73

شکل4-14 اثر متقابل کود ازت و کود زیستی بر عملکرد وزن خشک

73

شکل4-15 اثر متقابل کود ازت و کود زیستی بر شاخص برداشت

74

شکل4-16 اثر متقابل کود ازت و کود زیستی بر وزن چوب خشک بلال

74

شکل4-17 اثر متقابل کود ازت و کود زیستی بر درصد پروتئین دانه

77

شکل4-18 اثر متقابل کود ازت و کود زیستی بر فسفر برگ

77

شکل4-19 اثر متقابل کود ازت و کود زیستی بر pH خاک

77

چکیده
به منظور بررسی اثر سطوح مختلف کود ازت در تلفیق با کود زیستی فسفاته برعملکرد ذرت رقم سینگل کراس 704 آزمایشی به صورت اسپیلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان اصفهان انجام شد. تیمارهای آزمایش عبارت از 4 سطح کود ازت (200،150،100،50) کیلوگرم در هکتار به عنوان کرت اصلی و سه سطح کود زیستی بارور 2 (200،100،0) گرم در هکتار در قالب کرت فرعی بودند و از رقم ذرت سینگل کراس 704 در این آزمایش استفاده شد. بر اساس نتایج حاصله از این آزمایش، تیمارهای آزمایشی بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت تأثیر معنی‌داری داشت و تجزیه واریانس برای صفات ارتفاع ساقه، شاخص سطح برگ، تعداد ردیف در بلال، وزن چوب خشک بلال و درصد پروتئین نشان داد مصرف کود ازت و کود زیستی فسفره بر این صفات نیز تأثیر معنی‌داری داشت. بررسی نتایج بر عملکرد دانه تیمارهای مختلف این آزمایش نشان داد که اثرات متقابل کود ازته در کود زیستی بیشترین عملکرد دانه با مقدار 30/6571 گرم بر متر مربع در سطح کود ازته 200 کیلوگرم در هکتار با تیمار 200 گرم در هکتار کود زیستی فسفاته حاصل شد.. انتقال مجدد فتوسنتزی دراین آزمایش معنی دار شد همچنین نتایج حاصله از محدودیت منبع ذرت نشان داد که نتایج کود فسفاته وکود نیتروژن بر این صفت ذرت معنی دار بوده است و بیشترین معنی داری در سطح استفاده 200 گرم در هکتار از کود زیستی فسفاته بود. تعداد دانه در ردیف ذرت تحت تاثیر کود زیستی در کود نیتروژن قرار گرفت و معنی دار شد که میتوان گفت مقدار بیشتر کود زیستی موجب می شود که با توجه به بالا بودن فسفر کارایی خود را چندان از دست ندهد و باعث جذب فسفر شده و تعداد دانه در ردیف بلال را افزایش داده است. بررسی مقایسه میانگین وزن هزار دانه ذرت نشان داد با افزایش میزان کود زیستی افزایش وزن هزار دانه را به دنبال دارد همچنین عملکرد دانه نیز در این ازمایش معنی دار بود در نتيجه مشخص مي گردد كه تنظيم عملكرد دانه در اثر افزايش سطح كاربرد كود نيتروژن و همچنين استفاده از کود زیستی و بهبود احتمالي سيستم ريشه اي در جهت جذب مواد عذايي عمدتاً از طريق تغيير وزن تك دانه صورت گرفته است. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که همراهی کود زیستی با کود شیمیایی می تواند بر اجزای عملکرد و عملکرد ذرت تاثیر مثبت داشته باشد و عملکرد گیاه ذرت در این آزمایش مثبت ارزیابی شد.

کلمات کلیدی: ذرت،کود نیتروژن،کود فسفاته بارور2
فصل اول
کلیات
1-1 -مقدمه
کشاورزی پایدار به عنوان یک نظام زراعی شامل رهیافته‌هایی است که وابستگی کشاورزان به برخی نهاده‌های کشاورزی را کاهش می‌دهد و منجر به کاهش تخریب محیط‌زیست و تعادل بین نسلها می گردد. مشکلات زیست محیطی ناشی از کاربرد کودهای شیمیایی، انرژی و هزینه‌های تولید و مصرف آنها از مهمترین مسائل جهان امروز است (قلاوند و همكاران، ۱۳۸5). مدیریت حاصلخیزی خاک از طریق استفاده از کودهای زیستی یکی از اجزای حیاتی در سیستم‌های پایدار کشاورزی می باشد.(اورهان و همكاران، ۲۰۰6). اگر چه کاربرد کودهای زیستی به علل مختلف در طی چند دهه گذشته کاهش یافته است ولی امروزه با توجه به مشکلاتی که مصرف بی‌رویه کودهای شیمیائی به وجود آورده است، استفاده از آنها به عنوان یک رکن اساسی در توسعه پایدار کشاورزی مجدداً مطرح شده است (الکساندراتوس ، 2003).
در سال‌های اخیر، در پی بحران آلودگی‌های محیط زیست به ویژه آلودگی منابع آب و خاک، تلاش‌های گسترده‌ای به منظور یافتن راهکارهای مناسب برای بهبود کیفیت خاک و محصولات کشاورزی و حذف آلاینده‌ها با روش‌های زیست پالایی آغاز شده است. که بر این مبنا کاربرد کودهای زیستی راهکار مناسبی جهت حفظ حاصلخیزی پایدار خاک و افزایش تولید محصول به صورت تلفیق با کودهای شیمیایی می باشد (شارما ، 2003). استفاده از میکرو ارگانیسم‌های خاکزی در جهت افزایش محصول و بالابردن کیفیت تولیدات کشاورزی و کنترل بیماری‌های گیاهی در قرن بیستم مطرح گردید و روز به روز افق‌های جدیدی بر روی بشر گشوده می‌شود. از طرفی واردات حجم نسبتاً زیاد کودهای فسفاته شیمیایی در هرسال به کشور باعث بروز مسایل و مشکلاتی از نظر تأثیر بر جذب عناصر کم‌مصرف خاک شده است. از این رو پیدا کردن روشی که بتواند از واردات بی‌رویه این کود بکاهد و مسایل فوق را کاهش دهد، ضروری به نظر می رسد(ثابتی و همکاران،1388). مصرف بی‌رویه کودهای شيميايي خارج از هزینه‌های ارزی گزاف خرید کود، اثرات زیانباری نیز دارد. با توجه به مسایل ذکر شده تجدیدنظر در استفاده از کودهای فسفاته شیمیایی و کاربردن روش‌های نوین، مانند استفاده از کودهای بیولوژیک ضروری بنظر می‌رسد. در چند دهه اخیر مصرف نهاده‌های شیمیائی در اراضی کشاورزی موجب معضلات زیست محیطی عدیده‌ای از جمله آلودگی منابع آب، افت کیفیت محصولات کشاورزی، كاهش تنوع زيستي و فرسايشي ژنتيكي، ايجاد مقاومت در امراض و آفات گياهی و کاهش میزان حاصلخیزی خاک‌ها شده است(تیلاک وهمکاران،1992). کشاورزی پایدار بر پایه مصرف کودهای آلی و بیولوژیک با هدف حذف یا تقلیل چشمگیر در مصرف نهاده‌های شیمیایی، یک راه‌حل مطلوب جهت غلبه بر این مشکلات به شمار می‌آید(حمیدی،1385).
کشاورزی پایدار نظامی است که ضمن برخورداری از پویایی اقتصادی، می تواند موجب بهبود وضعیت محیط‌زیست و استفاده بهینه از منابع موجود شده و همچنین در تأمین نیازهای غذایی انسان و ارتقاء کیفیت زندگی جوامع بشری نقش بسزایی داشته باشد. علاوه بر این، کشاورزی پایدار با رعایت اصول اکولوژیکی، می‌تواند ضمن ایجاد توازن در محیط زیست، کارآیی استفاده از منابع را افزایش داده و زمینه بهره‌وری طولانی مدت‌تری را نیز برای انسان فراهم سازد(صالح راستین،1384). یکی از اركان اصلي در كشاورزي پايدار استفاده از كودهاي بیولوژیک در اكوسيستم‌هاي زراعي است. كودهاي بیولوژیک، شامل مواد نگهدارنده‌اي با جمعیت متراكم يك يا چند نوع ارگانيسم مفيد خاكزي و يا بصورت فرآورده متابوليك اين موجودات مي‌باشند كه به منظور تأمين عناصر غذايي موردنياز گياه در اكوسيستم زراعي بكار مي‌روند(روبرتز ، 2008. بطور معمول، ارگانيسم‌هاي مورد استفاده براي توليد كودهاي بیولوژیک از خاك منشأ گرفته و در اغلب خاك‌ها حضور فعال دارند. معهذا در بسياري از موارد، كميت و كيفيت آنها در حد مطلوب نيست و به همين دليل استفاده از مايه تلقيح آنها، ضرورت پيدا مي‌كند. بنابراين بكارگيري کودهای آلی و بیولوژیک، گامي اساسي و مطمئن در جهت دستيابي به اهداف كشاورزي پايدار مي‌باشد(ملکوتی و همایی، 2005).
حفظ محيط زيست و دستيابي به توسعه پايدار يكي ازمباحث اصلي است كه در سرلوحه برنامه كشورهاي مختلف جهان ازجمله كشور ما قرار گرفته است. با توجه به اثرهاي نامطلوب مصرف بي‌رويه كودهاي شيميايي كه سبب بهم خوردن تعادل عناصر غذايي، كاهش عملكرد تأثير كاربرد كودهاي شيميائي و زيستي كيفيت محصولات و آلودگي منابع آب و خاك گرديده است، پيدا كردن روشي كه بتواند از مصرف اين كودها بكاهد ضروري به نظر مي‌رسد. در اين راستا لزوم توجه به سيستم‌هاي بيولوژيك خصوصاً كودهاي بيولوژيک (زيستي) جهت تأمين بخشي از نيازهاي كودي گياهان زراعي و كاهش استفاده از كودهاي شيميايي، بيش از پيش احساس مي‌شود (صالح راستين، 2001). كودهاي زيستي، موادي جامد، نيمه جامد يا مايع حاوي ريزجانداران زنده يا فرآورده‌هاي آنها هستند كه در ارتباط با تأمين زيستي نيتروژن يا فراهم كردن فسفر، گوگرد و ساير عناصرغذايي به ويژه ريزمغذي‌ها در خاك فعاليت مي‌كنند. درصورت مصرف، اين ميكروارگانيسم‌ها در ناحيه اطراف ريشه يا درون گياه تشكيل كلوني داده و با افزايش تأمين عناصر غذايي موجب افزايش رشد و نمو گياه ميزبان مي‌گردند (عموآقايي و مستأجران، 2007). در حال حاضر كودهاي زيستي به عنوان جايگزيني براي كودهاي شيميايي، جهت افزايش حاصلخيزي خاك در كشاورزي پايدار مطرح مي‌باشند. غلات یکی از منابع مهم تأمین‌کننده غذاي انسان می باشد و بیشترین نیاز را به کودهاي شیمیایی دارند (ظهیر و همکاران،1999). ذرت به عنوان یکی از مهم‌ترین غلات پرتوقع و استراتژیک در جهان محسوب می‌شود. این گیاه به منظور تولید عملکرد کمی و کیفی بالا، باید ترکیب مناسبی از مواد غذایی را در اختیار داشته باشد(ملکوتی،1384). استفاده از فرآورده‌هاي بیولوژیک در جهت تغذیه غلات یکی از راه‌حل‌هاي مفید در دستیابی به بخشی از اهداف کشاورزي پایدار به شمار می‌رود(روستا،1375).
به همین منظور تحقیق صورت گرفته به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف کود ازت و کود زیستی فسفره بر رشد و عملکرد ذرت بررسی تأثیر سطوح مختلف کود ازت و کود زیستی بر صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک ذرت و یافتن مناسب‌ترین سطح کودی ازت و کود زیستی بر ذرت در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه ازاد خوراسگان اصفهان انجام شده است.
1-2-1-اهمیت ذرت
ذرت با نام علمی Zea maysیکی از غلات گرمسیری و ازخانواده گندمیان (گرامینه) متعلق به گیاهان تک لپه می‌باشد.(خواجه‌پور، 2001) ذرت یکی از مهمترین گیاهانی است که به عنوان غذای اصلی در بسیاری از کشورهای آمریکای مرکزی وجنوبی، آفریقا و قسمتی ازآسیا کشف شده ویکی از مهم‌ترین گیاهان تأمین کننده انرژی و پروتئین بوده وتولیدات سالانه آن نزدیک به 500 میلیون تن می باشد. درایران نیز ذرت به عنوان یک گیاه جدید درسال 1349 با تأسیس بخش تحقیقات ذرت وعلوفه درموسسه اصلاح وتهیه نهال وبذرهمراه با بررسیهای به نژادی وبه زراعی مورد توجه قرارگرفت. بطوری که درسال زراعی 81-80 سطح زیرکشت آن به مرز 218465 هکتار و تولید 45/1 میلیون تن رسید.کشت ذرت با توجه به تنوع آب وهوایی دربسیاری از مناطق کشور بعد از برداشت غلات قابل گسترش است. در دنیا ودر بین غلات ذرت بعد از گندم و برنج از لحاظ اقتصادی وسطح زیرکشت مقام سوم را داراست. ولی ازنظرکل تولید مقام اول را به خود اختصاص داده واین درحالی است که به دلیل سازش‌‌پذیری با شرایط اقلیمی مختلف، روز به روز دردنیا درحال گسترش بوده، به طوری که امروز از عمده‌ترین محصولات مناطق نیمه گرمسیر و گرمسیر بشمار می‌آید (شریفی،1382).
1-2-2-گیاه شناسی
ذرت گیاهی است یک پایه بدین معنی که گلهای نر و ماده جدا از هم ولی بر روی یک پایه قرار دارند.
گلهای ماده ذرت از جوانه‌ای که در قاعده غلاف برگ وجود دارد تولید می‌شود (کریمی و‌هادی،1378). محور سنبلچه‌ای ذرت بعد از تکامل تبدیل به مغز بلال (چوب محور بلال) شده که روی محور بلال سنبلچه‌های متعددی بطور جفت قرار می‌گیرند که هر کدام دارای دو گل مؤنث می‌باشند. از محل تخمدان میله بلند و باریکی بنام خامه (style) خارج می‌گردد که در روی آن کلاله (stigma) ظریف و کرکداری وجود دارد. این میله بلند از رأس پوسته دور بلال خارج و ظاهر می‌گردد. اولین میله خامه از تحتانی‌ترین قسمت بلال و آخرین آن از قسمت انتهایی بلال خارج می‌شود. میله خامه احتیاج به مدت زمانی در حدود 5 تا 10روز برای تشکیل دارد. میله خامه در تمام طول خود مستقیماً می‌تواند گرده‌های مذکر را بپذیرد (خدابنده، 1369). تعداد بلال‌های ذرت در هر گیاه بسته به واریته‌های مختلف، کاملا متفاوت بوده و بین یک تا 12 عدد در نوسان است. اندام نر گیاه ذرت در انتهای ساقه اصلی به صورت خوشه و خوشه‌های فرعی قرار دارد که در روی این خوشه یا خوشه‌های فرعی دو سنبلچه یکی بلند و دیگری کوتاه بطور منظم قرار گرفته است. هر سنبلچه دارای دو گل و هر گل دارای سه پرچم می‌باشد. همانطور که اشاره شد ذرت گیاهی است یک پایه و در نتیجه بعلت جدا بودن اعضای زایشی گرده‌افشانی آن بطور مستقیم بوده و گرده‌های گل به طرق مختلف بر روی اعضای مؤنث انتقال پیدا می‌کنند(نورمحمدی و همکاران،1380)
1-2-3-دانه ذرت

:رابطه ۱-۱
که در آن:
JM_(i,j)=فاصله Jeffries-Matusita بین دو کلاس i و j
a_(i,j)=0.125T[M_(i)_M_(j)]*Inv[A_(i,j)]*[M_(i)_M_(j)]+ 0.5ln{det(A_(i,j)))/(det(S_(i)*det(S_(j))}^1/2 : رابطه ۱-۲
M= بردار میانگین و S = ماتریس کوواریانس هست.
نتیجه حاصل از این فرمول بین ۰ و ۲ متغــیر است که هرچه این معیار به صفر نزدیکتر باشد میزان تفکیک­پذیری کمتر و هرچه به ۲ نزدیکتر باشد تفکیک­پذیری دو طبقه از یکدیگر بیشتر هست. این نتایج می‌تواند در تعیین طبقاتی که از یکدیگر تفکیک­پذیری کافی ندارند (معمولاً کمتر از ۱) و بنابراین باید در یکدیگر ادغام شوند بکار آیند.

۱-۴-۱۴- روش‌های طبقه ­بندی نظارت­شده
طبقه ­بندی نظارت­شده تحت یکسری الگوریتم یا طبقه ­بندی کننده­ های مختلف بر اساس نمونه­های تعلیمی و با انجام محاسبات آماری متفاوت بر روی آن‌ها صورت می­گیرد که در زیر به چند مورد آن اشاره می­ شود:
۱-۴-۱۴-۱- طبقه ­بندی و رگرسیون درختی^[۳۷] (CART)
برای پیش ­بینی پیامدها^[۳۸] مورد مطالعه از مدل­ها و روش‌های مختلف می‌توان استفاده نمود. به این مدل­ها به‌طور عمومی نام مدل­های پیش ­بینی اطلاق می­ شود. براساس اینکه نوع متغیر پاسخ کمی یا مــتغیر طبقه ­بندی شده باشد، باید از روش‌های مرتبط با آن استفاده نمود. وقتی پیامد مورد استفاده کمی باشد عمدتاً از روش‌های رگرسیونی یا مدل­های عمومی رگرسیونی استفاده می­گردد. در این خانواده روش رگرسیونی یا مدل­های عمومی رگرسیونی^[۳۹] استفاده می­گردد. در این خانواده روش رگرسیونی چند متغیره و روش تحلیل تمایزی^[۴۰] قرار می­گیرند. این روش‌ها نیازمند پیش‌فرض رابطه خطی بین متغیر/ متغیرهای پیش ­بینی کننده^[۴۱] با پیامدها هست. در حالتی که متغیر پاسخ متغیر طبقه ­بندی شده باشد، می‌توان به‌طور معمول از روش‌های رگرسیون لجستیک (دوجمله­ای یا چندجمله­ای) یا لگاریتم خطی^[۴۲] استفاده نمود. در این روش‌ها نیز به پیش‌فرض رابطه خطی بین متغیرها نیاز هست. به‌عنوان مثال در رگرسیون لجستیک باید رابطه خطی بین متغیرهای مستقل و لجیت متغیر پاسخ وجود داشته باشد.
روش‌های درخت تصمیم‌گیری^[۴۳] که در برخی متون با نام قسمت­بندی مکرر^[۴۴] مشخص گردیده اولین بار در پیش ­بینی و شناسایی بازاریابی محصولات مورد استفاده قرار گرفت. طبقه ­بندی و رگرسیون درختی (CART) یکی از روش‌های طبقه ­بندی است که اولین بار توسط برایمن و همکاران^[۴۵] (۱۹۸۴) ابداع و توسعه یافت. این‌روش می‌تواند در پیش‌بینی پیامدهای کمی (درخت رگرسیونی) یا طبقه ­بندی شده (درخت طبقه‌بندی) مورد استفاده قرار گیرد. روش طبقه ­بندی و رگرسیون درختی از طریق مجموعه ­ای از شرط­های منطقی^[۴۶] (بجای رابطه خطی)، پیامد مورد مطالعه را پیش‌بینی یا طبقه ­بندی می­نماید.
ساختار مدل طبقه ­بندی درختی و اصطلاحات رایج
یک مدل طبقه ­بندی و رگرسیون درختی متشکل از چند شاخه^[۴۷] و چند گره^[۴۸] است. در شکل ۱ گره­ها و شاخه­ها مشاهده می­گردد. اولین گره که مشتمل بر کلیه نمونه­ها یا مشـــاهدات است گره والد^[۴۹] نامیده می­ شود. مابقی گره­ها گره فرزند^[۵۰] نامیده می­شوند. سپس بر اساس وضعیت یکی از متغیرهای پیش‌بینی کننده، دو شاخه شکل می­گیرد و این وضعیت ادامه می­یابد تا به گره انتهایی که معمولاً شامل گروه ­های هموژن از طبقات مختلف پیامد است، ختم گردد (کشتکار، ۱۳۸۵).

شکل ۱-۱- ساختار کلی مدل طبقه‌بندی رگرسیون درختی
ساختن مدل طبقه ­بندی درختی^[۵۱]:
برای ساخت مدل طبقه ­بندی درختی مناسب برای مجموعه ­ای از متغیرهای پیش ­بینی کننده، باید به این موارد توجه نمود:
۱ – دقت پیش‌بینی مدل: معمولاً سه اندازه برای تعیین دقت پیش ­بینی یا طبقه ­بندی مدل طبقه ­بندی درختی و رگرسیونی وجود دارد (برایمن و همکاران،۱۹۸۴).
الف: برآورد جایگزینی مجدد^[۵۲]: در برخی منابع به این اندازه هزینـه طبقه ­بندی نـادرست^[۵۳] نیز می­گوینـــد (StatSoft Inc, 2005) که عبارت است از سهم نمونه­هایی که به­درستی طبقه ­بندی نشده­اند. به‌عنوان مثال چنانچه پیامد مورد مطالعه در مدل یک متغیر دو وضعیتی باشد، وضعیت پیامد منتظره و مشاهده شده را در یک جدول دو در دو خلاصه نموده و اگر توافق بین دو وضعیت مشاهده شده و منتظره a و c و عدم توافق b و d باشد. این اندازه از رابطه زیر قابل محاسبه است:

چنانچه x بردار اندازه‌گیری­ها، d(x) قاعده طبقه ­بندی و N تعداد مشاهدات باشد، برآورد جایگزینی مجدد یا R(d) از رابطه زیر به دست می ­آید:

این نوع شیوه برآورد در پیش ­بینی پیامد مورد مطالعه اعتبار کمی دارد. با افزایش شاخه­بندی^[۵۴] مدل که منجر به افزایش تعداد گره­های پایانی می­گردد دقت پیش ­بینی افزایش یافته و هزینه طبقه ­بندی نادرست یا برآورد جایگزینی مجدد کاهش می­یابد. در شدیدترین شکل ممکن هر گره پایانی شامل فقط یک نمونه یا مشاهده بوده که در این وضعیت هزینه طبقه ­بندی نادرست به صفر تقلیل می­یابد (برایمن و همکاران،۱۹۸۴).
ب: برآورد نمونه آزمون^[۵۵]: در این شیوه از تعیین دقت پیش ­بینی، کل نمونه­ها به‌طور مستقل به دو بخش نمونه آموزشی^[۵۶] (L₁) و نمونه آزمون (L₂) تقسیم می­گردد. مدل براساس نمونه آموزشی ساخته شده و دقت آن با بهره گرفتن از نمونه آزمون تعیین و ارزیابی می­گردد. توصیه بر این است که نسبت بین نمونه آموزشی به نمونه آزمون ۲ به ۱ باشد. به عبارت دیگر بهتر است دو سوم کل نمونه­ را به نمونه آموزشی و یک سوم را به نمونه آزمون اختصاص داد. چنانچه N₂ حجم نمونه آزمون باشد، برآورد نمونه آزمون از رابطه زیر محاسبه می­ شود:

این نوع شیوه اشکال روش قبلی را ندارد. به عبارت دیگر با افزایش گره­های پایانی تا یک آستانه مشخص مقدار این اندازه کاهش یافته و سپس بیش از آن مقدار، این برآورد افزایش می­یابد. بنابراین مناسب­ترین مدل برای پیش ­بینی، تعداد گره­ها در وضعیتی است که مقدار برآورد آزمون حداقل باشد. البته استفاده از این اندازه به‌عنوان معیار دقت در نمونه­های بزرگ قابل انجام است و این‌روش برای نمونه­های کوچک مناسب نمی ­باشد.
ج: برآورد اعتباربخشی با زیرمجموعه‌های نمونه^[۵۷]: در این‌روش کل نمونه­ به‌صورت تصادفی به V زیرمجموعه مساوی طبقه ­بندی شده (L_V …… L₁) و نمونه­های (L- L_V) به‌عنوان نمونه آموزشی در ساخت مدل مورد استفاده قرار گرفته و زیرمجموعه باقیمانده به‌عنوان نمونه آزمون مورد استفاده قرار می­گیرد. برآورد نمونه آزمون در این‌روش از رابطه زیر به دست می ­آید.

Burkholderia pseudomalle
Burkholderia mallei
B.cepacia
Pandoraea
Delftia
Cupriavidus
Ralstonia pickettii

III

Comamonas species
Acidovorax species

IV

Brevunddimonas species

V

Stenotrophomonas maltophilia

۱-۲- تاریخچه P. aeruginosa
سال‌ها قبل از آنکه P. aeruginosa شناخته شود، پزشکان ، مشاهده چرک متمایل به رنگ آبی- سبز را نشانه ای مهم برای وخیم بودن عفونت تلقی می‌کردند. اولین بار در سال ۱۸۵۰ میلادی، Sedillot حضور لکه‌های رنگی آبی- سبز را بر روی لباس جراحان مورد توجه قرار داد. اما به علت اصلی آن پی نبرد، تا آنکه در سال ۱۸۶۰ میلادی، Fordos موفق به استخراج رنگ دانه از این باکتری شد و ماده کریستالی بدست آمده از آن را پایوسیانین نامید. در سال ۱۸۶۲ میلادی، Luke این لکه‌های رنگی را در ارتباط با عفونت اعلام کرد و اظهار داشت که عناصر میله ای شکلی را در این چرک‌های آبی- سبز مشاهده کرده است. در سال ۱۸۸۲ میلادی، Gessard باکتری P. aeruginosa را جدا نمود و آن را با سیلوس پاپوسیانوس^[۲] نامگذاری کرد [۲].

در سال ۱۸۸۷ میلادی Gruber این باکتری را از چرک گوش جدا کرد، در حالی که مدتی بعد یعنی در سال ۱۸۸۹ میلادی، Charrin نقش بیماریزائی این باکتری را در حیوانات اعلام کرد. در سال ۱۸۹۴ میلادی، Migula مشخصات اولیه P. aeruginosa را بیان کرد. در سال ۱۸۹۶ میلادی، Wasserman اعلام نموده که نقش سم‌ها و مواد خارج سلولی P. aeruginosa از خود سلول باکتری در بیماریزائی آن مهم تر است. Osler در سال ۱۹۵۲ میلادی، اظهار داشت که P. aeruginosa احتمالا در عفونت‌های ثانویه نقش دارد. P. aeruginosa به خاطر تولید فرآورده‌های گوناگون خارج سلولی و عدم اطلاع از چگونگی دقیق بیماریزائی آن به تدریج اهمیت و جایگاه ویژه خود را در علوم بیولوژی و پزشکی پیدا کرد و همگام با تکوین این یافته‌ها، نام‌های گوناگونی را مانند:
bacterium aeroginosum
micrococcus
papocianos
bacillus aerogenous
papocianos bacillus
pseudomonas payocyanoum
payocyanou bacterium
pseudomonas polycholor
برای آن در نظر گرفتند [۶].
امروزه به این باکتری P. aeruginosa می‌گویند که از چند واژه متفاوت تشکیل شده است.
۱- کلمه پسودو، یعنی کاذب بودن و با توجه به متفاوت بودن شکل باکتری (به حالت‌های مستقیم و خمیده) در هنگام نامگذاری در ابتدای نام این خانواده قرار داده شده است.
۲- کلمه موناد، این واژه کلمه ای یونانی است و به معنی واحد می‌باشد( قبلا واحد بیماریزائی که موجب عفونت می‌گردید به عنوان موناد پیشنهاد گردیده بود. با در نظر گرفتن این تعریف، پسودوموناس ‌ها در واقع مربوط به واحدهای متغیر الشکلی بوده که برای ظهور خود در عفونت‌ها نیاز به اکسیژن دارند.
۳- آئروژینوزا ، این کلمه در زبان لاتین به معنای زنگ مس(اکسید مس) می‌باشد و در واقع، علت اصلی چنین تعبیری در مورد این باکتری‌ها مربوط به رنگ پیگمان (سبز یا آبی متمایل به سبز) تولید شده در کشت حاصل از این باکتری بوده است [۶].
۱-۲-۱- خصوصیات مورفولوژیک P. aeruginosa
باکتری‌های موجود در گونه P. aeruginosa میله ای شکل، مستقیم یا کمی منحنی، گرم منفی، غیر اسید فست و بدون اسپور می‌باشند. این باکتری‌ها به وسیله یک یا تعدادی تاژک قطبی حرکت می‌کنند. طول این باکتری‌ها بین ۵/۱ تا ۴ میکرون و عرض آن‌ها بین ۵/۰ تا ۱ میکرون متفاوت است. این باکتری‌ها در زیر میکروسکوپ معمولاً به صورت منفرد، دوتائی و زنجره کوتاه دیده می‌شوند [۷].
۱-۲-۲- خصوصیات رشد

• aeruginosa، هوازی اجباری بوده که در انواع مختلفی از محیط‌های کشت به سهولت رشد می‌کند.

۱-۲-۳- هوازی‌های اجباریObligate aerobes 
ارگانیسمهایی هستند که از نظر تنفس بیشتر انرژی خود را با بهره گرفتن از اکسیژن و توسط واکنشهای فسفویلاسیون اکسیداتیو تولید می‌کنند و اکسیژن در این فرایند نقش پذیرنده نهایی الکترون بعهده دارد. در نتیجه این میکروارگانیسم‌ها نیاز به اکسیژن و پتانسیل اکسیداسیون و احیاء(EH) بالا دارند و بنابراین غالباً در سطح مواد غذایی که در معرض اکسیژن است حضور دارند مانند پسودوموناس‌ها که اتانول را به اسید استیک اکسید می‌کند و منجر به فساد محصول و تبدیل آن به سرکه می‌گردد.
اما سه آنزیم که باکتری را در مقابل این رادیکال‌ها محافظت میکنند عبارتند از :

۱-۲) فرضیه‌های تحقیق :
۱- محوی در سطح زبانی و ادبی از حافظ متأثّر است و این اثر پذیری قابل اعتنا است .
۲- هر دو شاعر نوعی مشرب عرفانی دارند امّا این دیدگاه ها متفاوتند .
۱-۳) اهداف تحقیق :
الف- هدف اصلی :
مقایسه سبک شناسانه اشعار حافظ و اشعار محوی
ب) هدف فرعی :
معرفی میزان بهره‌وری‌ادبیّات‌کردی ازادبیّات فارسی
۱-۴) پیشینۀ تحقیق :
با توجّه به تحقیقات انجام شده تا کنون پژوهشی در زمینه مقایسه سبک شناسانه اشعار حافظ و محوی در سطوح سه گانه زبانی، ادبی و فکری صورت نگرفته است. فقط آقای دکتر ابراهیم شوان در کتاب “سوفیگه ری” در بخش شاعران تاثیر گذار بر محوی ابیات مشابه هر دو شاعر را ذکر کرده است با توجّه به اهمّیّت این کتاب در شناخت فکر و اندیشۀ محوی مشخصات کامل آن به شرح زیر جهت اطلاع علاقه مندان اعلام می‌شود :
کتیب: سوفیگه ری، نوسینی: د.ئیبراهیم شوان،چاپی یه که م: هه ولیر-۲۰۰۱،چاپخانه ی وه زاره تی په رورده/
هه ولیر،ده زگای چاپ و بلَاو کردنه و ه ی موکریانی، ضمناً در کتاب مربوط به فستیوال محوی به قلم جمعی از نویسندگان(ئاراس،۲۰۰۱)به مقاله ای با عنوان"چه ند سه رنجی له باره ی مه حوی و حافزه وه” اشاره شده است، با وجود تلاش فراوان در هیچ منبعی یافت نشد.
بخش دوم
تجزیه و تحلیل
مقدمه :
“سبک شناسی اشعار حافظ و محوی“
سبک و سبک شناسی از مباحث مهمّ ادبیّات جهان است؛ و پیشینه ای دیرین دارد امّا در کشور ایران تا قبل از “محمّد تقی بهار ” (ملک الشّعرا) اسمی از سبک شناسی در میان نبود؛ ایشان برای اوّلین بار این فن را در ایران پایه گذاری کرد و سبک را جایگزین واژه‌های “طرز"، “طریق” و” شیوه ” نمود .او دراین مورد چنین می‌سراید :

“زعلم سبک شناسی کسی نبود آگاه شد این علوم زمن شهره در جهان ادب”
(دیوان ص ۱۸)
سبک وسبک شناسی در دو قرن اخیر “توجّه ادبا و منتقدان و محققان ادبی و زبان شناسان را به خود جلب نموده است^[۲۰]” و محصول این جلب توجّه،آراء ونظریاتی است که در این زمینه ظهور یافته‌اند :
” سبک ویژگی یا ویژگیهایی است که اثری یا آثار کسی یا دوره ای را از اثری دیگر یا آثار شخص دیگر یا آثار دوره دیگر متمایز می‌کند^[۲۱]“.
” سبک ادبی، ویژگی آثار یک نویسنده یا گروهی از نویسندگان است که بر مبنای جهان بینی مشترکی قرار دارد و به صورت ویژگیهای مشخص،شکل و محتوا،خود را پدیدار می‌سازد^[۲۲]“.
“درسبک شناسی بسامد و تواترنقش اول دارد^[۲۳]“.
با عنایت به این نظریات در بررسی سبکی باید :‌
ویژگی‌های متمایز کننده و بسامدها مشخص شود و این ویژگی‌ها در زبان،شکل و محتوا تبیین و تفسیر گردد.
زیرا “تأثیر گذاری یک اثر ممکن است ریشه در سه عامل زیر داشته باشد:
الف :سطح زبانی ب: سطح ادبی ج: سطح فکری
هر اثر ادبی که در این سه سطح به نقطه اوج برسد،تبدیل به شاهکار می‌شود و هر شاهکار بدون تردید در این سه سطح،درخشش دارد و هر چه از قوّت و قدرت یکی از این سه کاسته شود.از جنبه شاهکاری اثر هم کاسته می‌شود^[۲۴]“.
جهت وصول به این هدف (بررسی سبکی) ارائه طریق دکتر سیروس شمیسا به عنوان روشی علمی وعملی گزینش شد؛ تا با تأسی به روش ایشان و الگو پذیری از آن اشعار حافظ و محوی تجزیه وتحلیل شود.
نمودار -۱
۱-۱-۱)موسیقی بیرونی
۱-۱)سطح آوایی ۱-۱-۲) // کناری
۱-۱-۳) // درونی
۱)سطح زبانی ۱-۲)سطح لغوی
۱-۳)سطح نحوی
تجزیه وتحلیل در ۲)سطح ادبی
سه سطح
۳)سطح فکری
فصل اوّل
سطح زبانی
۲-۱) سطح زبانی :
کاربرد زبان به عنوان بیانگر فکر و نمایی از شخصیت شاعر در سبک شناسی اهمّیّت ویژه ای دارد؛گستردگی ونقش آفرینی آن توجّه محققان و پژوهشگران را به خود معطوف داشته است ؛احمد سمیعی(گیلانی)در این زمینه می نویسد :
“در حقیقت سبک شناسی به نوع کاربرد زبان علاقه نشان می دهد و از این طریق نحوه بیان معانی را در مرکز توجّه قرار می دهد^[۲۵] ” سپس می افزاید :
۱
“آنچه اثر شاعر یا هنرمندی را از اثر هر شاعر یا هنرمند دیگر متمایز می سازد همان نحوۀ بیان معانی است نه صرفاً خود معانی^[۲۶]“
پس زبان،ظرفی است که به معانی شکل می بخشد، شیوه بیان را تنظیم می کند و در سه سطح “آوایی،لغوی و نحوی"قابل بررسی است.
۲ -۱-۱)سطح آوایی یا موسیقایی :
دکتر شفیعی کدکنی ماندگاری هر شعری را منوط “به میزان بهره مندی آن از موسیقی^[۲۷]” می داند؛
غیاثی بر این باور است که:"در رویۀ آوایی ارزش موسیقی وزن و واژه ها را باید گفت؛ارتباط موسیقی و معنا را باید باز نمود،ارزش قافیه وردیف و رابطۀ آن را با معنا باید نشان داد^[۲۸] ". پس سطح آوایی را می توان در سه سطح “موسیقی بیرونی،موسیقی کناری،و موسیقی درونی^[۲۹]” مورد بررسی قرارداد.
۲-۱-۱-۱) موسیقی بیرونی
“موسیقی بیرونی همان وزن عروضی است بر اساس کشش هجاها و تکیه ها^[۳۰]” و منظور از آن ،"جانب عروضی وزن شعر است که بر همه شعرهایی که در یک وزن سروده شده اند ،قابل تطبیق است … و در این قلمرو هیچ شاعری بر شاعری دیگر برتری ندارد مگر به تنوّع اوزان یا به هماهنگی اوزان با تجارب روحی و دیگر جوانب موسیقایی شعرش^[۳۱] ".
۷
هر زبانی وزنی متناسب باساختار خویش خویش را جهت سرایش اشعارتعیین می کند، تا از هر جهت مناسب با بافت کلامی و شیوه بیان آن زبان باشد. پنچ نوع وزن را برای زبان ها ی اصیل به رسمیّت شناخته‌اند:

۱۶۲ / ۰

ارزش ویژه برند

۲۱۳

۵۲ / ۳

۴۹ / ۰

۰۶۵ /

۲۰۷ / ۰

با توجه به این که سطح معنیداری آزمون کولموگروف- اسمیرنوف در جدول فوق که برای متغیر های پژوهش، بیشتر از ۰۵ / ۰ است، نتیجه میشود که توزیع متغیر های فوق ذکر تفاوت معناداری با توزیع نرمال نداشته است. بنابراین نتیجه میگیریم که توزیع متغیرهای تحقیق نرمال بوده است.

۴-۳-۲)آزمون کفایت نمونه
از پیش نیازهای استفاده از معادلات ساختاری لیزرل بررسی کفایت نمونه مورد بررسی می باشد، که برای بررسی این مهم، از آزمون کفایت نمونه برداری KMO استفاده شده است:
جدول ۴-۶) آزمون کفایت نمونه برداری

۸۵۸ / ۰

آزمون کفایت نمونه برداری

۸ / ۲۴۵۷

شاخص کرویت بارتلت

آزمون کرویت بارتلت

۵۹۵

درجه آزادی

۰۰۱ / ۰

سطح معنی داری

مقدار کفایت نمونه گیری معادل با ۸۵۸ /۰ است. بنابراین میزان نمونه برای استفاده از معادلات ساختاری مناسب می باشد. به طور کلی مقادیر بالا (نزدیک به یک ) نشانگر آن است که تحلیل عاملی برای داده ها قابل کاربرد است . اگر این مقدار کمتر از ۵/۰ باشد ، احتمالاً نتایج تحلیل عاملی برای داده ها مفید نخواهد بود.
۴-۵ ) تحلیل عاملی تأییدی
از مدل اندازه گیری ضرایب استاندارد شده (شکل۴-۹) میتوان این برداشت را نمود که بین متغیرهای مکنون مربوطه و شاخصهای متناظر با آنها، همبستگی معناداری وجود دارد. ضرایب استاندارد شده، در واقع بیانگر ضرایب مسیر^[۳۸] یا بارهای عاملی استاندارد شده^[۳۹] بین عاملها و نشانگرها میباشند. برای داشتن روایی باید بین شاخص^[۴۰] و بعد^[۴۱] و بین بعد و شاخص، همبستگی معناداری وجود داشته باشد. مدل تخمین استاندارد مدلی است که از تطابق دو ماتریس کواریانس^[۴۲] مدل داده ها حاصل میشود و تخمین واقعی پارامترهای مدل را نشان میدهد. در این مدل میزان روابط بین شاخص و بعد، بعد و شاخص نشان داده میشود. در صورتی که رابطه بالاتر از ۰.۴ باشد، میتوان گفت سؤال مورد نظر از قدرت تبیین خوبی برخوردار است. همانطور که ملاحظه میشود تمامی شاخصهای در نظر گرفته شده برای کلیه سؤالهای مربوط به متغیرهای مدل دارای بار عاملی بالای ۰.۴ میباشند.
تحلیل عاملی متغیرهای تحقیق
شکل (۴-۵) تحلیل عاملی متغیرهای تحقیق
ضرایب بین سؤالات و متغیرهای تحقیق، ضریب استاندارد شده می باشند، که نشان دهنده شدت توانایی اندازه گیری هر شاخص^[۴۳] در متغیر تحقیق می باشد. این ضریب بین ۰ تا ۱ است و هر چه به ۱ نزدیک تر باشد، نشان دهنده توانایی بالاتر شاخص در سنجش متغیر می باشد. ضرایب سطح معناداری^[۴۴] متغیرهای مدل بدین صورت می باشند:
شکل (۴-۶) سطح معناداری متغیرهای تحقیق
ضرایب معناداری نشان دهنده معناداری روابط بین متغیرها می باشند. اگر این ضرایب بین ۹۶ / ۱- تا ۹۶ / ۱ باشند، نشان دهنده عدم توانایی شاخص در اندازه گیری متغیر مربوطه می باشند.
در جدول زیر مقادیر کای دو^[۴۵] به درجه آزادی، ریشه میانگین مجذورات تقریب ^[۴۶]، برازندگی تطبیقی^[۴۷]، شاخص نیکویی برازش^[۴۸]، شاخص برازندگی افزایشی^[۴۹] برای هر یک از متغیرهای مورد بررسی بیان شده است.
جدول(۴-۷) نتایج تحلیل عاملی تاییدی

متغیرها

بار عاملی

سطح معناداری