۴- چنانچه بار نیاز به اسکورت داشته باشد کرایه زیادتر می شود.
۳۵- نوع محصول استراتژیک باشد منجر به کرایه تعادلی بیشتر می شود.
۳۶- ترانزیت کالا کرایه تعادلی رازیادتر می کند.
۳۷- مالیات بار به صورت درصدی بین حاملا بار و صاحبان بار باشد.
۳۸- رضایت شرکت های تولیدی ازکرایه بار منجر به کنترل تورم می شود.
۳۹- در ایام تعطیلات که جاده شلوغ می باشد قیمت سوخت بالاتر و کرایه بیشتر و بالعکس .
۴۰- کرایه تعادلی براساس وظایف حاملان بار ارزیابی و محاسبه می شود.
۴۱- کرایه تعادلی در کنترل آلودگی هوا موثر است.
۵-۲- تفسیر یافته ها
در فرضیه ششم که ارتباط بین بیمه محصول و کرایه تعادلی می باشد . این طور تفسیر می شود همانطور که در بیمه نامه های خودروهای سبک چنانچه راننده خودرو درطول مدت بیمه نامه (سال بیمه) تصادف ننماید، شرکت های بیمه به راننده و خودرو جهت تعویض بیمه نامه جدید تخفیف می دهند اما در کرایه حمل و نقل جاده ای و بار زمانیکه بار به طور سالم به مقصد می رسد شرکت های بیمه درصد یا تخفیفی از بیمه را به حاملان بار پس نمی دهند لذا فرضیه ششم جهت تأمین مالی تدوین شده است و همانطور که می دانیم حمل و نقل اقلام به سوخت و مواد غذایی و دارو و کالاها و اثاثیه تقسیم می گردند و با توجه به اینکه حمل و نقل مواد غذایی و سوخت و دارو در کشور بیشتر از کالاها و اثاثیه می باشد (فصل دوم پایان نامه) لذا زمان تحویل بار مهم می باشد و بر این اساس فرضیه های ۱و۲ و۳و ۴ تدوین گردیده اند زیرا زمان تحویل بار به عقب افتد بار فاسد شده یا سلامت خود را از دست می دهد یا مشتریان کم می شوند و با توجه به فرضیه های ۱ و ۲ و ۳ و۴ و فرضیه ۶ شرکت های حمل و نقل اولویت کارها در حمل و نقل را برای مواد غذایی و سوخت و دارو به فرضیه های مذکور اختصاص می دهند . زیرا تحویل زودتر بار موردتقاضای صاحبان و شرکت های تولیدی و خدماتی و واسطه ها می باشد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

چنانچه تقاضای صاحبان بار مبنی بر سلامت و ارزش بار باشد شرکت های حمل و نقل توجه را به فرضیه های ۵ و ۶ می نمایند و اولویت بندی و برنامه ریزی کارها و فعالیت ها را به فرضیه های ۵ و۶ منعطف می کنند.
یافته های پژوهش در وضعیت مطلوب بر این اساس تدوین شده اند چنانچه تقاضای صاحب بار مبنی بر تحویل زودتر باشد حاملان بار توجه را به فرضیه های ۱ و۲ و۳ و۴ می نمایند و افزایش کرایه تعادلی از فرضیه ۶ تأمین می شود و همین طور تقاضای صاحبان بار مبنی برتحویل سالم بار باشد شرکت های حمل و نقل و حاملان بار توجه را به فرضیه ۶ جهت جبران افزایش کرایه تعادلی می باشد. و چنانچه تقاضای صاحبان بار مبنی بر تحویل سالم بار باشد شرکت های حمل و نقل و حاملان بار توجه را به فرضیه ۵ پژوهش می کنند و فرضیه ۶ جهت جبران افزایش کرایه تعادلی می باشدو چنانچه تقاضای صاحبان بار و شرکت های تولیدی و خدماتی ازشرکت های حمل و نقل زمان زودتر بار و سلامت بار باشد از فرضیه های ۱ و ۲ و۳ و۴و۵ جهت اولویت بندی و برنامه ریزی کارها و فعالیت ها توجه می نمایند و فرضیه ۶ جهت تأمین مالی به منظور کرایه زیادتر و مالیات درصدی بین شرکت های حمل و نقل و تولیدی استفاده می شود.
۵-۳- بحث و نتیجه گیری
از نتایج به دست آمده از سوالات توصیفی ۱ تا ۹ میانگین عمر وسائط حمل و نقل در شرکت های باربری بیشترین مقدار را دارد و تعداد ارسال و دریافت محموله ها در اولویت دوم قرار دارد و از رابطه بین سوال های ۲ و ۴ میانگین عمر وسائط حمل و نقل در جامعه آماری جوابگوی تعداد ارسال و دریافت محموله های بالا را نمی باشد.
تجربه رانندگان و تعداد رانندگان سیگاری با یکدیگر ارتباط نزدیکی دارند و تعداد نیروی انسانی لازم با سابقه شرکت رابطه دارند هر قدر میزان سابقه شرکت بالا باشد به تعداد نیروی انسانی بیشتری نیاز دارند و همچنین تحصیلات رانندگان با تعداد تصادفات رابطه معکوس دارند و هر چه تحصیلات بالاتر باشد تعداد تصادفات کمتر است
و از طرفی سن رانندگان هر چه بالاتر باشد متوسط تحصیلات پایین تر است و تعداد تصادفات بیشتر است.
متوسط عمر وسائط حمل و نقل با تعداد تصادفات رابطه مستقیم دارد.
نتایجی که از فرضیه ها ۱ تا ۶ با بهره گرفتن از نرم افزار Lisrel به دست آمد نشان دهنده رابطه و همبستگی مثبت فرضیه ها با متغیر وابسته تصمیمات قیمت گذاری کرایه حمل و نقل می باشد و از آزمون رگرسیون چندگانه و S.E.M جهت مدل ساختاری استفاده شده است.
ضرایب ساختاری متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته جهت تأثیر ارزیابی کار و زمان و ترافیک و تصادف و تعمیرات و ارزش بار و بیمه بر متغیر وابسته تصمیمات قیمت گذاری کرایه حمل و نقل (کرایه تعادلی) به ترتیب ۹۲/۰ و ۶۰/۰ و ۸۳/۰ و ۷۵/۰ و ۸۲/۰ و ۹۱/۰ بدست آمده است . همانطور که نتایج ضریب ساختاری نشان می دهد بیمه با اختلاف کمی با ارزیابی کار و زمان بر کرایه تعادلی بیشترین تأثیر را دارد. زیرا در وضعیت موجود بار وقتی که سالم به مقصد می رسد درصدی از بیمه بار به حاملان بار عودت نمی گردد ولی در بیمه نامه های خودرو های سواری به هنگام تعویض بیمه نامه زمانی که راننده در طول سال تصادف نکرده باشد از تخفیف بیمه استفاده می کند . در حمل و نقل بار از تخفیف بیمه استفاده نمی شود چنانچه در وضعیت مطلوب از این تخفیف بیمه بار که به عنوان تأمین کننده مالی مناسبی می باشد استفاده شود کرایه حمل و نقل بار زیادتر می شود و منجر به انگیزه بیشتر در حاملان بار می شود و از طرفی این افزایش کرایه ارتباطی با صاحبان بار و شرکت های تولیدی نداشته و صاحبان بار بهانه ای جهت افزایش قیمت محصولات و خدمات ندارند.
در وضعیت موجود اتلاف های زمانی به هنگام بارگیری و تخلیه بار و اتلافهای دیگری که وسیله حمل و نقل متوقف می باشد درنظرگرفته نمی شود. در مقایسه با فرضیه ۱ که بر اساس وضعیت مطلوب تدوین شده است و با کمک فرضیه۶ که جنبه مالی را دارد باعث می شود اتلاف های زمانی در هنگام توقف وسیله حمل و نقل از بین برود.
دروضعیت موجود اتلاف زمانی ترافیک هنگامیکه وسیله حمل و نقل در حال حرکت می باشد با کرایه ارتباطی ندارد در مقایسه با فرضیه ۲ و با کمک فرضیه ۶ که جنبه مالی دارد که بر اساس وضعیت مطلوب تدوین شده است باعث می شود در کرایه تعادل بوجود آید زیرا اول هفته و در جاده هایی خلوت که اتلاف زمانی ترافیک کمتر است کرایه کمتر و در آخر هفته و تعطیلات و در شلوغی جاده ها که اتلاف زمانی ترافیک بیشتر است کرایه بیشتر شود و این ام منجر به این می شود که در ترافیک تعادل ایجاد شود و آلودگی هوا نیزکمتر شود. البته شرط لازم و کافی جهت فرضیه ۲ این می باشد که در زمان سنجی ترافیک اصول مهندسی ترافیک در مسیرهای عبور و مرور رعایت شده باشد.
در وضعیت موجود اتلاف های زمانی مربوط به تصادف در نظر گرفته نمی شود زیرا عمدتاً کرایه براساس مسافت و ساعت می باشد در مقایسه با فرضیه ۳ و با کمک فرضیه ۶ که براساس وضعیت مطلوب تدوین شده است منجر به این می شود که حاملان بار قوانین راهنمایی و رانندگی را رعایت کنند تا تصادف رخ ندهد و بارسالم و در زمان زودتر به مقصد برسد تا کرایه بار بیشتر شود.
در وضعیت موجود اتلاف های زمانی مربوط به تعمیرات وسیله حمل و نقل در جاده در نظرگرفته نمی شود زیرا عمدتاً کرایه براساس مسافت و ساعت و نوع جاده می باشد در مقایسه با فرضیه ۴ و با کمک فرضیه ۶ که جنبه مالی را دارد و براساس وضعیت مطلوب تدوین شده است منجر به این می شود که حاملان بار از وسایل حمل و نقل با مارک ها و مدل های بهتر و معاینه فنی وسایط حمل و نقل و قطعات بهتر استفاده کنند زیرا اتلاف های زمانی تعمیر وسائط حمل و نقل در جاده کمتر می شود و بار زودتر و سالم به مقصد می رسد و حاملان بار به کرایه بیشتری می رسند.
در وضعیت موجود به ارزش بار توجه نمی شود زیرا تعرفه کرایه بار عمدتاً براساس مسافت و ساعت و نوع جاده می باشد در وضعیت موجود برای حاملان بار فرقی بین نوع بار نمی باشد . بار ضایعات و کالاهای اسقاطی یا کالاهای نو و باارزش باشد کرایه براساس مسافت می باشد و کرایه فرقی نمی کند در مقایسه با فرضیه ۵ و باکمک فرضیه ۶ که جنبه مالی دارد که براساس وضعیت مطلوب تدوین شده است ارزش بار درنظر گرفته می شود هرچه ارزش بار بیشتر کرایه حمل و نقل بیشتر می گردد.
در وضعیت موجود هنگامیکه بار سالم به مقصد می رسد درصدی از بیمه به عنوان تخفیف بیمه بار به حاملان بار بر نمی گردد ولی در بیمه خودروهای سبک هنگام تعویض بیمه نامه رانندگان از تخفیف بیمه استفاده می کنند در مقایسه بافرضیه ۶ که براساس وضعیت مطلوب تدوین شده است بیمه بار باعث ایجاد انگیزه در حاملان بار می شود و صاحبان بار و شرکت های تولیدی و خدماتی و واسطه های ارضاء می شوند و بهانه ای جهت افزایش قیمت محصولات و خدمات ندارند و فرضیه ۶ باعث می شود بین شرکت های حمل و نقل و تولیدی و شرکت های بیمه تعادل ایجاد شود . در وضعیت مطلوب چنانچه بیمه بار پایین باشد جهت تعادل بین شرکت های حمل و نقل و تولیدی و خدماتی ازمالیات درصدی استفاده می شود.
در وضعیت موجود کرایه حمل و نقل جاده ای براساس مسافت و ساعت و سوخت و نوع جاده می باشد و این پارامترها یکطرفه بوده و ارتباطی باتولید ندارد اما در وضعیت مطلوب کرایه حمل و نقل جاده ای براساس پارامتر مدیریت زمان می باشد و این پارامتر جهت تعادل بین شرکت های حمل و نقل و تولیدی (خدماتی) موثر می باشد و از طرفی با توجه به تعریف مدیریت زمان که با در اختیار داشتن زمان تعیین شده به شناسایی فعالیتها و حذف فعالیتهای زائد و اولویت بندی و برنامه ریزی فعالیت ها به منظور رسیدن به هدف می باشد .
دراین پژوهش متغیر مستقل مدیریت زمان می باشد که با دراختیار داشتن زمان بین مبدأ و مقصد جاده به شناسایی فعالیتها و حذف فعالیتهای زائد و برنامه ریزی و اولویت بندی فعالیتها می پردازد و فعالیتهای شناسایی شده و مهم پژوهش که در قالب فرضیه ها گنجانده شده اند شامل ارزیابی کار و زمان و ترافیک و تصادف و تعمیرات و ارزش بار و بیمه بار می باشند بر قیمت گذاری کرایه حمل و نقل سنجیده شده اند تا به هدف رسیدو هدف تحویل سالم و زودتر بار می باشد مانند پست نامه پیشتاز که کرایه پست بیشتر و در زمان کوتاهتر نامه به مقصد برسد.
دراین پژوهش باعث می شود شرکت های حمل و نقل به کرایه بار بیشتری برسند و شرکتهای تولیدی و خدماتی بیشتر محصول ارائه دهند مشتری ها را از دست ندهند تا بهانه ای برای افزایش قیمت محصولات نداشته باشند و در این پژوهش منجر به این می شود که کرایه تابعی از قیمت سوخت نباشد و ارتباط تورم با کرایه حمل و نقل غیرمستقیم شود.
۵-۴- پیشنهاد براساس یافته ها
براساس فرضیه ۱ پژوهش پیشنهاد میشود:
اتلافهای زمانی که در بارگیری و تخلیه بار انجام می شود محاسبه و ازشرکت های تولیدی و خدماتی مبدأ و مقصد مبلغی به عنوان غرامت کرایه حمل و نقل به نفع حاملان بار گرفته شود.
براساس فرضیه۲ پژوهش پیشنهاد می شود:
دراوایل هفته و ایام غیر از تعطیلات که ترافیک کمتر و اتلاف زمانی ترافیک کمتر می باشد کرایه حمل و نقل کمتر و در آخر هفته و ایام تعطیلات که ترافیک بیشتر و اتلاف زمانی ترافیک بیشتر می باشد کرایه حمل و نقل بیشتر می شود. زیرا این پیشنهاد باعث تعادل در ترافیک و کنترل آلودگی هوا می شود.
براساس فرضیه ۳ پژوهش پیشنهاد می شود :
رانندگانی که در طول سال تصادف ننموده اند و ازتخفیف بیمه استفاده می کنند کرایه حمل و نقل متناسب با این تخفیف بیمه تصادف افزایش یابد زیرا این پیشنهاد باعث می شود که انگیزه رانندگان بیشتر شود و اتلاف های زمانی درتصادف کمتر و بار سالم و زودتر به مقصد برسد.
براساس فرضیه ۴ پیشنهاد می شود:
از شرکت های حمل و نقل که در بهتر شدن وسائط حمل و نقل از جمله مارک و مدل و قطعات وسائط و بازدیدهای فنی ازوسائط حمل و نقل تلاش می نمایند کرایه بار بیشتر شود ، زیرا اتلاف زمانی در جاده به علت عدم تعمیر کمتر می شود و منجر به این می شود که متوسط عمر وسائط حمل و نقل کمتر شود و وسائط حمل و نقل جوانتر شوند.
براساس فرضیه ۵ پیشنهاد می شود:
هر اندازه که ارزش بار و خطرات بار و حجم بار و اهمیت بار بیشتر شود کرایه حمل و نقل زیادتر شود و همچنین حمل و نقل بارهای خاصی که نیاز به وسائط حمل و نقل خاص دارند کرایه حمل و نقل بیشتر شود و شرکت های حمل و نقل بارهای خاص کم می باشند نیز کرایه بیشتر شود زیرا هزینه ساخت و خرید وسائط حمل و نقل خاص بالا می باشد.
۶- براساس فرضیه ۶ پیشنهاد می شود:
همانطور که در بیمه های خودروهای سبک در صورت عدم تصادف ازتخفیف بیمه سالیانه استفاده می شود و کمکی به رانندگان خودروها می باشد پیشنهاد می دهم هنگامیکه بار به طور سالم به مقصد می رسد ازتخفیف بیمه جهت حاملان بار نیز استفاده شود.
۷- براساس فرضیه ها ۱ و۲ پیشنهاد می شود:
زمان عبور بین مبدأ و مقصد شهرها براساس وسائط حمل و نقل محاسبه شود.

یک روز مردم عرب مسلمان که زبان رایجشان، عربی بود به مجردی که کریمه ای چون : « لن تنالوا البر حتی تنفقوا مما تحبون »^[۹۵] نازل می شد، تکان می خوردند و به دنبال آن برای انفاق و تصدف و وقف احب اموال خویش بر یکدیگر پیشی می گرفتند، اما امروز در بسیاری از کشورهای اسلامی ممکن است بارها همین آیه را تلاوت کنند و چیزی از آن ادراک نکنند. و این هرگز به این معنا نیست که مردم نسبت به انجام کار خیر حساسیتی ندارند. چنین نیست.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

باید از راه های گوناگون (همانند گذشته) مردم را به فرهنگ وقف آشنا کرد. باید با نوشتن کتاب، تبلیغات متنوع تلویزیونی و رادیویی (در شکل نمایش فیلمهای ارزنده و گویا، نمایشها، سرودها و …)، استفاده از روزنامه ها و مجلات، درج مطالبی در این باره (به شکل فنی و کارشناسی شده) در کتب درسی مدارس و … مردم را در متن اهمیت انفاقهایی از این دست قرار داد.
مردم مسلمان، به ویژه مسلمانان مهربان و بزرگوار و با صفای کشور ما ثابت کرده اند که در تحقق بخشیدن به آیه کریمه « فاستبقوا الخیرات »^[۹۶] عقبتر از مسلمانان صدر اسلام نیز نیستند. مهم جهت دادن و کشاندن آنها از راه های صحیح به این سمت و سوست.
نوشتن چند کتاب و یا مجله، بسیار ارزشمند و موثر است و نقش مهمی را داراست، اما باید دید چند درصد از مردم، مخاطب این بخش از ابزار تبلیغاتی هستند. بدون تردید اکثر جامعه، مخاطب رادیو ، تلویزیون ، روزنامه ها ، سخنرانی های مذهبی ( به ویژه از سوی کسانی که در نزد مردم دارای اعتبار و وجاهت بیشتری هستند ) ، مجلات و … می باشند.
مردم باید به اهمیت وقف از دیدگاه مکتب و شارع و اجر و پاداش معنوی آن پی ببرند. از سوی دیگر در جریان کارهای خیری که توسط انسانهای نیکوکار انجام می شود، قرار گیرند.
وقتی یک برنامه تلویزیونی چهره یک انسان نیکوکار مازندرانی را نشان می دهد که در حال بازدید و عیادت بیماران کلیوی است که در بخش دیالیزی که از سهم کارخانه اش ساخته و وقف شده است بسری هستند، و در همین باره با او مصاحبه ای انجام می شود و در کنار آن لبخند حاکی از رضایت و قدردانی بیماران به تصویر کشیده می شود، قلب بسیاری از آزاد مردان و آزاد زنان دلسوز و نیک سرشت به تپش می افتد و قطعاً برای انجام کارهای مشابه تحریک و تحریض می گردند.
از این رو تجلیل از واقفان و خیراندیشان گذشته و حال از راه های گوناگون و حتی با تشکیل و گردهمایی و … اگر عاملی مستقل برای احیای فرهنگ وقف در جامعه نباشد، یکی از بهترین مصادیق تبلیغات صحیح و موثر در این راستاست.
و این هرگز از مقوله تظاهر و خودنمایی نیست ، چرا که انسانها فطرتاً دوست دارند خدمتگزار باشند و از این که ببینند کسانی از ثمره تلاش آنها بهره می برند و احساس امنیت و آرامش می کنند، احساس لذت و خوشبختی می کنند. ^[۹۷]
هنر این است که بتوان از این همه کانون عاطفه و احساس توام با اعتقاد و ایمان در جهت ایجاد روح تعاون و همکاری و ایثار و فداکاری بهره برد.
آماری که هر از چند گاه از سوی وزارت خانه ها و نهادهای گوناگون توسط رسانه های جمعی اعلام می شود، حاکی از این است که از بهمن ۵۷ تاکنون هزاران مرکز آموزشی از قبیل مدرسه در سطوح مختلف، فضای آموزشی برای دانشگاهها، خوابگاه دانشجویی، کتابخانه و مراکز درمانی و بهداشتی از قبیل بیمارستان، درمانگاه و نیز موسسات عام المنفعه دیگر، توسط افراد پاک طینت و نیکوکار در کشورمان احداث شده که به مراتب امار این گونه موسسات در زمان پیروزی انقلاب اسلامی بیشتر شده است.
به این ترتیب با تلاش و پی گیری مستمر، از راه های گوناگون، از جمله تبلیغات صحیح و صادقانه می توان دوباره فرهنگ وقف را گسترش داد و خاطرات شیرین گذشته امثال «نظامیه»، «ربع رشیدی» و … را بار دیگر به بهترین وجه در جوامع اسلامی تحقق بخشید.
گفتار سوم : حمایت قانونی از اوقاف
در کشورهایی که حکومت اسلامی تاسیس شده است، نیز لازم است براساس ضوابط و موازین شرع برای اداره کشور، قوانین اسلامی، مدنی، جزایی و … وضع شود. از مواردی که اولیای وقف باید به آن توجه کافی داشته باشند، یکی همین است که مواظب باشند، هر چند به طور غیر عمدی،قانون و یا متمم و تبصره ای که هر چند در کوتاه مدت ممکن است اموال و املاک و رقبات وقفی را در معرض آسیب قرار دهد، به تصویب نرسد و اگر به تصویب رسیده است در آن تجدیدنظر شود، زیرا ممکن است در همین مدت کوتاه، حوادث و جریاناتی رخ دهد که قابل جبران نباشد و املاکی از دست برود که بازگرداندن آنها یا ممکن نباشد و یا به آسانی میسر نباشد.
همچنان که یک مامور بدون در دست داشتن حکم بازرسی، دستش برای تحقیقات لازم بسته است و به مجوز قانونی نیاز دارد، متصدیان و متولیان امور اوقاف نیز برای پی گیری امور اوقاف و حفظ و نگهداری آنها و یا بازگرداندن املاک به یغما رفته، به قانون صریح به عنوان پشتوانه ای مطمئن نیازمندند. آقای محمد ثابتی در مقاله ای در مجله «وقف میراث جاویدان» ضمن اشاره به کمک شایانی که از ناحیه قوانین مصوب بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به وقف و احیای آن شده است از تبصره ماده ۱۱ قانون لغو مالکیت زمینهای موات شهری انتقاد کرده است.
متن تبصره این است: «موقوفات عام که اسناد مالکیت و وقف نامه های آنها حاکی از عمران و آبادی در آن باشد، احیا شده محسوب می گردد ولی در هر حال مشمول بند ۲-۵ این آیین نامه خواهد بود و اگر ضروری باشد از این گونه اراضی استفاده ای غیر از آنچه در وقف نامه ذکر شده است، بشود، موافقت هیات وزیران الزامی است».
به طور خلاصه از جمله انتقادات نویسنده بر این تبصره موارد زیر است:
الف – به موجب این تبصره تنها زمینهایی که دارای عمران و آبادی باشند و این مضمون در وقف نامه ها قید شده باشد، وقف شمرده شده است. در صورتی که در اسناد بسیاری از موقوفات ذکری از عمران و آبادی نشده اما از زمان های قدیم دارای مستحدثات و عمران و آبادی بوده و به مرور از آنها بهره برداری می شده است. از این رو قید و شرط یاد شده موقوفات زیادی را از وقفیت خارج می کند.
ب – این تبصره ها عمران و احیای موجود در اسناد موقوفه را مشمول بند ۲-۵ ماده ۲ دانسته است و مفهوم آن این است که اگر عمران و احیای مطلق، مطابق تعریف ماده یاد شده، نباشد زمین وقفی موات تلقی می شود و از وقفیت خارج می گردد. این موضوع نیز بسیاری از موقوفاتی را که در گذشته عمران و احیا داشته و به دلیل معطل ماندن و عدم بهره برداری در چندین سال متوالی بایر شده اند و نیز بسیاری از موقوفات آباد مزروعی یا مشجر و … را از وقفیت خارج می سازد.
البته ضابطه تعیین شده به دلیل غیر شرعی بودن، از سوی شورای نگهبان مردود اعلام شد و دیوان عدالت اداری نیز رای بر ابطال آن داد … اما در همین فاصله میان تصویب (۱۳۵۸) تا ابطال آن (۱۳۶۱) موقوفات زیادی در کشور، موات اعلام شد که سازمان اوقاف برای احیا و بازگرداندن آنها تلاشهایی کرده است.
ج – تبصره قید دارد: «… موافقت هیات وزیران الزامی است» و این قید غیر شرعی است، زیرا براساس موازین شرعی باید نظر واقف رعایت شود. هیات وزیران نمی تواند برخلاف نظر واقف تصمیم بگیرد. اگر گفته شود در حکومت اسلامی فقیه حاکم چنین اختیارهایی دارد … در پاسخ می گوییم: اول آن که باید خود فقیه حاکم دخالت داشته باشد و نظر هیات وزیران (هر چند در دولت اسلامی) نمی تواند جایگزین نظر فقیه حاکم شود و دوم آن که فقیه حاکم در صورتی دخالت می کند که جهت وقف، مشروعیت نداشته باشد یا اعمال نظر واقف ضرری (مثلا برای حکومت یا …) به وجود آورد که در این صورت هم وقف تبدیل به احسن می شود و موقوفه هرگز از بین نمی رود.
خلاصه، اشکالات یاد شده در تبصره ماده ۱۱، گذشته از موات اعلام شدن بسیاری از زمینهای وقفی، مشکلات بسیاری را نیز به دنبال داشته که هنوز هم ادامه دارد.
بنابراین حتی کمترین کوتاهی و بی دقتی در این مورد می تواند هم برای اموال و املاک موقوفه، مشکلات و صدمات جدی را به دنبال داشته باشد و هم موجب مشکلات و درگیریهای فراوانی در این موارد شود.
اینها راه های اصولی و اساسی هستند که به نظر نگارنده می توانند در جهت گسترش مجدد فرهنگ وقف و حیات دوباره این میراث جاویدان، دارای نقشی اساسی و موثر باشند. ^[۹۸]
گفتار چهارم : ابدال و استبدال در وقف
منظور از «ابدال» وقف عبارت است از: «خارج کردن عین موقوفه از جهت وقف آن و از طریق فروش آن» و مقصود از «استبدال» عبارت است از : «خرید عین دیگری که به منظور جایگزینی عین فروخته شده موقوفه صورت می‌گیرد . مرحوم محقق حلی، چهار حکم را در این خصوص مطرح کرده‌اند :
یک؛ اگر خانه وقفی خراب شود، عرصه آن از وقفیت خارج نمی‌شود و فروش آن نیز جایز نیست.
دو؛ اگر بین موقوف علیهم اختلافی بیفتد که خوف خرابی موقوف وجود داشته باشد، فروش آن جایز است.
سه؛ اگر بین موقوف علیهم اختلافی نباشد و خوف خرابی موقوف نیز منتفی باشد و صرفاً فروش موقوفه برای موقوف علیهم نافع‌تر باشد، گفته می‌شود که فروش جایز است و البته مرحوم محقق حلی وجه منع را در این خصوص پذیرفته است.
چهار؛ هرگاه موقوف چنان خراب شود که انتفاع از آن جز از طریق فروش میسر نباشد، فروش آن جایز است.
صاحب «تحریرالوسیله» در این خصوص چنین نظر داده‌اند:«فروش وقف‌های خاص مانند وقف بر اولاد و همچنین وقف‌های عام که تحت عناوین عمومی باشد، مانند وقف بر فقرا، انتقال آنها به یکی از اسباب نقل جایز نیست مگر به جهت عروض و پیدا شدن برخی عوارض به شرح زیر:
یک؛ وقفی که خراب شود، به طوری که اعاده آن به حالت اولش ممکن نباشد و نیز انتفاع از آن، جز به فروش و استفاده از ثمن آنها، مانند حیوان ذبح شده و تنه درختی که قطع شده باشد، میسر نباشد (که در این صورت) از ثمن آنها چیزی خریده می‌شود که مورد استفاده موقوف علیهم واقع شود و احوط، اگر اقوی نباشد، مراعات «الاقرب فالاقرب» در چیزی که خریده می‌شود، نسبت به عین وقفی است.
دو؛ اگر وقف به سبب خرابی یا غیر آن از انتفاع مورد توجه ساقط شود، به طوری که استفاده‌ای که از آن برده می‌شود، در مقایسه با مثل آن در حکم عدم آن باشد؛ البته، مشروط بر اینکه امید به برگشت به حال اول نیز نباشد.
سه؛ در صورت شرط واقف، به گونه‌ای که به هنگام حدوث امری مانند کمی منفعت، یا زیادی خراج یا مخارج، یا اختلاف بین ارباب وقف یا حصول ضرورت و یا نیاز آنها وقف فروخته شود، بنابر اقوی، مانعی در فروش آن نیست.
چهار؛ چنانچه بین ارباب وقف اختلاف شدید حادث شود و با بروز چنین اختلافی، بیم تلف شدن اموال و نفوس وجود داشته باشد و این اختلاف نیز، جز با فروش موقوفه قطع نمی‌شود؛ پس در این صورت، باید فروخته شود و ثمن آن بین آنها تقسیم گردد».
بنابراین، به طور کلی از منظر فقها و از حیث قابلیت ابدال و استبدال، اموال موقوفه دارای ضوابط خاصی هستند. به این ترتیب که در اوقاف انتفاع (اصول وقف) هرگز اموال موقوفه نه فروخته و نه بخشیده می‌شوند و نه به ارث می‌رسند؛ «لایباع و لایوهب و لایورث مطلقا» لیکن در اوقاف منفعت، تحت شرایط خاصی، چنانکه به تفصیل ذکر شد، قابلیت ابدال و استبدال وجود دارد ولی در هر حال، آنچه مهم است: اولاً، باید صرفه و صلاح موقوف علیه را رعایت کرد؛ ثانیاً، ثمن حاصل از فروش وقف را در حد امکان باید به مصرف ابتیاع ملک دیگری رساند که در این صورت، ملک دوم بدون نیاز به جاری شدن صیغه وقف به جای موقوفه اول قرار خواهد گرفت. ماده ۸۸ قانون مدنی در خصوص ابدال و استبدال به تأسی از فقه شیعه در مواد مطروحه ذیل چنین اشعار می‌دارد: « بیع وقف در صورتی که خراب شود یا خوف آن باشد که منجر به خرابی گردد، به طوری که انتفاع از آن ممکن نباشد، در صورتی جایز است که عمران آن متعذر باشد یا کسی برای عمران آن حاضر نشود. »
ماده ۸۹ ق.م.: هرگاه بعض موقوفه خراب یا مشرف به خرابی گردد، به طوری که انتفاع از آن ممکن نباشد، همان بعض فروخته می‌شود مگر اینکه خرابی بعض سبب سلب انتفاع قسمتی که باقی مانده است، بشود؛ در این صورت، تمام فروخته می‌شود.
ماده ۹۰ق.م : عین موقوفه در مورد جواز بیع به اقرب به غرض واقف تبدیل می‌شود.
بعضی از فقها مانند شیخ مفید، فروش موقوفه و خرید مال دیگر که عایدات بیشتری داشته باشند را اجازه داده‌اند. از ملاک مواد ۸۸ و ۸۹ ق.م. می‌توان استنباط کرد که اگر مال موقوفه به نحوی است که دیگر استفاده از آن معمول نیست، چون باقی ماندن موقوفه منجر به خرابی آن می‌شود، امکان فروش آن خواهد بود .
ماده ۱۸ قانون سازمان اوقاف مصوب ۱۳۵۴ مقرر می داشت : « تبدیل به احسن موقوفه با رعایت مقررات قانون مدنی و تصویب شورایعالی اوقاف به عمل می آید . »
ماده ۲۰ همین قانون می گوید : « تبدیل به احسن موقوفات خاص و همچنین اجاره زاید بر ده سال موقوفات مذکور با موافقت و تصویب شورایعالی اوقاف ممکن است و سازمان اوقاف در سایر موارد در این موقوفات دخالت ندارد ، ولی در صورتیکه تقاضای ثبت موقوفه به عنوان مالکیت شده باشد ، سازمان اوقاف مکلف است نسبت به آن اعتراض و اقامه دعوی نماید . »
و بالاخره بند ۱ ماده ۳۲ آیین نامه اجرایی قانون سازمان اوقاف مصوب ۱۳۶۵ فروش رقبات موقوفه و نحوه تبدیل آن را از جمله مواردی دانسته که انجام آن موکول به اجازه سرپرست سازمان اوقاف که ماذون از طرف ولی فقیه است خواهد بود .
بند ب ماده ۴ آیین نامه مذکور فروش موقوفه خاص و نحوه تبدیل آن را با رعایت ماده ۳۳ آیین نامه و مقررات قانون مدنی موکول به نظارت یا دخالت ادارات حج و اوقاف و امور خیریه دانسته است که ظاهرا بسته به مورد نظارت یا دخالت به تشخیص ادارات مذکور است .
گفتار پنجم : صرف عواید موقوفه در بریات عمومی
ماده ۹۱ قانون مدنی می گوید : « در موارد ذیل منافع موقوفات عامه صرف بریات عمومیه خواهد شد : ۱ ـ در صورتی که منافع موقوفه مجهول المصرف باشد مگر این که قدر متیقنی در بین باشد . ۲ ـ در صورتی که صرف منافع موقوفه در مورد خاصی که واقف معین کرده است متعذر باشد . »
مستفاد از ماده ۶۱ قانون مدنی ؛ عایدات موقوفه باید به همان مصارفی برسد که واقف مقرر داشته است و نمی توان در آن تغییری داد .
در صورتی که وقفیت ملکی محرز باشد ، ولی به جهتی از جهات معلوم نباشد که عایدات آن به چه مصرفی باید برسد مانند آن که وقفنامه مفقود شده و یا قسمتی از آن که مربوط به نحوه مصرف است به علت فرسودگی یا علل دیگر قابل قرائت نباشد و یا وقف متعذر المصرف باشد ، می توان به یکی از صور ذیل اقدام نمود :
۱ ـ در صورتی که معلوم نباشد که موقوفه عام است یا خاص بنا به مرجحات باید آن را وقف عام دانست و طبق بند ۱ ماده مذکور عایدات آن را صرف بریات عمومی کرد .
۲ ـ در صورتی که عام بودن موقوفه محرز است لیکن به شرح فوق ، مصرف آن معلوم نیست ، اما قدر متیقنی در بین است مثل آنکه ملکی برای دانشجویان وقف شود ولی دانشگاه مشخص نباشد ، عایدات وقف در همان قدر متیقن مصرف می شود . یعنی آن را به دانشجویان می دهند و نمی توان به مصرف دیگری رساند .
۳ ـ در صورتی که مصرف موقوفه عام معلوم نباشد و قدر متیقنی هم در بین نباشد ؛ مانند آن که نتوان فهمید عواید صرف روضه خوانی شود یا به مصرف زوار بقاع متبرکه برسد و یا مصرف اطعام گردد ، در این صورت به مستفاد از بند ماده فوق الذکر ، می توان عایدات را در امر یا امور متعدد خیریه مصرف کرد . ^[۹۹]
همچنین به موجب فراز آخر ماده ۸ قانون سازمان اوقاف مصوب ۱۳۶۳ : « آن قسمت از درآمد موقوفاتی که به علت کثرت عواید ، زاید بر مصرف متعارف باشد ، حتی الامکان در موارد اقرب به نظر واقف صرف می گردد و در صورت نبودن مورد اقرب در مطلق امور خیریه به مصرف خواهد رسید .
مقصود از متعذرالمصرف آن است که صرف درآمد موقوفه در مصارف مقرر ، به علت فراهم نبودن وسایل و یا انتفای موضوع و یا عدم احتیاج به مصرف مقدور نباشد . »
مبحث دوم : راهکارهای نوین در بهره وری از موقوفات
در مبحث قبلی به راهکارهای کلی و سنتی در رابطه با بهره وری از موقوفات اشاره نمودیم ؛ در این مبحث به بیان راهکارهای نوین و بکری که در این رابطه مطرح شده نیز خواهیم پرداخت .