۴۸۰/۰

۰۵۶/۰

۹۸۳/۰

نگرش

۱۴۲/۰

۶۱۷/۰

۲۳۱/۰

۸۷۵/۰

وفاداری

۵۵۰/۰

۵۵۴/۰

۹۹۳/۰

۳۹۶/۰

قصد خرید

۰۴۵/۰

۳۲۹/۰

۰۱۹۲/

۳۴۰/۰

۴-۶- جمع­بندی
در این فصل به تجزیه و تحلیل داده ­های پژوهش پرداخته شد. در ابتدای این فصل، برای توصیف اطلاعات مربوط به ویژگی­های جمعیت­شناختی پاسخگویان، از شاخص­ های آمار توصیفی مانند فراوانی و درصد فراوانی استفاده شد. سپس نتایج حاصل از تحلیل عاملی تأییدی هر یک از متغیر‌های پژوهش توسط نرم‌افزار LISREL 8.5 برای همه متغیرها آورده شد. در گام بعدی برای ارزیابی مدل فرضی این پژوهش ابتدا برآورد پارامترها با بهره گرفتن از روش بیشینه احتمال انجام شد و سپس شاخص‌های ارزشیابی برازندگی مدل و شکل مدل برازش شده گزارش شد. در نهایت چند آزمون تکمیلی هم انجام شد. در فصل بعد، به ارائه نتایج مربوط به این پژوهش و مقایسه آن با تحقیقات پیشین خواهد پرداخت. همچنین پیشنهادهایی کاربردی و پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده بیان خواهد شد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

فصل پنجم:
بحث ، نتیجه گیری و پیشنهادات
۵-۱- مقدمه
هدف هر پژوهش دست­یابی به نتایجی است که از طریق آن بتوان به اهداف مشخصی دست یافت. علاوه بر این باید توجه نمود که این نتایج می­توانند شالوده­ای را برای سایر تحقیقات و پژوهشگران فراهم نمایند.این پژوهش همچون تحقیقات دیگر به­دنبال دست­یابی به اهداف و نتایجی است. باید توجه نمود آنچه از اهمیت بسیاری برخوردار است تعبیر و تفسیر نتایج پژوهش است. هر پژوهشگری می ­تواند با ارائه پیشنهادهایی ارزنده، شاخصی برای سایر تحقیقات و محققین فراهم نماید. از این رومحقق می­بایست بر مبنای نتایج تجزیه و تحلیل به تعبیر و تفسیر و ارائه پیشنهادهایی کاربردی مبادرت ورزد. در واقع یکی از قسمت­ های مهم پژوهش که می ­تواند راهی برای تبدیل نظریات به عمل برای موفقیت در آینده باشد نتیجــه­گیری­های صحیح و پیشنهادات مربوط و مناسب است. ارائه نتایجی که بر اساس تحلیل­های صحیح باشد می ­تواند به بهبود شرایط در زمینه­ مورد بررسی منجر شود.
در این پژوهش به بررسی رابطه مسئولیت اجتماعی شرکت و تصویر قیمت بر ارزش ویژه برند و عکس‌العمل مصرف ­کننده پرداختیم. در فصل چهارم به توصیف و تحلیل داده ­های جمع­آوری شده با بهره گرفتن از نرم­افــزارهای SPSSو Lisrel پرداخته شد. مطالب این فصــل به نتایج و یافتـه­های پژوهش، محــدودیت­های پژوهش و ارائه پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی اختصاص یافته است. در این فصل نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ­ها خـلاصه شده و تحلیل می­ شود. سپس نتایج به­دست­ آمده با ســایر پژوهش­های انجام­شده در این حوزه مقایسه شده و بر این اساس پیشنهاداتی کاربردی و مطالعاتی از سوی محقق ارائه می­ شود.
۵-۲- خلاصه پژوهش
هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه مسئولیت اجتماعی شرکت و تصویر قیمتبر ارزش ویژه برند و تأثیر این متغیر بر عکس العمل مصرف ­کننده است. در فصل اول کلیات پژوهش شامل تعریف مسئله پژوهش و ضرورت و اهمیت آن بررسی شد. مسئله اصلی، اهداف و فرضیه ­ها بیان شد و سپس مدل مفهومی ارائه گردید. همچنین کلیات و روش انجام پژوهش و توضیحاتی درباره جامعه آماری، قلمرو موضوعی، مکانی و زمانی موضوع پژوهش عنوان شد. جامعه آماری در این پژوهش، کلیه مشتریان فروشگاه­های زنجیره­ای سطح استان گیلان است که مصرف ­کننده محصولات شرکت کاله هستند. از طریق نمونه اولیه، روایی و پایایی پرسشنامه تعیین شد. جهت جمع­آوری داده ­ها پرسشنامه­ای مشتمل بر ۳۴ سؤال تهیه شد که سهم متغیر مسئولیت اجتماعی ۹ سوال، تصویر قیمت ۳ سوال، ارزش ویژه برند ۴ سوال، رضایت ۳ سوال، اعتماد ۴ سوال، نگرش ۳ سوال، وفاداری ۵ سوال و در نهایت ۳ سوال هم برای قصد خرید بود. فصل دوم بررسی ادبیات موضوع است که مبانی نظری پژوهش عنوان گردید و در نهایت با خلاصه­ای از تحقیقات صورت­ گرفته در داخل و خارج از کشور این فصل به پایان رسید. در فصل سوم روش پژوهش شامل جامعه آماری، تعیین حجم نمونه، ابزار جمع­آوری داده ­ها بیان گردید و در نهایت توضیحی درباره روش­های آماری مورد استفاده داده شد. پس از جمع­آوری داده ­ها به تجزیه و تحلیل داده ­ها با کمک نرم­افزارهای SPSSو Lisrel پرداخته شد. این پژوهش دارای ۸ فرضیه بود که با توجه به نرمال بودن داده ­ها از آزمون­های پارامتریک تحلیل همبستگی و معادلات ساختاری برای بررسی فرضیه ­ها و برازش مدل پژوهش استفاده شد.
۵-۳- نتایج و دستاوردهای حاصل از پژوهش
در این بخش بنا بر نتایج کسب­شده که در فصل چهارم به تفکیک در هر مورد توضیح داده شد، به تفسیر آن­ها پرذاخته میشود و یافته­های پژوهش حاضر با یافته­های سایر پژوهش­های مشابه در این زمینه مقایسه می­ شود.
فرضیه اول: « مسئولیت اجتماعی شرکت بر ارزش ویژه برند تأثیر دارد.»
مقدار ضریب بتا برای این فرضیه ۷۵/۰ می­باشد و از آن­جا که مقدار محاسبه شده t (84/13) از مقدار بحرانی ۹۶/۱ بزرگتر است، می­توان نتیجه گرفت که بین مسئولیت اجتماعی شرکت و ارزش ویژه برند رابطه مثبت معناداری وجود دارد. در این­جا به دلیل آن­ که می­خواهیم رابطه مثبت میان متغیرها را آزمون نماییم، مقدار محاسبه شده t را با حد بالای مقدار بحرانی یعنی ۹۶/۱ مقایسه می­کنیم؛ بدین ترتیب برای اینکه فرضیه مورد تأیید قرار گیرد باید مقدار محاسبه شده t از مقدار بحرانی ۹۶/۱ بزرگتر باشد تا در دامنه ۹۶/۱ و ۹۶/۱- واقع نشود. بنابراین فرضیه اول تحقیق مبنی بر اینکه مسئولیت اجتماعی شرکت بر ارزش ویژه برند تأثیر دارد، مورد تأیید قرار می­گیرد.
مقایسه با مطالعات دیگر محققین: نتایج به دست آمده از آزمون فرضیه اول در این پژوهش با نتایج حاصل از پژوهش بهروزی و همکاران (۱۳۹۲)، که نشان دادند مستولیت اجتماعی از طریق نقش واسطه ارزش ویژه برند منجر به عملکرد بهتر شرکت می­ شود، مطابقت دارد.
فرضیه دوم: « تصویر قیمت بر ارزش ویژه برند تأثیر دارد.»
مقدار ضریب بتا برای این فرضیه ۹۰/۰ می­باشد و از آن­جا که مقدار محاسبه شده t (49/21) از مقدار بحرانی ۹۶/۱ بیشتر است، می­توان نتیجه گرفت که تصویر قیمت بر ارزش ویژه برند تأثیر دارد. بنابراین فرضیه دوم تحقیق مبنی بر اینکه تصویر قیمت بر ارزش ویژه برند تأثیر دارد، مورد تأیید قرار می­گیرد.
مقایسه با مطالعات دیگر محققین: نتایج به دست آمده از آزمون فرضیه دوم در این پژوهش با نتایج حاصل از پژوهش لامبارت و لوییس (۲۰۱۴) مطابقت دارد.
فرضیه سوم: « ارزش ویژه برند بررضایت مصرف ­کننده نسبت به برندتأثیر دارد.»
مقدار ضریب بتا برای این فرضیه ۹۷/۰ می­باشد و از آن­جا که مقدار محاسبه شده t (56/15) از مقدار بحرانی ۹۶/۱ بزرگتر است، می­توان نتیجه گرفت که بین ارزش ویژه برند ورضایت مصرف ­کننده نسبت به برندرابطه مثبت معناداری وجود دارد. در این­جا به دلیل آن که می­خواهیم رابطه مثبت میان متغیرها را آزمون نماییم، مقدار محاسبه شده t را با حد بالای مقدار بحرانی یعنی ۹۶/۱ مقایسه می­کنیم؛ بدین ترتیب برای اینکه فرضیه مورد تأیید قرار گیرد باید مقدار محاسبه شده t از مقدار بحرانی ۹۶/۱ بزرگتر باشد تا در دامنه ۹۶/۱ و ۹۶/۱- واقع نشود. بنابـراین فرضیـه سوم تحقیق مبنی بر اینکه ارزش ویژه برند بررضــایت مصرف ­کننده نسبت به برندتأثیر دارد، مورد تأیید قرار می­گیرد.

نام قومی است که ابتدای آن ازدوازده فرزندحضرت یعقوب۷است و واحدآن«یهودی»،است و هیچ قومی نسبت به پیامبرشان مانند«یهود»،نافرمانی نکرده ودر میان هیچ قومی به اندازه «یهود»،پیامبر مبعوث نگردید.^[۷]صاحب کتاب التحقیق فی کلمات القرآن الکریم ،«یهود»،را واژه ای «عبری»می داند.^[۸] بنابه روایت امام رضا۷،«یهود»،را ازآن جهت«یهود»،نامیدندکه ایشان از نسل «یهودا ، ابن یعقوب» هستند. مفضل نیز از امام صادق۷روایت می کند که قوم موسی را «یهود»،می خوانند،زیرا خداوند می فرمایدکه آنان گفتند:«انّا هْدنا الیک»^[۹]،یعنی ما به سوی تو رجوع کردیم.^[۱۰] «یهود»،از«هادوا»،یعنی توبه کردند،رجوع به حق نمودند،گرفته شده است یعنی مابه سوی تو توبه کردیم وبرگشتیم.«هاد»،«یهود»،«هوداً»،«یهوذا»،به معنی توبه کردن و برگشتن به حق می باشد.به یهودیان،«هود»و«هادوا»نیز گفته می شود.سپس کلمه ی«یهود»،که اصلش«یهوذا»،می باشد، برآنان غلبه پیدا کرده است"یهوذا"،سبطی^[۱۱] ازاسباط دهگانه بنی اسرائیل و چهارمین فرزندحضرت یعقوب۷می باشد.^[۱۲] کلمه«یهود»درابتدا بر سبط «یهوذا»و یا مملکت«یهوذا»، اطلاق شده تا«یهود»را از اسباط دهگانه ای که اسرائیل (بنی اسرائیل)نامیده می شدند ، متمایز سازد.تا آنکه اسباط پراکنده شدند و«یهوذا»به اسارت رفت.پس از آن درکلمه ومعنای«یهود»،توسعه داده شدوشامل تمامی یهودیانی که درسرتاسرعالم پراکنده شده بودند،اطلاق گشت.^[۱۳] برخی معتقدندکه فارسها(ایرانیان) کلمه«یهود»رابریهودیان نام نهادند تا آنها راازدیگر اسیران،جدا سازند.^[۱۴]یهود نسب خودرابه حضرت ابراهیم۷ رسانده اند،او را پدر انبیا دانسته اند ،زیرا تمامی کتابهای آسمانی پس از او برپیامبرانی فرود آمده که همه ازفرزندان وپیروان او بوده اند. زادگاه او را«اور»یا«بابل»می دانند.^[۱۵]قوم حضرت موسی۷ هستند که پس از نافرمانیهای گوناگون و تخطیهای مختلف در نقاط مختلف زمین پراکنده شده و یکی از آن مناطق مهاجرت به حجاز بود و از میان ایشان عده ای به دلیل آن که در کتابهای خود خوانده بودند که هجرتگاه پیامبر اکرم۶ بین دو کوه عیر و احد (دو کوه دراطراف مدینه) خواهد بود، لذا در اطراف کوه احد متفرق شدند: برخی در سرزمین تیماء، برخی در فدک و عده ای در خیبر مسکن گزیدند.آن ها که در تیماء بودند بعد از مدتی به راهنمایی عربی به مدینه(یثرب)آمدند و به دیگران نوشتند که ما سرزمین پیامبر موعود را یافتیم، شما هم بیایید که در پاسخ ایشان گفته شد هرگاه او مبعوث شد ما نیزخواهیم آمد. در مدتی که این یهودیان در جزیرهالعرب بودند موقعیت اجتماعی خوبی یافته و ثروت زیادی به دست آوردند. این خبر موجب نگرانی پادشاه به نام تبع واقع شد و بر آن ها حمله کرد و منطقه ی آن ها را تصرف کرد. یهودیان(شکست خورده) خطاب به پادشاه و نیروهای او گفتند اینجا سرزمین پیامبر موعود است و جز او کسی نمی تواند اینجا رئیس بشود و وقتی او آمد ما به کمک او بر شما پیروز خواهیم شد. تبع دو قبیله ی اوس و خزرج را به آنجا آورده بود اما وقتی پیامبر۶مبعوث شد و به مدینه هجرت کرد اوس و خزرج به او۶،ایمان آوردند و به نام انصار معروف شدند، ولی یهودیان که پیامبر را بهتر می شناختند و منتظر او بودند به حضرتش ایمان نیاوردند و لذا وعده ای که به تبع داده بودند که به کمک پیامبر۶بر او پیروز شوند تحقق نیافت.^[۱۶]
۵- ۴- مواجهه ی قرآن کریم با یهود در زمان عدم جنگ
منظور از آن یهودیانی است که شرایط اهل ذمّه را در جامعه ی اسلامی پذیرا بوده و پیرو قوانین آن باشند و یا آن که به جهت هدایت بیشتر و بهتر آنان، خداوند به رسول گرامیش۶و مسلمانان فرمان عفو و چشم پوشی صادر می نماید و یا به علّت ضعف قدرت و عدم امکانات مبارزه ی مسلمانان در برابر ناملایماتی که از سوی یهودیان حاصل می گردد، مسلمانان موظف می گردند با مشکلات پدید آمده توسط یهودیان مدارا کرده و لب ازخشم فرو بسته و با دیده ی اغماض بنگرند.انعقاد پیمان نامه جهت صلح و دوستی با یهودیان صلح طلب و به تبع آن مراعات اهل ذمّه و بهره مندی اهل ذمه از حقوق شهروندی در جامعه ی اسلامی .
۵- ۵- مواجهه ی قرآن کریم با یهود در زمان جنگ
چنانچه کجروی های یهودیان، مورد اعتراض خداوند قرار گیرد، به علت این شق از عملکرد یهودیان، از سوی مسلمانان با آنان برخورد جدی صورت می گیرد و یا در صورت دروغگوئی یهودیان، وظیفه مسلمانان برملا نمودن دروغهای آنان است تا نیّات پلید ایشان مشخص گردد و یا خداوند متعال مؤمنین را از دوستی با یهودیان در مواردی، برحذر می دارد و یا در مسائل مادّی یا پیمان ها یا معاملات و. . . به مسلمانان خطرات احتمالی از جانب یهودیان را گوشزد نموده و همچنین ادعاهای ناروای یهودیان را خط بطلان کشیده و پس از نصایح و اندرزهای فراوان وکنار آمدنهای بسیار و دادن فرصتهای بی شمار در جهت بازگشت به راه حق و حقیقت، وقتی یهودیان تمام پلهای بازگشت را در پشت سر خود خراب کرده اند، خداوند قاهر، دستور جنگ بر علیه پیمان شکنی ها و خدعه ها و پلیدیهای یهودیان را صادر نموده است و به این ترتیب الگوی قهرآمیز بر اساس آیات قرآن و سیره ی پیامبر اسلام۶حاصل می گردد.
۵- ۶- هدنه(آتش بس)
گاه، جنگ و جهاد به آتش بس منجر مى‏شود که از آن در فقه به مهادنه و هدنه تعبیر مى‏شود.این لغت در اصل به معناى سکون است و اصطلاحاً براى بیان صلح موقت میان مسلمانان و گروهى از کافران حربى به کار مى‏رود. لذا بر آن، موادعه و معاهده که گویاى حالت ناپایدار است، اطلاق مى‏شود. ^[۱۷] شیخ طوسى مى‏گوید: «هدنه و مهادنه به یک معنا و عبارت است از کنار گذاشتن جنگ و رها کردن نبرد تا مدتى».^[۱۸]علامه حلى نیز مى‏گوید: «مهادنه، موادعه و معاهده واژه‏هایى مترادف و عبارت است از کنار گذاشتن جنگ و رها کردن نبرد تا مدتى».^[۱۹]
۶- ساختار محتوایی رساله
در این رساله پس از بیان کلیات تحقیق، نوبت به بررسی بحث اصلی رساله گردیده و آن الگوسازی روش های مواجهه ی قرآن کریم با عملکرد یهودیان است که حاصل آن دست کم دو الگوی مواجهه ی قرآن کریم با یهود در زمان عدم جنگ و مواجهه ی قرآن کریم با یهود در زمان جنگ است که در این راستا آیاتی مورد انتخاب قرار گرفته است که زیرمجموعه های دو بعد مذکور در آن جای دارد و همجنین در ضمن این مطالب، دیدگاه قرآن درباره ی یهود، از نظر اوصاف اخلاقی و اعتقادی نیز در موارد مربوطه مورد بررسی واقع می شود، تا جایگاه یهودیان بهتر مشخص گردد و البته به طور خاص درباره ی دلیل مهاجرت یهود به جزیره العرب و آیات مربوط به علت اصلی مهاجرت(رسالت پیامبر اسلام۶)، به شکل مبسوط مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت؛ زیرا این مسئله، عامل مهم در روند سایر عملکردهای یهود، در مقابل اسلام است؛ توأم با این مرحله، با بهره گیری از تفاسیر و کتب سیره و تاریخی و احادیث معصومین:در ذیل تفاسیر، آیات مربوطه مورد کنکاش قرار گرفته است تا بتوان نتایج مطلوب از این جستجو را حاصل نمود. با مطالعه ی مجموع آیات درباره ی یهودیان، این نتیجه حاصل می گردد که روند مواجهه ی قرآن با یهود بر اساس هدایت آنان و تبلیغ اسلام برای ایشان است و در تمام مواضعی که رفتار قرآن در مواجهه با عملکرد یهودیان، امکان نرمخوئی و مدارا و عفو و اغماض وجود داشته است، این امر صورت گرفته است و فرصتهای زیادی به یهودیان جهت اصلاح امور خویش داده شده است و حتی در مواقعی که مسلمانان مشکلات فراوانی داشته اند و با این حال از این روش رویگردان نشده اند. آیات قرآن کریم احکام ذمیان را رقم می زند که چنانچه در این مسیر همراهی و همکاری با حکومت اسلامی داشته باشند و شرایط اهل ذمّه را بپذیرند، کوچکترین حقی از آنان مضایقه نخواهد شد و با آسایش و آرامش می توانند در این شرایط در کشور اسلامی به زندگی خویش ادامه دهند همانگونه که در کشور اسلامی ایران این مطلب هویدا است؛ لیکن با کجروی ها و پیمان شکنی یهودیان، برخورد قرآن کریم با یهود در زمان عدم جنگ (برخورد مسالمت آمیز) به برخورد قرآن کریم با یهود در زمان جنگ (برخورد قهرآمیز) مبدل می گردد و نتایج آن شکست یهودیان در جنگ و پذیرش شرایط خاص و یا بیرون شدن از کشور اسلامی است که همه ی این موارد بازتاب عملکرد یهودیان است و قرآن کریم هر انسانی را مخیّر نموده است تا راه سره را از ناسره تشخیص دهد و طی فرصتها ی مختلف انسان را محک می زند که یهودیان نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در مواردی از مسائل یهودیان در صدر اسلام، با توجه به موجز بودن مطالب یهودیان در بعضی مواقع، لذا معیار الگوسازی، عملکرد رسول خدا۶است؛ زیرا اعتقاد این است که رفتار پیامبر اسلام۶آینه ی تمام نمایی از دستورات الهی است که قرآن کریم با عنوان اسوه ی حسنه، از آن یاد می کند و بدان اذعان دارد.^[۲۰] همچنین در آیات فقهی مربوط به مسئله اهل ذمّه سعی گردیده است تا وجوه گوناگون تا حدّی که مقدور بوده است لحاظ شود و تحقیق ابتر نماند.
۷- ساختار شکلی رساله
فصل اول به کلیات تحقیق شامل تبیین مسئله و ضرورت تحقیق و هدف تحقیق وتاریخچه ی موضوع و پیشینه ی تحقیق و روش تحقیق و پیش فرض ها و فرضیه ها و سوالات تحقیق و نوآوری و مزیت تحقیق و روند گردآوری و تحلیل تحقیق و توان تحقیق و محدودیت های تحقیق و منابع تحقیق پرداخته است.
فصل دوم به بررسی مواجهه ی قرآن کریم با اخلاقیات و ادعاهای یهودیان در دو بخش می پردازد: که بخش اول، به بررسی مواجهه ی قرآن کریم با اخلاقیات یهود می پردازد و در بخش دو، به بررسی مواجهه ی قرآن کریم با ادعاهای یهود می پردازد.
فصل سوم درباره ی مواجهه ی قرآن کریم با عملکرد یهودیان است؛ که بخش اول از فصل چهارم، به بررسی آیات مربوط به مواجهه ی قرآن کریم با یهود در زمان عدم جنگ اختصاص دارد، که شامل مواردی است که پیامبر اسلام۶در برخورد با یهودیان صدر اسلام داشته اند و در طی گذران این دوران در قبال عملکرد یهودیان چه روشهائی را پیش گرفته اند و در نهایت یک حکومت اسلامی چه شرایطی را برای زندگانی اهل کتاب از جمله یهودیان، رقم می زند.
در بخش دوم از فصل چهارم، به بررسی آیات مربوط به مواجهه ی قرآن کریم با یهود در زمان جنگ نسبت به عملکرد یهود، پرداخته می شود.
۸- تاریخچه ی موضوع
یکی از مواردی که در حوزه ی فرهنگ اسلامی از جایگاه بسیار مهم و قابل تأملی برخوردار است، موضوع الگوبرداری از آیات قرآن کریم ‌است و بارها در آیات الهی آموزش داده می شود که یک سری از اعمال و رفتارها می بایست صورت بگیرد و بالعکس در موارد دیگری صورت نپذیرد و خداوند متعال به صورت کاملاً روشن قوانین و دستوراتی را حکم می فرماید که ابعاد گسترده ی اخلاقی و اعتقادی و عملکردی انسان ها را در بر می گیرد و از سویی پیامبر اسلام۶همچون انبیاء گذشته:، مأمور به آموزش احکام الهی بوده اند و خود نیز به آن صفات ملبس گردیده و الگوی تمام نمای احکام الهی بوده اند و لذا از آن زمان تاریخچه ی این امر نقش بسته است و سپس افراد مختلف از معصوم و پیروان ایشان این راه را ادامه داده اند و امروز نیز امکان الگوسازی و عمل بدان امکان پذیر است و این رساله این امر مهم را به عهده گرفته است تا در راستای خط سیر قرآن و روش های مواجهه ی قرآن با یهودیان صدر اسلام، الگوهای اصلی و زیر مجموعه های آن را مشخص نموده و الگوسازی گردد. به رغم وجود عوامل محدودکننده ی انسان مانند وراثت، طبیعت و جامعه، انسان می تواند به اراده ی خود مسیر زندگانی خویش را برگزیند و از حصار عوامل محدودکننده در اطراف خود بیرون آید; حتی این توانایی را به دست آورد که سرنوشت جدیدی را برای جامعه و تاریخ خود رقم زند. بهترین پیشینه در ارتباط با موضوع رساله، خود قرآن کریم است. خداوند حکیم امکانات لازم را در دنیا به گونه ای در اختیار بشر قرار داده است که انسان می تواند جهان درون و برون خویش را به شایستگی بشناسد، و شرایط مساعد و مناسب را برای زندگی و بقای خود، شناسایی و فراهم نماید، و چنانچه در این کار تعلّل ورزد و استعدادهای خود را کشف نکند، مسلماً نمی تواند در جهت باروری آن برنامه ریزی کند؛ و در نتیجه، زندگی پرمشقت و رنج آوری خواهد داشت. مهم ترین و کاربردی ترین نوع شناخت و یادگیری در همه دوران زندگی، «سرمشق گیری و الگوپذیری»است.
اسلام در ترسیم برنامه ی روزانه ی یک مسلمان، انسان را به روش«الگوگیری و الگوپذیری»سوق می دهد و او را به حضور مستمر در جایگاه الگوهای شایسته فرا می خواند و از جایگاه الگوهای ناشایست برحذر می دارد. این تغییر موقعیت، خود نوعی هجرت است که نشاط و طراوت اخلاقی و تربیتی به فرد می بخشد و او را از محیط یکنواخت، و چه بسا نامساعد روزانه جدا می سازد. سیر و سیاحت در زمین و ترغیب قرآن بر دقت نمودن در آثار گذشتگان و زیارت اهل قبور و تأمّل درحالات کسانی که روی زمین گردن کشی می کردند و اکنون بدون حرکت در بستر خاک جای گرفته اند، انسان را آرام می کند، تکبّرها و نخوت ها را به فروتنی بدل می سازد و به آدمی این فرصت را می دهد که خود را دریابد و در عاقبت خود بیندیشد.
می توان گفت: سازندگان اصلی هر جامعه بزرگان و سردمداران آن جامعه هستند. بنابراین، یکی از شیوه های ایجاد محیط تربیتی مساعد، پدید آوردن الگوهای شایسته در آن محیط و جامعه و طرد الگوهای ناشایست است. وجود الگوهای محبوب در جامعه به خودی خود، افراد آن محیط را به سوی آنان می کشاند و الگوبرداری از مکارم اخلاقی را در آنان ترغیبت می نماید.
قرآن کریم در استفاده از شیوه الگوسازی، دست کم دو نکته مهم تربیتی را موردتوجه قرار داده است:
الف) آن که چهره های محبوب را گاه به طور کلی و با عناوین عام معرّفی کرده است; از جمله: توّابین، پاکان (مطهّرین)، پرهیزگاران (متقین)،صالحان، صابران، محسنین (نیکوکاران)، و مجاهدان؛ وگاه نیز به طورخاص و به اسم ـ درمورد پیامبران وغیر آنان ـ از ایشان یاد نموه است اما چهره های منفور و مطرود از نظر قرآن به طورعمده ـ به جز درموارد استثنایی، مثل ابولهب ـ باتوصیف عناوین کلی آنان، مثل تجاوزگران(معتدین). اسراف کنندگان (مسرفین)، خودپسندان (متکبرین)، کافران، ستمگران (ظالمین)، و منافقان بیان شده اند. بنابراین، ما باید از این روش نیکوی قرآنی پیروی کرده، درشناساندن فضایل اخلاقی و تربیتی همراه با ذکر عناوین کلی، نام صاحبان آن فضایل را نیز یادآور شویم و در موارد منفی، حتی المقدور از بیان نام اشخاص پرهیز کنیم.
ب) انتخابگری در الگوهاست. قرآن با طرح چهره های محبوب و منفور در کنار هم، جامعه انسانی را به گزینش آگاهانه ی الگوهای موردنظر خویش دعوت می کند، حتی در مورد پدران و گذشتگان نیز هشدار می دهد که بدون آگاهی با پیروی کورکورانه از آنان زندگی خود را تباه نکنند.^[۲۱] قرآن کریم حضرت محمد۶را سرمشق و الگوی مطلق در همه ابعاد زندگی برای همه ی خداجویان وکسانی که اعتقاد به رستاخیر دارند، معرفی می کند و می فرماید:«بی تردید، برای شما در همه ی ابعاد (چه در صبر و مقاومت و چه در دیگر اوصاف و افعال نیکو) اسوه و الگوی نمونه در (اقتدای به) رسول خدا۶است.
۹- پیشینه تحقیق
اصلی ترین واژگانی که این رساله بر آن ها متمرکز است عبارتند از: الگوسازی(ساخت الگو)، قرآن، یهود. این سه کلمه، از جمله واژگانی هستند که در میان اهل قلم، بسیار مورد توجه قرار گرفته و موضوع اغلب کتب و رسالات و مقالات بوده است. بی شک، اسلام به عنوان یک مکتب، دیدگاه خاص خود را در این باره دارد و در طول تاریخ تمدن اسلامی، در این باره، مطالب بسیاری از زبان دانشمندان، فلاسفه و علمای دین، با بهره گیری از منابع اسلامی نقل، ثبت و ضبط گردیده است. آنچه مربوط به سه واژه ی الگوسازی و قرآن و یهود در حوزه ی فرهنگ اسلامی می شود تا حدّی که مقدور بوده است توسط پژوهش گر مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است و در ادامه، به عنوان پیشینه ی تحقیق حاضر در حوزه ی واژگان اصلی رساله معرّفی می گردد. این محققان آیات قرآنی را به أشکال گوناگون مورد توجه قرار داده اند که می توان به اهمّ آن ها در باره ی «یهود»و «الگوسازی(برداشت الگو) در قرآن»اشاره نمود و نگاهی گذرا بر موضوع مطرح شده داشت. عناوین مباحث مربوطه در ارتباط بین قرآن و یهود، شامل هبستگی ادیان الهی، مقایسه مشترکات و مفترقات قرآن و تورات، شخصیّت یهود در قرآن و. . . و یا در خصوص یهود، شامل یهودیّت، یهود در جزیره العرب، سیری در تلمود و . . . و در خصوص الگوسازی قرآن، شامل: الگوهای تربیتی قرآن، الگوها و اسوه های قرآنی، الگوی مصرف در قرآن و. . .
۹-۱- معرفی پژوهش هایی پیرامون کتاب مقدس
یکی از پرکارترین موضوعات در باره ی یهود، راجع به کتاب مقدس است، از جمله درباره ی تغییراتی که یهودی ها در دین یهودیت و کتاب تورات داده اند کتابهای زیادی نوشته شده است ولی دو کتاب در این زمینه بسیار پر اهمیّت و دارای ارزش علمی به سزائی می باشند که عبارتند از:کتاب«إقامهالشهودفی ردالیهود»نوشته ی میرزا محمد رضا جدیدالاسلام و دیگری«محضرالشهود فی رد الیهود»نوشته ی حاج بابا قزوینی یزدی است. امتیاز این دو کتاب از آن جهت است که هر دو نویسنده از احبار یهود به شمار می رفتند و از خانواده های علمی و مشهور محسوب می گردیدند و با کمال قدرت علمی مستقیماً از کتاب تورات و کتب انبیاء بنی اسرائیل و تفاسیر آن ها که به زبان عبری نوشته شده است استفاده نموده اند. به عنوان متال کتاب«محضرالشهود فی رد الیهود»[در فصل اول اثبات مقید بودن حکم توراه را می نماید، و در فصل دوم اختراعی بودن عبادات متداوله در میان یهود را به ثبوت رسانده است و در فصل سوم پاسخ از ادلّه ای که بر ابدی بودن حکم توراه اقامه نموده اند را داده است.]^[۲۲] و همچنین کتاب«الصفحه السوداء للکتاب المقدس» از محمد حسنی یوسف، «المحذوف من التوراه کاملاً»از أ.د.سهیل زکّار، «ادیان آسمانی و مسئله ی تحریف»از علامه مرتضی عسکری، «کتاب مقدس»از عبدالرحیم سلیمانی اردستانی و. . . در مواردی به مقایسه بین کتاب مقدس و قرآن کریم صورت گرفته است مانند: «الیهود بین القرآن و التورات»از عبدالرحمن غنیم،«القرآن و التوراه»از حسن الباش. و در بعضی موارد مقایسه ای میان قصص در کتاب مقدس و تورات صورت گرفته است مانند: «قصص الأنبیاء»از اسماعیل بن عمرو بن کثیر الدمشقی، «برسی تاریخی قصص قرآن»از محمد بیّومی مهران و یا درباره ی موضوعاتی مربوط به کتاب مقدس پژوهش صورت گرفته است مانند: «ترجمه ی تفسیری کتاب مقدس»بدون ذکر نویسنده، «همانند خدایان خواهید شد»از اریک فرم، «تأملات فی التوراه»از اسماعیل دبج، «شهود یهود»از حسین عمر حماده، «صوره الإسرائیلی فی التوراه»از محمد جلاء ادریس، «تبارشناسی کتاب مقدس»از حسین کلباسی اشتری، «عدالت کیفری در آیین یهود»از حسین سلیمانی، «بازتاب های کلام اسلامی در فلسفه ی یهودی»از هری اوسترین ولفسن، «فلسفه ی یهودی»از دن کوهن شرباک و. . . اما این کتب، درباره ی رساله ی حاضر، کمک چندانی ننموده و نکته ای اساسی در مبحث رساله نیفزوده اند، لذا چونان پیشینه ای برای رساله ی حاضر تلقی نمی شوند و صرفاً از آن ها به جهت امانتداری نام برده می شود.
۹-۲- معرفی پژوهش هایی پیرامون همبستگی ادیان الهی
اگر بپذیریم که باورهای دینی و صورت های گوناگون اعتقاد به عالم ماوراء ماده در عمق جان و نهاد بشر جای گرفته ولاجرم فکر و عمل او را به درجات مختلف راهبری می کند، بنابراین نمی توانیم هیچ فرهنگ و تمدن و زمانه ای – حتی دنیای معاصر که ظاهراً عقاید الحادی و سکولار در آن گسترش یافته- را عاری از عناصر دینی و باورهای مذهبی بدانیم. عالم امروز تجلّی عقلانیت نوین و بسط تفکر مدرن است و البته که در بطن خود صورتی خاص از اعتقادات دینی و باورهای الوهی و اسطوره ای را گنجانده است، به گونه ای که تمامی ساحت های حیاتی بشر نظیر اخلاق و عرفان، روان شناسی، علم، ادبیات، سیاست، فلسفه، هنر و حتی معیشت او را جهت می دهد.^[۲۳] در این دسته از کتابها که راجع به ادیان به طور کلی نوشته می شود و گاهی به صورت مقایسه و گاهی به صورت مجزا و یا در ردّ دیگر ادیان و یا در تکمیل ادیان الهی نسبت به یکدیگر و یا در موضوعی مشترک در بین ادیان مطرح می گردند مانند: «الاسلام و الیهودیه»از عماد علی عبدالسمیع حسین، «یهود بثوب الاسلام»از نجاح الطائی، «خداشناسی از ابراهیم تا کنون»از کرن آرمسترانگ، «سرگذشت دین های بزرگ»از جوزف گئر، «موقف الاسلام من الوثنیه و الیهودیه و النصرانیه»از حسن خالد، «همبستگی ادیان و مذاهب اسلامی»از محمد ابراهیم جناتی، «اسلام یهودیّت مسیحیّت»از اف ئی پیترز، «منجی در ادیان»از روح الله شاکری زواردهی و «نگرش وحی بر یهود و مسیحیت(در مجموع قرآن)»از مرتضی حسینی اصفهانی، «مقایسه ی تورات، انجیل، قرآن و علم»از موریس بوکای و. . . که در تمام موارد مقایسه در یکی از ابعاد مذکور صورت گرفته است و این کتب نیز به رغم زحمات بسیاری که برای مؤلفین آن ها حاصل نموده است و در موضوع خود بسیار غنی هستند اما در موضوع رساله ی حاضر نقش چندانی را به عهده نگرفته اند.
۹-۳- معرفی پژوهش هایی پیرامون یهودیّت
این سری از کتاب ها بیشتر در باره ی چگونگی تعالیم یهود در تورات و تلمود و. . . پرداخته است.«تورا»(تورات) و روش های زندگی و الگوهای فکری مربوط به آن، به نحو غریب و پیچیده ای با تجارب قوم یهود و تصوری که آنان از بی شباهتی خود به دیگران دارند گره خورده است.این درهم بافتگی باعث شده است که تأملات کلامی یهودیان درباره ی نسخ تعالیم یهودی با تردید همراه باشد. از یک طرف به نظر می رسد که«تورا»دربردارنده ی پیامی از سوی خدا به انسان است، پیامی که گرچه روشن است که توسط انبیایی یهودی به ما رسیده، از اعتباری عام برخوردار است. از طرف دیگر،(تورا) یکی از بخش ها و در واقع بخش محوریِ پیمانی ویژه گرا بین خدای اسرائیل و قوم خاص برگزیده اش، یهود، است.^[۲۴] یهودیت در میان ادیان زنده ی جهان از دو ویژگی برخوردار است: ۱- آمیختگی شدید قومیت با دیانت.۲- بخش زیادی از کتاب مقدس یهود، به تاریخ این قوم اختصاص دارد. ^[۲۵] از جمله کتب مذکور می توان از «الفکرالدینی الیهودی»از حسن ظاظا، «الیهودیه»از احمد شلبی،«بابوات یهود»از واکیم برنز، «باورها و آیین های یهودی»از آلن آنترمن، «یهودیّت»از ایزیدور اپستاین، «یهودیت»از عبدالرحیم سلیمانی اردستانی، «سیری در مکتب یهود»از محمد علی حسین زاده و. . . ذکر نمود. این کتب در مبحث اعتقادات یهودیان دارای اهمیّت به سزائی است که در موارد لزوم از آن ها در رساله استفاده شده است اما همانگونه که ذکر شد به موضوع اصلی رساله مرتبط نبوده است.
۹-۴- معرفی پژوهش هایی پیرامون تعالیم تلمود
در این سری از کتابها به طور اخص درباره ی تلمود سخن به میان آمده است[کلمه تلمود به معناى«آموزش‏»از فعل ثلاثى عبرى«لمد»یعنى«یاد داد»مى‏آید و با واژه«تلمیذ»و مشتقات آن-که در زبان عربى رباعى هستند- ارتباط دارد».چنانچه درعبارت«تلمود توراه»یعنی«تعلیم شریعت»و همچنین در عبری بنا بر نظر عده ای به معنی «مطالعه»است.تلمود کتاب بسیار بزرگى است که احادیث و احکام یهود و فتاواى فقیهان این قوم را در بر دارد.^[۲۶] تلمود نماد عقلانیت، تفکر، اجتهاد، فقه، کلام و در یک کلمه سمبل ادبیات دینى یهود است. سخن گفتن از تلمود، سخن گفتن از تاریخ اندیشه و فرایند رو به رشد اجتهاد یهود است. تلمود اثرى دیر پاست که ریشه در تاریخ و متن حوادث واقعه در زندگى پرمشقت‏ یهودیان به ویژه عالمان، فقیهان و حکیمان این قوم دارد. تلمود آمیزه‏اى است از زبان آرامى عبرى و مجموعه‏اى است در دو عنوان جداگانه، که خود، گواهى است ‏بر آوارگى قوم یهود و حکایتى است از عصر «پراکندگى‏»، حاکمیت رومیان و ظلم لشکریان روم«تلمود بابلى»و «تلمود فلسطینى »نشانه جدایى، دورى و آوارگى یهودیان درسرزمین بابل و فلسطین هستند. اما به تلمود از زاویه‏اى دیگر نیز نگریسته و در توصیف آن چنین گفته شده است: «برخى از بیانات تلمود با ارزش، بعضى نازیبا و برخى دیگر کفر مى‏باشند. ولى در همان شکل به هم آمیخته‏اش تشکیل دهنده اثرى است فوق العاده در مورد تلاش انسان، خرد انسان وحماقت انسان‏».(تعلیم) کتابی است شامل دو قسمت یکی را مشنا و دیگری را گمارا گویند. اما لفظ مشنا که به معنی«تکرار»می باشد عبارت از مجموعه تقالید یهود است با بعضی آیات که از کتاب مقدس اقتباس شده است. قوم یهود برآنند که این تقالید در کوه سینا به موسی۷ داده شده بعد از آن از هارون و الیعازر و یوشع دست به دست به انبیاء بعد و از انبیاء به رؤسا و خلفای کنیسه رسیده است تا قرن دوم بعد از مسیح که در آنوقت خاخام یهودا تمام آن ها را جمع کرده در کتابی ثبت نمود و شخص مذکور در میان قوم یهود به جامع مشنا شهرت یافت.^[۲۷]منبع مطلع و مؤثر گردآوری شده از سنت خاخامی و مباحثی در ارتباط با زندگی و قوانین یهود. پس از آن میشناه (Mishnah)خاخام (رابی) یهود تألیف گردید،(۲۰۰ میلادی) منبع مطالعه ای برای محققین یهودی در فلسطین و بابل گشته، تفاسیر عقاید آنان همراه با میشناه، تلمود را به وجود آورد.^[۲۸] تلمود فلسطینی یا اورشلیمی(قرن چهارم)وتلمود طولانی تر، به نام تلمود بابلی.(۵۰۰ میلادی) که تنظیمی از سیستم دقیق شرعی که مفاهیمی را در رابطه با عبادت، رفاه اجتماعی، رژیم غذائی و بهداشت را پایه گذاری کرد. و موضوعاتی مانند تجزیه و تحلیل رویا و الهیات را نیز شامل می شود.^[۲۹] که این مباحث نیز در رساله ی حاضر نقشی کمرنگ داشته و حداکثر در اعتقادات و باورهای یهودیان مطرح می شود که از جمله ی کتب مذکور می توان از «أسرار التلمود»از الحسینی الحسینی معدّی، «خفایا التلمود»از ابراهیم الدسوقی عبدالرحمن، «سیری در تلمود»از آدین اشتاین سالتز، «الکنز المرصود فی قواعد التلمود»، از روهلنج شارل لوران، «گنجینه ای از تلمود»از ابراهام کهن، «نقد و نگرشی بر تلمود»از ظفرالاسلام خان و. . .
۹-۵- معرفی پژوهش هایی پیرامون تاریخ یهود
این گروه از کتب اگرچه به طور مستقیم با موضوع مرتبط نبوده اند اما ارتباطی تنگاتنگ جهت زمینه چینی برای موضوع اصلی رساله به شمار می آیند. تاریخ بنی اسرائیل از زمانی شروع می شود که پرده ی حجاب افسانه های مبهم روی وقایع حقیقی آن را پوشانیده است افسانه و داستان ها به قدری در اعماق فکر و تصور بشر ریشه دار است که آن ها را به صورت حقایق واقعی جلوه می دهد به طوری که مردم معتقدند می توان آنچه را که در خاورمیانه اتفاق افتاده پایه و اساس تاریخ تمام جامعه بشری دانست. حقایق وافسانه ها با هم حاوی شرح دخول بنی اسرائیل در محیط و منطقه خاورمیانه از امپراطوری های رود نیل و رود فرات شروع می شود – در اطراف این دو رود پر برکت وسائل و موجباتی فراهم بود که مردم آن روزگاران بتوانند با امکانات متفاوت پایه و اساس تمدن هائی را بنا نهند. زمانی که تاریخ عبرانی ها شروع می شود مدتی از تاریخ برقراری دولت های سومر- عکاد و بابل سپری گشته و زندگی ده نشینی این اقوام به زندگی شهری تبدیل شده و طرز به کار بردن اعداد و محاسبات را برای انجام مقاصد خویش آموخته و مصری ها به جای خط شبیه نگاری خط میخی را فرا گرفته و در نوشتجات از آن خط استفاده کرده و به ساخته های خود رونق بیشتری داده بودند.^[۳۰] کتاب عهد عتیق در واقع یک سند کامل و متن متقن تاریخ آن قوم است که مورخان عبری آن را به قلم آورده اند و این تاریخ که سرگذشت حوادث آن قوم است از قرن هشتم قبل از میلاد آغاز می شود وکاملاً صحیح و موثق است، زیرا اکتشافات باستانشناسی،که به وسیله ی حفاری های علمی در خاک فلسطین به عمل آمده و پرده از روی فرهنگ گذشته ی ساکنان قدیم آن سرزمین برداشته است، همه مؤید و مثبت آن کتاب است.^[۳۱] گروهی از این دسته کتب به شکل موضوعی خاص به تاریخ می پردازند مانند «الدیانه الیهودیه و تاریخ الیهود»از إسرائیل شاحاک، «الیهود عبر التاریخ»از سلیمان ناجی، «التاریخ الحقیقی للیهود»از نجیب زینب، «موسوعه تاریخ الیهود»از محمود شاکر، «تاریخ الفلسفه و العلوم الیهودیه فی أرض الإسلام»از سلیم شعشوع، «تاریخ الشعب الیهودی»از ماکس مارجولیز و الکسندر مارکس، «تاریخ الیهود فی بلاد العرب فی الجاهلیه و صدر الإسلام»از إسرائیل ولفنسون، «یهود در گذشته و حال»از محمد ابراهیم جناتی و . . . و گروهی از این سری کتب به سرگذشت اقوام و اشخاص یهودی پرداخته اند که عبارتند از کتب سیره مثل: «سیره ی ابن هشام»، «سیره النبویه»از ابن کثیر دمشقی، «جوامع السیره النبویه»از علی بن احمد آندلسی(معروف به ابن حزم)، «الصحیح من سیره النبی الاعظم»از جعفر مرتضی الحسینی العاملی، «المسلمون و المسیحیون تحت الحصارالیهودی»از أحمس حسن صبحی، «تاریخ اورشلیم(بیت المقدس)»از جعفر حمیدی، «تاریخ ادیان در قرآن»از عبدالکریم گواهی و . . .
۹-۶- معرفی پژوهش هایی پیرامون صهیونیست و اسرائیل
این کتب درباره ی گروهی با عقاید خاص در بین قوم بنی اسرائیل است که به واسطه عملکرد خویش، تنها وارث نسب و نژاد قوم گردیده اند. یهودیان از آغاز تفکر صهیونیسم مبنی بر ایجاد دولتی یهودی در قرن ۱۹ تلاش جدی را برای احیای یهودیّت و از بین بردن دو دستگی و پراکندگی و گرد آوردن تمام یهودیان جهان در یک جا آغاز کردند، تا یهود دوباره موجودیّت از دست رفته خود را باز یابد. . . به همین منظور مؤسسات وسازمان های متعددی به وجود آمد و احزاب صهیونیستی بسیاری تأسیس شد. تمام رهبران، متفکران و روشنفکران که از میان این احزاب و گروه ها سربرآوردند، در یک چیز متفق القول بودند: پیدا کردن راهی برای رها شدن و نجات یافتن از پراکندگی و گردآمدن در یک جا. به همین مناسبت گروه های فراماسونری در اروپا گسترش یافت و بعضی از متعصبان یهود، همه ی سعی و تلاششان را برای به دست آوردن فلسطین«سرزمین موعود»متمرکز کردند. . . ^[۳۲] این گروه از یهودیان صهیونیسم، به جهت سوء استفاده از عنوان «بنی اسرائیل»، طالب باقی ماندن به عنوان بنی اسرائیل برای خویش هستند و دراین طریق از هیچ امری فروگذاری نمی کنند و در این راه دولت ساختگی خویش را با لفظ «اسرائیل»خوانده اند تا برای مردم اینگونه نمود نماید که ایشان پیرو اسرائیل۷یعنی حضرت یعقوب۷هستند و تعلیمات او را اجرا می نمایند و به همین شکل نام سرزمینهایی را که در آن به سر می برند منسوب به اسرائیل۷دانسته و اسامی یهودی برای آن ها انتخاب می کنند مثل «یهودا»، «سامره»، «اورشلیم»، «خلیج سلیمان»و. . . یهودیان زبان خویش را «عبری»قرار داده و رسانه ی رادیویی خویش را «صدای اسرائیل»نامیده اند. درحقیقت یهودیان صهیونیسم، از این الفاظ و معانی سوءاستفاده کرده اند و خودشان را به اسرائیل بسته اند.^[۳۳] این کتب مانند: «الشخصیه الیهودیه عبرالتاریخ»از جودت السعد،«الشخصیه الیهودیه من خلال القرآن»، از صلاح عبدالفتاح الخالدی، «التاریخ الخفی للصهیونیه»از رالف شوینمان، «إسرائیل»از إحسان أدیب مرتضی، «العنصریه الصهیونیه الیهودیه»از علی حسن طه، «الدیانه الیهودیه و تاریخ الیهود»از اسرائیل شاحاک، «تاریخ یهود- مذهب یهود»از اسرائیل شاحاک، «تاریخ یک ارتداد»از رژه گارودی، «روان شناسی سیاسی اسرائیل»از محمد احمد نابلسی، «ماجرای فلسطین و اسرائیل»از مجید صفاتاج و«سیاست و دیانت در اسرائیل»از محمد ماضی و «دنیا بازیچه ی یهود»از محمد حسینی شیرازی، «قدس شریف و مسجدالاقصی»از محمد حسینی شیرازی، «پایان اسلام نتیجه ی صلح با یهود»از محمد حسینی شیرازی، «القدس من الإسراء إلی وعدالآخره»از حسن الباش، «قرآن کریم و ادعای حق دینی یهود درفلسطین»از محمد ابراهیم ساعدی رودی،«تاریخ صهیونیسم»از ناهوم سوکولوف و. . .
۹-۷- معرفی پژوهش هایی پیرامون یهودیان جزیره العرب
مطالب اینگونه کتب بدین شرح است که محل سکونت یهودیان در شمال یعنی مدینه و در جنوب یعنی یمن، مورد ارزیابی قرار گرفته و همچنین نژاد این یهودیان و طوایف یهودی که به طور کلی می توان گفت سه گروه بنی نضیر و بنی قینقاع و بنی قریظه بیشتر از همه مورد توجه بوده اند و همچنین موقعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی یهود مدینه مورد بررسی بوده است. به این ترتیب مشخص می شود که پژوهش گران اغلب در این وادی تحت مباحث اقلیم شناسی، قدم گذارده اند و یا از لحاظ سیاسی و یا موضوعاتی مشابه موضوع رساله ی حاضر؛ با این تفاوت که تنها به بررسی مسائل یهودیان جزیره العرب پرداخته اند؛ بدون آن که به امر الگوسازی اقدام نمایند. لیکن امثال این کتب، در موارد اندکی که به موضوع رساله مرتبط بوده است،تا حدودی،مسیر را برای نگارنده ی این سطور مشخص نموده است و لذا از کتب معتبر در این زمینه بهره گیری لازم به عمل آمده است مانند کتاب های: «دوله الرسول فی المدینه»از صالح احمد العلی، «یهود الجزیره العربیه»از حسن کاظم الحسینی العاملی، «الإسلام و أزمه العصر»از برنارد لویس، «الیهود فی العالم العربی»از زبیده محمد عطا، «پیامبر۶و یهود حجاز»از مصطفی صادقی، «تحلیلی بر عملکرد یهود در عصر نبوی»از علی جدید بناب و. . .
۹-۸- معرفی پژوهش هایی پیرامون اسرائیلیات
گرچه موضوع این کتب از مباحث مهم مرتبط با یهودیان است، اما نسبت به رساله ی حاضر ارتباطی ناچیز دارد که در قسمت خود از آن یاد شده است. اسرائیلیات در واقع یکی از آفات اصلی تفسیر بالمأثور است، چه آن هایی که در واقع به عنوان تفسیر وارد کتب تفسیری شده اند و چه آن هایی که به پیامبران و ائمه ی معصومین: نسبت داده شده است ودر بخش زیادی از کتب تفسیری قرآنی اهل سنت و به میزان کمتری در کتب تفسیری شیعه وجود دارد؛ حتّی آن کتاب هایی که نویسندگانش سعی در بر حذر ماندن از این مقوله کرده اند؛ باز هم از این مصیبت در امان نمانده وگرفتار شده اند و این نشان دهنده ی گسترش اسرائیلیات بوده و این که اسرائیلیات دارای بافت و اندیشه ای پذیرفتنی است و همچنین تشخیص آن ها از واقعیات به آسانی ممکن نبوده است. بخش عظیمی از اسرائیلیات به داستان پیامبران:مربوط می باشد و از آن جایی که قصص الانبیاء، جزء منابع عقائد واحکام شرعیه نبوده است؛ به این جهت مفسران وغیره، حساسیت کمتری نسبت به این روایات نشان داده اند؛ علی الخصوص این که داستان پیامبران نوعاً در قرآن کریم به صورت مجمل ارائه شده است و در قصص الأنبیاء فقط، بر روی مسائل اصلی،که توضیح یک سری از اشتباهات عقیدتی و تاریخی است و در زمان نزول قرآن کریم در بین اهل کتاب رایج بوده و یا مسائلی که مربوط به عبرت و اخلاق های و سلوکها و مسائل اعتباری بوده اند؛ تکیه شده است و از آن جایی که فکر بشر گسترده بوده و از جهت پذیرفتن این داستان ها، آمادگی داشته است و همچنین وجود عالمان اهل کتاب، در کنار مسلمانان موجب گشته تا این که روایات و عقاید آن ها به مسلمانان سرایت نماید؛ به خصوص در زمانی که منع تدوین حدیث برقرار بوده و دست اهل کتاب، در گفتن قصص و داستانسرایی باز بوده است. این کتب مانند:. «الإسرائیلیات فی تفسیر الطبری دراسه فی اللغه و المصادر العبریه»از آمال محمدعبدالرحمن ربیع،«اسرائیلیات القرآن»، از محمد جواد المغنیه، «الإسرائیلیات و أثرها فی کتب التفسیر»از رمزی نعنانه،«الاسرائیلیات فی التفسیر و الحدیث»از محمد حسین الذهبی،«الإسرائیلیات فی التراث الاسلامی»از مصطفی حسین، «الإسرائیلیات والموضوعات فی کتب التفسیر»ازمحمد بن محمد ابوشهبه،«الإسرائیلیات و الموضوعات فی کتب التفاسیر قدیماً و حدیثاً» از سعد یوسف محمود أبوعزیز،«پژوهشی در باب اسرائیلیات در تفاسیر قرآن»از محمد تقی دیاری، «اسرائیلیات و تأثیر آن بر داستان های انبیاء در تفاسیر قرآن»از حمید محمد قاسمی و. . .
۹-۹- معرفی پژوهش هایی پیرامون بنی اسرائیل یا یهود در قرآن
آیات قرآن پیوسته انسان ها را به دین اسلام دعوت نموده و یهودیان نیز از این دعوت همگانی، مستثنی نبوده و به دین اسلام فرا خوانده شده اند. عفیف عبدالفتاح طباره به نقل از ولفنسون، مورخ اسرائیلی می نویسد:[اگر تعالیم پیامبر تنها به مبارزه ی با بت پرستی اکتفا می کرد و یهود را به اقرار رسالت خود دعوت نمی نمود؛درگیری بین یهود و مسلمین واقع نمی شد و یهود به دیده ی احترام به تعلیمات وی می نگریست و او را با مال و جان خود همراهی می کرد، تا بت ها را در هم کوبد و اندیشه های بت پرستان را از ریشه بر کند به این شرط که از آن ها اقرار و اعتراف به رسالت جدید را خواهان نباشد. زیرا طرز فکر یهودی، هرگز در مقابل چیزی که بخواهد او را از دینش جدا سازد تسلیم نمی شود و به رسالت پیامبری که از بنی اسرائیل نباشدگواهی نمی دهد.]^[۳۴]خداوند در آیاتی^[۳۵]، علاوه بر هدایت قوم بنی اسرائیل، به یادآوری از نعمتهای متعدد خویش بر ایشان می پردازد و یا آن که بنی اسرائیل را به قرآنی که از طرف خدا نازل شده و تصدیق کننده ی دستورات الهی می باشد که در نزد یهودیان است دعوت می نماید تا ایمان بیاورند و اولین دسته ای نباشند که به قرآن کفر ورزند و هدایت و راهنمائی او را، با ثروت ناچیزی از دنیا مبادله کنند، بلکه می بایست از خدای یکتا بترسند وقرآن را که کتاب حق است با اباطیل آمیخته نسازند وصفات پیامبری را که در کتاب خود خوانده و هماهنگ و منطبق با پیامبر اسلام۶است مخفی نسازند. این کتب از لحاظ موضوعی نزدیکترین مورد به عنوان رساله ی حاضر هستند اما با این تفاوت که در این کتب به شرح وقایع بنی اسرائیل و یهود در قرآن کریم یا در سوره ای خاص و یا تحت موضوعی خاص پرداخته شده است بدون آن که قصد شود تا از آیات الهی الگوسازی گردد و این مسئله تمایز رساله ی حاضر با این گونه کتب است. کتب حاوی این مطالب مانند: «بنوإسرائیل»از عامر الزوبعی،«بنوإسرائیل فی القرآن و السنه» از محمد سید طنطاوی، «بنوإسرائیل فی القرآن الکریم»از محمد عبدالسلام ابوالنیل، «الیهود فی القرآن»از محمود ابن شریف، «الیهود فی القرآن»از عفیف عبدالفتاح طباره، «یهود در المیزان»از حسین فعال عراقی، «الشخصیه الیهودیه من خلال القرآن»از صلاح عبدالفتاح الخالدی، «الشخصیه الیهودیه عبر التاریخ»از جودت السعد و. . .
۹-۱۰- معرفی پژوهش هایی پیرامون الگوسازی آیات الهی
به رغم آن که قرآن کریم، کتاب هدایت و راهنمای بشریت است و تلاشهای مستمر و ارزنده ای در مورد مطرح نمودن ابعاد گوناگون این معجزه ی آسمانی صورت پذیرفته است و این امر نیز به طور مستمر ادامه دارد؛ اما در زمینه ی پژوهش حاضر«الگوسازی قرآن کریم در مواجهه با یهود»، هیچ کتاب یا مقاله همنام و یا حتی مرتبط با رساله، یافت نگردید گرچه با اطمینان می توان گفت که هدف کتب نگاشته شده در این زمینه، متضمن این مهم بوده است و در همه ی رشته ها، مطالب مأخوذ از قرآن به قصد آموزش و یادگیری همگان است. به هر صورت عنوان الگوسازی در موضوعاتی دیگر به صورت تک نگاری، درباره ی آیات الهی و سرمشق قرار دادن آن ها به چشم می خورد که عبارتند از:«قرآن و قلمرو شناسی دین»از مصطفی کریمی،«راه قرآن»از آیت الله صدر، «اسلام و الگوی مصرف»از علی اکبر کلانتری،«گنجینه ی اصلاح الگوی مصرف»از مهدی هاشمی و حمیده رضایی، «تربیت قرآنی و راهکارهای آن»از احمدرضا همایون، «پیام های مدیریتی قرآن»از مسعود رجب نژاد، «نگاهی به شیوه های تربیتی در قرآن الگوهایی برای تمام فصول»از رضا رستمی زاده، «اسوه های قرآنی»از مصطفی عباسی مقدم،«روش شناسی قرآن در بیان عقاید»از محمد علی ایازی،«روش تربیتی اسلام»از محمد قطب و. . . این گونه کتب، به پاسخگوئی نسبت به این دسته از سؤالات مبادرت می ورزد مانند: قرآن چیست، چه اهدافی دارد و چه تأثیری در زندگی اعتقادی ما بر جای می گذارد و ویژگی های این کتاب کدام است؟ قرآن خود را چگونه معرفی کرده است، و معرفی این منبع دینی در میان منابع دیگر چه اهمیّتی در حوزه ی الگو بودن دارد؟ . . .
۹-۱۱- جمع بندی
با توجه به آنچه گذشت مشخص می گردد که سه عنوان «قرآن کریم»و «کتاب مقدس»و «یهود»، از زوایای گوناگونی مورد بحث و پژوهش محققان واقع گردیده است که در اینجا، تنها به ذکر نمونه هائی از هر مورد، اکتفا شده است؛ ولی به موضوعاتی با عنوان «الگوسازی از قرآن»، کمتر پرداخته شده است به ویژه در عنوان خاصّ رساله، که امید است در این زمینه به ویژه موضوع رساله، گامهای بلندتری برداشته شود. آنچه مسلّم است این است که قرآن کریم در امر الگو قرار گرفتن برای تمامی انسان های جهان در تمام مراتب و موارد، پیشقدم بوده است و دانش پژوهان قرآنی نیز بر این اساس قدم پیش گذارده اند تا به شکل بهینه مطالب قرآنی را در بین اقشار جامعه کاربردی نمایند، گرچه موضوع این رساله قبل از این، به شکل خاص کار نشده است.
۱۰- روش تحقیق

۴۲

استخر سنتی (مردانه ـ زنانه)

قره شیران

۴۰

استخرسنتی (مردانه ـ زنانه)

بخش چهارم :
پیشینه تحقیق :
درباره موضوع تحقیق حاضر یعنی «بررسی تاثیر عوامل موثر بر جذب توریست و گردشگر در شهرستان سرعین»،کار تحقیقی که در این مورد انجام گرفته شده باشد، یافت نشد. اما در رابطه با صنعت توریسم و گردشگری دو پروژه (پایان نامه) یافت شد که ذیلاً به توضیح هر کدام می پردازیم:
پروژه اول که پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته مدیریت دولتی با موضوع «بررسی میزان گرایش گردشگران به جاذبه های گردشگری و عوامل موثر برآن در استان اردبیل» می باشد که توسط آقای اکبر کروی در مرکزآموزش مدیریت دولتی استان اردبیل در تابستان ۱۳۸۰ انجام گرفته است.
از نکات قابل توجه این پایان نامه این بود که، این تحقیق فرضیه و بخش تحلیل آماری نداشت. و در واقع یک کار توصیفی بود که به معرفی و توضیح درباره جاذبه های گردشگری استان اردبیل پرداخته شده بود.
کار تحقیقی دیگری که در این زمینه یافت شد، پروژه ای تحقیقاتی در مقطع کارشناسی رشته مدیریت دولتی بود که توسط آقایان علیرضا حسین نژاد و علیرضا نوعی با موضوع «پژوهشی در زمینه بررسی تنگناهای صنعت توریسم در استان اردبیل» در دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا در تابستان ۱۳۷۶ انجام گرفته شده است.
این تحقیق سعی دارد که جایگاه صنعت توریسم در استان اردبیل را شناسایی نموده و همچنین با بررسی موانع و مشکلات صنعت توریسم در این استان ، راهکارها و پیشنهاداتی را جهت گسترش این صنعت در استان ارائه دهد.
این تحقیق دارای ۳ فرضیه اهم و ۸ فرضیه فرعی است که تنها یکی از فرضیات آن با فرضیه های تحقیق حاضر تاحدودی مطابقت دارد و آن عبارتست از : «عدم تبلیغات وسیع، یکی از تنگناهای صنعت توریسم در استان اردبیل می باشد». نتیجه ای که از آن تحقیق بدست آمده است، نشان می دهد که ۸۴% از پاسخ دهندگان اذعان کرده اند که تبلیغات مناسبی از جاذبه های گردشگری استان اردبیل انجام نگرفته و در مقایسه با سایر استان ها مثل: اصفهان، شیراز، مشهد و کرمان این تبلیغات در حد صفر می باشد.
فصل سوم
روش اجری پژوهش
مقدمه :
در این فصل از تحقیق روش های به کار رفته در پژوهش معرفی می شوند. مجموعه این روش ها تحت عنوان کلی شامل، روش تحقیق ، جامعه آماری، حجم نمونه آماری، روش نمونه گیری، ابزار اندازه گیری ، تعیین اعتبار و روایی ابزارهای اندازه گیری، محاسبه پایایی ابزارهای اندازه گیری و روش تجزیه وتحلیل داده های تحقیق ، تنظیم و تدوین شده است.
تح قیقات علمی براساس دو مبنا یعنی هدف و نحوه گردآوری اطلاعات تقسیم بندی می‌شوند.
براساس هدف، تحقیقات علمی را می توان به سه گروه تقسیم بندی کرد که عبارتنداز:
۱- پژوهش بنیادی ۲- پژوهش کاربردی ۳- پژوهش های تحقیق و توسعه
و با توجه به تقسیم بندی برمبنای نحوه گردآوری اطلاعات نیز می توان انواع روش های زیر را عنوان کرد
۱- تحقیقات توصیفی ۲- تحقیقات آزمایشی
۳- تحقیقات همبستگی ۴- تحقیقات پیمایشی
۵- تحقیقات تحلیل محتوا ۶- تحقیقات تاریخی. (خاکی، ۱۳۸۲: ۲۲۲)
تحقیقات را می توان با توجه به ماهیت ، به دو دسته تحقیقات کمی و تحقیقات کیفی تقسیم بندی کرد. تحقیقات کمی سعی در تشریح یک پدیده به وسیله اندازه گیری های عینی و تحلیل های آماری داده های عددی دارند. تحقیق حاضر از این حیث جزء تحقیقات کمی طبقه بندی می شود. تحقیقات کمی خود به دو دسته تحقیقات آزمایشگاهی (تجربی) و تحقیقات غیرآزمایشگاهی (غیرتجربی) تقسیم بندی می شوند. سه نوع از تحقیقات غیرتجربی عبارتنداز: تحقیقات علی، تحقیقات همبستگی و تحقیقات پیمایشی.
روش اجرای تحقیق :
در انتخاب روش انجام تحقیق، باید روشی را انتخاب کرد که با موضوع تحقیق ، فرضیات تحقیق و اهداف تحقیق تناسب داشته باشد تا محقق را در انجام تحقیق یاری نماید. انتخاب روش تحقیق اشتباه، باعث بروز مشکلاتی جدی در مسیر انجام صحیح تحقیق و در نهایت به نتایجی غیرواقعی منجر خواهد شد.
تحقیق حاضر با توجه به هدف تحقیق جزء تحقیقات کاربردی طبقه بندی می شود. زیرا نتایج حاصله از این تحقیق دارای موارد کاربردی در زمینه های مختلف مدیریت توریسم می باشد. و همچنین با توجه به نحوه گردآوری اطلاعات که از طریق پرسشنامه و به صورت چهره به چهره و در یک مقطع زمانی مشخص انجام گرفته است ، از نوع تحقیقات پیمایشی مقطعی است. و از نظر سنجش نوع رابطه ، جزء تحقیقات همبستگی محسوب می شود.
تحقیقات کاربردی ، تحقیقاتی هستند که با بهره گرفتن از معلوماتی که از طریق تحقیقات بنیادی فراهم شده ، برای رفع نیازمندی های بشر و بهبود و بهینه سازی ابزارها، روش ها ، اشیاء و الگوها در جهت توسعه رفاه و آسایش و ارتقاء سطح زندگی انسان مورد استفاده قرار می گیرند. (حافظ نیا، ۱۳۸۲: ۵۱)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

به عبارت دیگر، تحقیق کاربردی تحقیقی است که یافته های آن را می توان برای حل مسایل اجتماعی به کار برد. (ایران نژاد پاریزی، ۱۳۸۵: ۳۷)
هنگامی که محقق به بررسی تغییرات یک یا چند متغیر در طول زمان مشخص (مثلاً در طول یک روز، یک هفته، یک ماه) بپردازد، تحقیق وی یک تحقیق پیمایشی مقطعی است. (خلیلی، ۱۳۸۱: ۵۹)
در تحقیق همبستگی برکشف وجود رابطه بین دو گروه از اطلاعات تاکید می شود؛ اینها اطلاعاتی است که در خصوص یک متغیر در دو جامعه یا دو موقعیت گردآوری شده، یا اطلاعاتی است که در خصوص دو یا چند متغیر در یک جامعه تهیه شده است . در این تحقیقات، محقق می خواهد بداند که آیا بین دو چیز یا دو گروه اطلاعات رابطه و همبستگی وجود دارد ، از چه نوع (مثبت یا منفی)؟ و میزان آن چقدر است؟ همبستگی مثبت آن است که جهت تغییر در یک متغیر با جهت تغییر در متغیر دیگر همسو باشد؛ مثلاً جهت تغییرات هر دو ممکن است افزایش یا کاهش باشد؛ یعنی اگر یکی افزایش یابد دیگری نیز افزایش می یابد و برعکس.
همبستگی منفی آن است که جهت تغییرات یک متغیر با جهت تغییرات متغیر دیگر هم سو نباشد. یعنی اینکه افزایش یکی با کاهش دیگری همراه باشد. مانند رابطه بین تورم و قدرت خرید مردم. (حافظ نیا، ۱۳۸۲: ۶۷)
جامعه آماری :
محدوده و فضای مطلوب ما جامعه های آماری را معین و مشخص می کند؛ بنابراین تعریف جامعه آماری عبارتست از «تعدادی از عناصر مطلوب مورد نظر که حداقل دارای یک صفت مشخصه باشند». صفت مشخصه، صفتی است که بین همه عناصر جامعه آماری مشترک و متمایز کننده جامعه آماری از سایر جوامع باشد. (آذر، ۱۳۸۰: ۵)
جامعه آماری این تحقیق را گردشگرانی تشکیل می دهند که در بازه ی زمانی یک هفته به شهرستان سرعین مسافرت کرده اند. طبق برآورد مدیریت گردشگری استان اردبیل، که در سایت رسمی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردبیل (www.miras-ar.ir ) نیز نقل شده است ، سالانه بیش از ۲ میلیون نفر به این شهرستان (سرعین) مسافرت می کنند. بنابراین به طور متوسط در طول یک هفته بیش از ۹۵۸۰۰ نفر گردشگر وارد این شهرستان می شوند.
روش نمونه گیری:
همانطور که گفته شد، جامعه آماری را گردشگرانی تشکیل می دهند که به سرعین مسافرت می کنند. بنابراین واحدهای نمونه گیری را همین گردشگران تشکیل می دهند. با توجه به گسترده بودن جامه آماری ، نمونه گیری انجام گرفته است. به طور کلی نمونه عبارت است از : « تعدادی از افراد جامعه که صفات آنها با صفات جامعه مشابهت داشته و معرف جامعه بوده، از تجانس و همگن با افراد جامعه برخوردار باشند». (حافظ نیا، ۱۳۸۲: ۱۲۱)
روش های مختلفی برای تعیین حجم نمونه وجود دارد که در این تحقیق از جدول مورگان برای انتخاب حجم نمونه استفاده شده است؛ با توجه به اینکه سالانه بیش از دو میلیون گردشگر به شهرستان سرعین مسافرت می نمایند و نظر به اینکه در جدول مورگان این جامعه آماری نامحدود به حساب می آید و برای جامعه نامحدود ۳۸۰ نمونه باید انتخاب گردد، بنابراین تعداد ۳۸۰نفر گردشگر به عنوان نمونه انتخاب شده و پرسشنامه در بازه زمانی یک هفته بین گردشگران توزیع شده و نتایج آن به جامعه آماری تعمیم داده شده است.
ابزار گردآوری اطلاعات:
اطلاعات مورد نیاز این تحقیق بوسیله پرسشنامه ای جمع آوری شده است که توسط گردشگرانی که به شهرستان سرعین مسافرت کرده اند، پاسخ داده شده است. این پرسشنامه دارای ۳ بخش است که :
۱- بخش اول ویژگی های جمعیتی پاسخ دهندگان را ارزیابی می کند.
۲- بخش دوم شامل ۲۵ سئوال تخصصی است که اطلاعات مورد برای اثبات یا رد فرضیه ها از طریق این سئوالات بدست می آید ودر واقع پرسش های اصلی تحقیق را تشکیل می دهند.
۳- در بخش سوم نیز تعداد ۴ سئوال طراحی شده است که رضایت گردشگران از مسافرت به سرعین را مورد ارزیابی قرار می دهند و جزء آمار توصیفی به حساب می آیند.
تحلیل پرسشنامه :

«استبدادحکومت مطلقه فردی یا جمعی،که در آن اکثریت مردم در اداره امور کشور نقشی ندارند وتصمیمات فرد یا گروهی خاص به عنوان قانون اجرا می شود»(انوری ،۱۳۸۲ :۱۲۸).درگفتمان اسلام سیاسی یکی از مصداق های مهم آزادی رهایی ازاستبداد وحکومت مطلقه می باشد ویکی از اصلیترین رسالت پیامبران آزاد کردن انسان ها ازقید استعبادواستبداد است.بنا برتقسیم بندی که شهید مطهری از آزادی داشته اند ودر قسمت قبل به آن اشاره شد رهایی از استبداد جزء آزادی اجتماعی می باشد.همانطوری که مطهری خاطرنشان می سازد:عموما استعبادها،استثمارهاواسارتهای افرادواقوام بدست افراد واقوام دیگرچیزی جز سلب آزادی بشریت نمی تواند باشد از اهداف قطعی ویقینی انبیاء این است که آزادی اجتماعی راتامین کنندوبا انواع بندگی هاو وبردگی های اجتماعی وسلب آزادی ها که در اجتماع هست مبارزه کنند لازمه رشد اجتماعی داشتن آزادی است وزمامداران جامعه باید شرایط آزادی رابرای مردم در روند انتخاب وتصمیم گیری فراهم آورند(مطهری،۱۳۷۹ :۱۹۷-۱۹۶،به نقل ازخواجه سروی ونادری).دردیدگاه شهید بهشتی هم بررهایی از استبداد به عنوان یکی از مصداق های آزادی تاکید شده است.به نظر ایشان این نوع ازآزادی در رابطه فرد بامحیط اجتماعی اش تعریف می شود.«انسان دربرابرنظام جباروپر قدرت حاکم مقاومت می کند وطوفانی برضد نظام نامطلوب حاکم بوجود می آورد وبا اعلان آزادی انسان آن نظام نامطلوب را سرنگون می سازد»(بهشتی ،۱۳۶۱ :۱۱۸۴-۱۱۸۳،به نقل ازخواجه سروی ونادری).هرچهار متفکر مذکوربررهایی از استبداد به عنوان یکی از مصداق های آزادی تاکید کرده اند وهمه آنها موردی که به عنوان مثال ازآن یاد می کنند رژیم پهلوی می باشد وانقلاب اسلامی را بزرگترین مصداق رهایی از استبداد می دانند.«دررژیم شاهنشاهی کسی قدرت حرف زدن رانداشت ویک کلمه انتقاد بانابودی او تمام می شد.چنانچه کسی یک نصف سطرانتقاد می نوشت نابودش می کردند…اشکال بلکه تخطئه یک هدیه الهی است .برای رشد انسانها…اول مرتبه تمدن،آزادی ملت است.یک مملکتی که آزادی ندارد تمدن ندارد…مملکت متمدن آن است که آزاد باشد،مطبوعاتش آزاد باشنددراظهار عقاید ورای شان»(خمینی،۱۳۷۸ : ۹۳۷۰ به نقل ازخواجه سروی ونادری).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

رهایی از استعمار :
استعماربه معنای تسلط پیدا کردن کشوری قوی برکشوری ضعیف به طور مستقیم،با دراختیار گرفتن قدرت سیاسی آن کشور وبهره کشی ناعادلانه از منابع اقتصادی آن است.(انوری ،۱۳۸۲ :۱۳۵ )بی شک دردوران کنونی بیش از آنکه این معنای استعمار مورد نظر باشد معنای جدید استعمار مطلع نظر است به عبارتی دیگرتسلط کشوری قوی بر کشوری ضعیف بدون استفاده از نیروی نظامی،به کمک حکومت دست نشانده،معمولا همراه با تک محصولی کردن وتسلط فرهنگی(همان:۱۳۵). متفکرینی که ازآنها یاد شد بیشتر بر رهایی از استعمار نو علی الخصوص بخش فرهنگ برای رسیدن به آزادی تاکید می کنند.آنهابرای رسیدن به رهایی بازگشت به اصول وریشه های فرهنگی ومعنوی اسلامی را پیشنهاد می کنند.این مصداق از آزادی هم بنا برتقسیم بندی شهید مطهری جزء آزادی های اجتماعی می باشد.در اندیشه آیت…خامنه ای،فهم مسئله آزادی پیوند محکمی با«استقلال» دارد.به نظر ایشان ،ویژگی عصرجدیدی که امام خمینی(ره) درسطح جهان بوجود آورده عبارت است ازاصل آزادی از سلطه ونفوذ انقلاب های بزرگ . همان چیزی که در انقلاب مابه عنوان«اصل نه شرقی نه غربی»شناخته شد«…حاکم اسلامی در قبال مسائل مهم جامعه وهمچنین درقبال«حفظ استقلال کشور وحفظ آزادی مردم»درحدودی که اسلام مقررکرده ،مسئول است»(بیانات۱۳/۱۲/۱۳۸۱ به نقل از خوجه سروی ونادری).
جمع گرایی اسلامی:
اگر بخواهیم دریک جمله بگوییم درنزد این متفکرین تاکید بر ارزشهای جمعی است یا فردی پاسخ آن ارزش های جمعی است.ارزش های فردی تا جایی پذیرفته شده است که منافاتی باارزش های جمعی نداشته باشد.به طوریکه یکی ازمصداق های آزادی پایبندی به ارزشهای جمع گرایانه اسلامی است .«جوانان اصلاح طلب ،طالب عدالت،آزادی های مشروع وتحقق آرمانهای اسلامی بوده وانتظار می رود که آزادی را چه آزادی فردی ،چه آزادی اجتماعی وسیاسی،چه آزادی معنوی وروحی با همان مفهوم بسیار والای اسلامی،جزئ خواست های همیشگی خود بدانند»(بیانات ۱۲/۸/۱۳۸۰ ،به نقل از خواجه سروی –نادری).شهید بهشتی در سخنرانی با عنوان«آزادی دراجتماع» به انتقاد ازکسانی می پردازد که معتقدند درنظام جمهوری اسلامی آزادی وجود ندارد:«آزادی به معنای دروغ پراکنی وبی حجابی به اندازه ای که دلشان بخواهد از قبل در ایران بوده ودر نتیجه ضرورتی برای انقلاب با ماهیت ذکر شده وجود نداشت .انقلاب برای حاکمیت حق و عدل وعفت وتقواومهر وعطوفت وبرادری الهی…ونفی ضد ارزشها وجایگزینی «نور به جای ظلمت» بوده که سالیان متمادی برزندگی خصوصی واجتماعی مردم ایران سیطره انداخته است»(بهشتی، ۴۴:۱۳۶۳-۴۲).شهید مطهری نیز بااظهاراتی مشابه به دفاع از ارزشهای جمعی درمقابل ارزشهای فردی پرداخته وتا جای ممکن خواستار محدودیت آن شده است .« اگر آزادی فرد برخلاف مصالح عالیه اجتماع باشد،دولت که حافظ منافع ومصالح عالیه اجتماع است ،حق دارد آزادی های افراد را به نفع مصالح عالیه اجتماع محدود کند.مثل شخصی که در کشتی نشسته است وبااتکا به آزادی خود میخواهد کشتی را سوراخ کند»(مطهری،۱۳۶۸ :۸۳). البته مطهری عملیاتی شدن این ملاحظه را منوط به این امر می داند که درحقیقت خود ملت این تصمیم را درباره خود بگیرد یعنی ،قدرت دولت ناشی ومنبعث از ملت باشد.
تکلیف :
منظور ازتکلیف دراینجا کاری است که شخص در زمان یا موقعیت خاصی باید انجام دهد.بنا برنظرمتفکرین مذکور وبسیاری از متفکرین در حوزه اسلام سیاسی میان آزادی وتکلیف انسان رابطه دو سویه ای وجود دارد.به بیانی دیگر علت خواستن تکلیف از انسان وجود آزادی واختیاردرسرشت اوست از طرف دیگر انسان زمانی به آزادی واقعی دست می یابد که وظایفش را در رابطه با خداوند به خوبی انجام دهد. «آزادی در تفکر لیبرالیسم غربی با«تکلیف»منافات دارد.حال آنکه در اسلام،آزادی آنروی سکه تکلیف است.به عبارتی دیگر،انسانها چون مکلفند،آزادندوچنانچه مکلف نبودند، آزادی لزومی نداشت همچون فرشتگان بودند»(آیت ا…خامنه ای،بیانات، ۱۲/۶/۱۳۷۷).در واقع در اندیشه ایشان آزادی مقدمه ای است برای عبودیت خداوند وانجام تکالیفی که خداوند بر عهده بنده اش نهاده است .شهید بهشتی نیز به این رابطه دو سویه اذعان داشته است .از دیدگاه اسلام زیر بنای مسئولیت انسان دربرابرخدا آزادی است که دست آفرینش درسرشت او نهاده است:«…انسان زمانی می تواند آزاد باشد که آزادی خود را در انتخاب راه الی ا..وپیمودن موفقیت آمیز آن وقف کرده باشد»(بهشتی ،۱۳۶۱: ۱۸۴-۱۸۳ ).
بازگشت به خویشتن:
«بازگشت به خویشتن» به معنای اتکاء مردم به توانایی بالقوه وبالفعل خود برای رفع مشکلات وعدم وابستگی به نیروی اجنبی برای کسب ترقی وکمال است. به بیانی دیگردوری گزیدن از غرب زدگی.انسان غرب زده کسی است که از محتوا تهی می باشد وهیچ گونه توانایی را دروجود خود وجامعه خود حس نمی کند تا بواسطه آن به مقاصد مادی ومعنوی دست یابد وتنها راه کمال را در غرب و فرهنگ غربی وخود را مزین به فرهنگ وآداب ورسوب غربی کردن می داند.در گفتمان اسلام سیاسی «بازگشت به خویشتن» یکی از مصداق های بارز آزادی است که درآن فرد تلاش می کند برای رسیدن به کمال مطلوب که همان آزادی راستین است ، از اصول وبنیان های اسلامی استفاده کند واز هر آنچه که متعلق به غیر وفرهنگ وارداتی است دوری گزیند:«شما دیدید که قیام کردید ودر مقابل قدرتهای بزرگ ایستادید وحریت خودتان را بدست آوردید …می شود حتی جلوی قدرتهای غرب ایستاد، در این قضیه خودتان را پیدا کردید،دیدید که ما خودمان هم می توانیم با مشت خالی جلو رویم در فرهنگ هم باید خودتان را پیدا کنید»(صحیفه نور،جلد۱۱ :۱۸۳ ).
عدالت :
بنا برآنچه که تا کنون بیان شد در گفتمان اسلام سیاسی بالاترین درجه آزادی خشنودی خداوند است. برای اینکه مردم به خشنودی خداوند برسندباید در جامعه مبتنی برعدالت زندگی کنند .عدالت شرایط رامهیا می کندکه افراد جامعه بدون هیچ گونه مانع ،زور وجبر بیرونی به آن آزادی مطلوب برسند:«باید جوانان روحانی و دانشگاهی ،قسمتی از وقت خود را صرف کنند درشناخت اصول اسلام که در راس آن توحید وعدل وشناخت انبیای بزرگ، شناخت پایه گذاران عدالت وآزادی از ابراهیم خلیل گرفته تارسول خاتم …جمهوری اسلامی عدل اسلامی را مستقر می کندوبا عدل اسلامی همه وهمه درآزادی واستقلال ورفاه خواهند بود»(صحیفه نور،ج۹:۶۱ ).
عناوینی که تا کنون مطرح شد از مهمترین مصداق های آزادی هستند که درگفتمان اسلام سیاسی به عنوان دال به گرد مفهوم آزادی مفصل بندی می شوند از دال های دیگری که می توان در این رابطه بدانهااشاره کرد امامت وامت است.امامت بدین علت یک دال محسوب می شود که در گفتمان اسلام سیاسی نقش راهنمای بشر برای رسیدن به سر منزل کمال را دارد این کمال همان آزادی حقیقی بشریت است.از دگر سو امت هم یک مفهوم مهم در این گفتمان است که جایگزین شهروند درگفتمان غرب گردیده امت مجموعه ای از افراد هستند که در جامعه اسلامی برای رسیدن به کمال مطلوب تحت رهبری امام ودرزمان ما حاکم اسلامی با هم متحد می شوند.
۲-۷٫چهارچوب نظری:
آنچه دراین رساله مورد واکاوی قرار می گیرد مفهوم آزادی درکتب درسی وتصوری از آزادی که در دانش آموزان درونی شده است می باشد.برای انجام این امرازنظریه گفتمان استفاده می شود. ازمنظرنظریه پردازان گفتمان هیچ امری خارج از گفتمان وجود ندارد ومعانی نشانه ها ورفتارها جزدرون گفتمانها قابل فهم نیست .«از نظرسوسور(۱۳۷۸)کلمات ونشانه ها معنای خود را نه از ارجاع به جهان خارج بلکه از طریق رابطه ای که با یکدیگردارند دردرون یک نظام زبانی بدست می آورند. مثل تورهای ماهی گیری هر خانه ،ازآن جهت یک خانه هست که خانه کناری نیست و مجموعه خانه ها ی تور وقتی در کنار همدیگر قرار می گیرند یکدیگر را تعریف وتحدید می کنند»(سلطانی،۱۳۸۴، ۷۵-۷۴). هر مفهوم ذاتا دارای معنا نیست وهیچ بنیانی وجود ندارد که به مفاهیم معنا بخشد،مفاهیم معنایشان را از گفتمانی که درآن قرار گرفته اند کسب می کنند،آزادی نیز از این قاعده مستثنا نیست .آزادی درون گفتمان های متفات معنای متفاوتی پیدا می کند.هرگفتمان بر مبنای بنیانهای فکری وارزشی خود دالهای خاصی را اطراف مفهوم آزادی مفصل بندی می کند.در گفتمان اسلام سیاسی(شیعه دوازده امامی) که گفتمان حاکم برکتب درسی است،آزادی معنای خاصی می یابد وباتوجه به این معنا دالهای خاصی با این مفهوم مفصل بندی می شوند.بنا برنظر متفکرینی که درقسمت قبل به آنها اشاره شد دال مرکزی آزادی دراین گفتمان رضایت خداوند ودالهای دیگر رهایی از هوای نفس ،استقلال ،رهایی ازاستبداد،رهایی ازاستعمار، ،انجام تکلیف وغیره می باشدکه با آزادی مفصل بندی می شود. درگفتمان حاکم برکتابهای درسی که مورد تحلیل قرارخواهند گرفت غرب به صورت کلیت وغیریتی برای تعریف خود درنظر گرفته شده است. درگفتمان غرب نیزبنابرنظرمتفکرینی که درقسمت قبل به آنها پرداخته شد دالهایی چون پاسداری از ارزشهای فردی ،حفظ حریم خصوصی ،انتخاب گری ،خلاقیت ونو آوری وغیره اطراف آزادی مفصل بندی می شوند درعین حال دال مرکزی مهیا کردن شرایط برای بالفعل کردن همه استعدادهای ذاتی انسانی است.لازم است دراینجا یادآوری شود این پژوهش درصدد اثبات یا شمارش این دالها درخلال متون درسی نمی باشد بلکه تنها برای روشن شدن کلیات مطلب مورد پژوهش نگاه کلی به آن شده است.تعاریف مختلف آزادی رامی توان در دو قالب بررسی کرد،این صورت بندی دوگانه ازآزادی برای اولین بارتوسط برلین(۱۳۶۸) انجام گرفته است:آزادی مثبت وآزادی منفی .آزادی مثبت را می توان به دو دسته تقسیم کرد:آزادی درونی یا اخلاقی وآزادی بیرونی.آزادی منفی که در پاسخ به این پرسش مطرح می شود که قلمرویی که شخص عملا آزادی داشته تا بدون دخالت دیگران به آنچه که می خواهد عمل کند کجاست؟یعنی حدود حریم خصوصی.این آزادی محصول تحولات فکری انسان فرد باورقرون جدید است.آنچه در دنیای کنونی غرب بر آن تاکیدمی شودمطابق با اصول آزادی منفی است.
دراین پژوهش برای تحلیل مفهوم آزادی در کتب درسی ازنظریه لاکلا وموفه استفاده شده است تامشخص شود درکتب درسی چگونه از آزادی تصویر سازی می شود.اینکه باید این تصویربااصول ومبانی اسلام سیاسی (شیعه دوازده امامی) همخوانی داشته باشدومنعکس کننده ایدئولوژی طبقه حاکم باشد نیازی به انجام تحقیق ندارد زیرا این امر جزء اهداف اعلام شده شورای عالی انقلاب فرهنگی می باشد(فتحی، ،۶۸:۱۳۸۱ ).اما چگونگی این تصویر سازی در این رساله بوسیله نظریه گفتمان لاکلا و موفه نشان داده خواهد شد.نظریه گفتمان لاکلا وموفه نظریه ای به تمام معنا پساساختارگرایانه است که ازکارایی بسیار بالایی برای تبیین چگونگی ظهور،استمراروافول گفتمانها وبررسی تعامل میان آنها برخوردار است. در واقع این نظریه قابلیت توجیه کنندگی شگفت انگیزی برای تحولات اجتماعی دارد. لاکلا وموفه به دلایل مختلف همچون استفاده از نظام نشانه شناختی سوسوری وترکیب آن بادیدگاههای دیگران نظریه ای جامع ویکدست فراهم آورده اند که ابزارهای تحلیلی بسیار کارآمدی برای تحلیل پدیده های سیاسی واجتماعی درسطح کلان در اختیارما قرارمی دهند (سلطانی،۱۰۸:۱۳۸۴ ). بوسیله این نظریه ما می توانیم بفهمیم گفتمان حاکم برکتب درسی چه تصویری ازآزادی ارائه می دهد؟ وچگونه این تصویرمورد تاکید قرار می گیرد وبرجسته می شود . برجسته سازی گفتمان طی فرایندی صورت می گیرد ،برای بررسی این امر باید ابتدا دال هایی که در یک گفتمان بر آنها تاکید می شود مشخص کرد. بنابر این در این پژوهش برای تحلیل هر درس ابتدا گفتمان حاکم و دال های که در آن درس بر آنها تاکید می شود (این دالها دالهایی هستند که گفتمان حاکم بر درس باآزادی همراه می کند) مشخص خواهد شد ودرادامه چگونگی تاکید براین دالها ونحوه برجسته سازی هر یک از آنها مشخص خواهد شد.
یکی از مهمترین راههایی که به نظر می رسد درخلال متون برای برجسته سازی گفتمان خود از آن استفاده می شود استفاده از یک گفتمان غیر است .در این فرایند گفتمان غیر ودال های مربوط به آن به حاشیه رانده می شود وگفتمان خود به صورت سلبی خود را بازتعریف می کند .در طی تحلیل وواکاوی متون ،گفتمان غیروهمچنین دال های مربوط به آن در هر درس مشخص می شود (این دال ها دال هایی هستند که درگفتمان غیر باآزادی مفصل بندی می شوند) سپس نحوه حاشیه رانی گفتمان غیر ودال های مربوط به آن مشخص خواهد شد.هم چنین مشخص می شود دانش آموزان به عنوان کسانی که کتب درسی برای آنان نوشته شده چه تصویری ازآزادی دارند؟این امر را می توان با استفاده ازمفهوم برجسته سازی وحاشیه رانی در نظریه لاکلا وموفه انجام داد.
بنابرنظریه لاکلاوموفه سوژه درنظریه مذکور همواره تعارضی میان خود وبیرون احساس می کند وبوسیله همین تعارض هویت یابی می کند. هویت جمعی نیز دقیقا همانند هویت سوژه حاصل می شود. دراینجا غیریت سازی اجتماعی نقش اصلی را بازی می کند زیرا هر گفتمانی ضرورتا نیاز به گفتمان رقیب دیگری دارد تا بواسطه آن هویت یابد. هیچ جامعه یکدستی را نمی توان یافت که درآن فقط یک جهان بینی یا گفتمان حاکم باشد.هرگفتمانی به منظور هویت یابی شروع به تولید دشمن می کند (سلطانی ،۱۳۸۴ :۱۱۱ ).حال سوال اینجاست که وقتی سوژه ها درموقعیت سوژگی گفتمانها قرار می گیرندچگونه عمل می کنند؟ گفتمانها ذهنیت سوژه را در راستای دو قطب ماوآنها سامان می دهند ما برجسته شده وآنها به حاشیه رانده می شوند. بنابراین،هویت یابی بواسطه غیریت سازی وغیریت ها به کمک برجسته سازی وحاشیه رانی شکل می گیرد.« برجسته سازی وحاشیه رانی اساسا سازوکاری بسیار پر کاربرد در تحلیل متن در حوزه زبان شناسی است. فرایندهای برجسته سازی درسطح بند یاجمله عمل می کنندوبخش هایی از جمله رامورد تاکید قرار می دهندو بخش هایی دیگر رابه حاشیه می رانند. درسطح فراتر از بند نیز گزینش واژگانی باعث برجسته شدن وبه حاشیه رفتن بخش هایی ازمتن می شود. به این ترتیب، فرایندهای برجسته سازی وحاشیه رانی باعث قطبی شدن بندها ومتون می شوند ومتن را بین دوقطب ماوآنها سامان می دهند.قطب مثبت متن همواره به ما برمی گردد وقطب منفی متن به آنها.اما منشاء این قطبیت هاونگاه دوگانه سازانسان که برزبان تاثیر می گذاردوبه واسطه ی آن،واقعیات پیرامون اودوپاره می کند وآنها را به گونه ای متفاوت ازآنچه هستند بازنمایی می کند درموقعیت سوژگی است که گفتمان ها برای او فراهم میکنند .این امرباعث قطبی شدن ذهن سوژه وبالطبع قطبی شدن رفتاروگفتاراو می گردد»(همان: ۱۱۴ ).
اما نظریه ی لاکلا وموفه نظریه ای سیاسی-اجتماعی وخارج ازحوزه ی زبان شناسی است وبه همین دلیل فاقد ابزارهای تحلیل زبانی لازم است. بنا براین این پژوهش درکنارنظریه ی گفتمان لاکلا وموفه ازنظریه فرکلاف بهره خواهد برد .درواقع همان طور که (یورگسن وفیلیپس۲۰۰۲ : ۱۷۱ -۱۳۷)گفته اند ترکیب این دو رویکرد می تواند چهارچوب مناسبی را فراهم آورد.فرکلاف هم پیشنهاد می کند برای تحلیل متن عناصری ازنظریه لاکلاوموفه با نظریه ی اوترکیب شود
(فرکلاف،۲۰۰۳ :۲۲۸).بااین حال، با وجود نکات مشترک ،این دونظریه ،تفاوتهایی نیز باهم دارند که لازم است به هردوی آنها اشاره شود.باوجود تعابیرمتفاوت از گفتمان دراین دونظریه ،هر دوی آنهابه سازنده گرایی اجتماعی معتقدند واینکه گفتارما نقشی فعال درخلق وتغییر جهان،هویت وروابط اجتماعی ما داردوهمچنین معتقدند دانش ما درباره جهان عینی نیست بلکه محصول گفتمان است.با این وجود فرکلاف بین امور گفتمانی وغیرگفتمانی تفاوت می گذارد ولی لاکلا وموفه هیچ تمایزی بین امور گفتمانی وغیر گفتمانی قائل نیستند وتبیینی یکدست ازهمه پدیده های اجتماعی وفرهنگی به دست می دهند.فرکلاف هد ف ازتحقیقات خود راطرفداری از مظلومان ورهایی بخشی ازطریق آشکارساختن کارکردهای ایدئولوژیک زبان وگفتمان می داند.این نگرش ریشه مارکسیستی دارد. فرکلاف ولاکلاوموفه ازاین جهت که زبان بارایدئولوژیک دارد وباعث پنهان شدن حقیقت میشود باهم همرایند اما اینکه نگرش دیگران ایدئولوژیک است اما نگرش ما نه چندان توجیه پذیر نیست از این جهت لاکلا وموفه مفهوم ایدئولوژی را کلا کنار گذاشته وبه جای آن مفهوم گفتمان را جایگزین کرده اند ماهم در این رساله مفهوم گفتمان را با ایدئولوژی جایگزین می کنیم.
عمده ترین تفاوت نظریه لاکلا وموفه با فرکلاف این است که نظریه لاکلاوموفه برای تحلیل پدیده های اجتماعی درسطح کلان بکار می رود ونظریه فرکلاف برای تحلیل های خرد زبانی بکار می رود.در واقع این دو نظریه مکمل همدیگرند وباترکیب آنها می توان به نظریه ای دست یافت که قابلیت تبیین های کلان وخرد را به طور همزمان داشته باشد به طور مثال نظریه گفتمان لاکلا وموفه تعامل گفتمانها را در قالب رقابت برای انتساب معنا به دال های شناورتوضیح می دهد وچون زبان یکی از مهمترین ابزارهای انتساب وتثبیت معناست برای تحلیل کارکردهای زبان درانتساب معنا به دال های شناور می توان از ابزارهای تحلیل متن در تحلیل گفتمان فرکلاف استفاده کرد.دراین پژوهش باترکیب این دونظریه به تحلیل متون ومصاحبه ای که از دانش آموزان انجام گرفته می پردازیم.به بیانی دیگر ابتدا درسی که در ارتباط باموضوع آزادی است انتخاب می شود سپس درسه سطح توصیف ،تفسیروتبیین موردبررسی قرار می گیرد.متن درسطح توصیف که سطح خرد این پژوهش است تنها با بهره گرفتن از نظریه فرکلاف واکاوی می شود در مرحله بعد یعنی تفسیروتبیین ،یافته های قسمت توصیف با بهره گرفتن از نظریه لاکلا وموفه وفرکلاف مورد تحلیل قرارمی گیرد به بیانی دیگردرابتدا سعی می شود به چهار سوال اساسی که فرکلاف در قسمت تفسیر مطرح می کند پاسخ داده شود.سپس بااستفاده ازنظریه لاکلاوموفه گفتمان حاکم بر درس،دالهایی که آن گفتمان باآزادی همراه می کندوهمچنین گفتمان غیر ودال های مربوط به آن وچگونگی برجسته سازی گفتمان خود ودال های آن وحاشیه رانی گفتمان غیر ودال های مربوطه نشان داده خواهدشد.درپایان این تصویر از آزادی با توجه به نظر آیزیا برلین قالب بندی می شود.برای تحلیل مصاحبه دانش آموزان نیز دقیقا این امرتکرارمی شود.
با توجه به چهارچوب نظری که تا به حال شکل گرفته است دراین رساله سعی خواهد شد مرزبندی و غیریت سازی میان گفتمان حاکم بر متون درسی وگفتمان غرب در ارتباط با آزادی مشخص شودوبا ترکیب نظریه گفتمان لاکلا وموفه با روش تحلیل انتقادی گفتمان سعی خواهد شدعلاوه بر سوالاتی که قبلا مطرح شد به سوالات زیر پاسخ داده شود:در این متون چه معناهایی تثبیت وبرجسته می شوند وچه معناهایی حذف یا به حاشیه رانده می شوند؟ نقاط مرکزی این گفتمان در رابطه باآزادی چیست؟نزاع میان این گفتمان باگفتمان غرب برسر تعریف چه دالهایی است؟آیا تصویر ارائه شده ازآزادی برای دانش آموزان هژمونیک شده است یا دچار بی قراری است؟دالهای خالی این تصویرازآزادی در دیدگاه دانش آموزان چیست؟
وآیا آنها در موقعیت سوژگی هستند یا خیر؟!
فصل سوم:
روش‌شناسی پژوهش
دراین پژوهش ازروش کیفی به منظوربررسی موضوع بهره گرفته شده است.رویکرد کیفی به تحقیقات اجتماعی ما را ملزم به بررسی این مسئله می سازد که چگونه آنچه که درعالم ،واقعیتی عینی وبیرونی بنظرمی رسد،درحقیقت برساخته شده است واین امکان رابه ما می دهد که درک عمیق تری ازدیدگاه کنشگران اجتماعی بدست آوریم(بلیکی،۱۳۸۴ :۳۰۱).ازآنجا که هدف این مطالعه درک عمیق مفهوم آزادی وکشف معانی ذهنی دانش آموزان دراین ارتباط می باشدازاین روش بهره جسته می شود.
۳-۱٫جامعه آماری، روش نمونه گیری وحجم نمونه:
با توجه به اهداف این رساله که تحلیل مفهوم آزادی در کتب درسی(مقطع دبیرستان) وهمچنین دستیابی به معنای آزادی نزد دانش آموزان می باشد مادراین رساله دو واحد تحلیل خواهیم داشت :الف واحد تحلیل کتاب درسی ب. واحد تحلیل دانش آموز
الف. واحد تحلیل کتاب درسی : با درنظر گرفتن هدف این پژوهش بالطبع جامعه آماری مورد نظر ماکلیه متونی است که درکتب درسی دوره تحصیلی دبیرستان در کشور درسال تحصیلی ۹۴-۹۳ به نگارش درآمده است.ودر مدارس تدریس می شود. این کتب شامل موارد زیرمی باشد:
جدول۳-۱ :کتب درسی دبیرستان

۳-۲-۴-۱-۲-۱- نظریه­ آنومی امیل دورکیم
از نظر دورکیم^[۱۶۸]، انحراف در برخی از عوامل اجتماعی، مانند تغییر سریع جامعه و منسجم نبودن افراد آن ریشه دارد. وی آشوب های اجتماعی اواخر قرن نوزدهم را ناشی از تغییر انسجام مکانیکی به ارگانیکی در اثر صنعتی شدن و شهرنشینی سریع می دانست. تغییر سریع جامعه باعث بی هنجاری^[۱۶۹] شد، زیرا هنجارهای اجتماعی تضعیف می شوند یا از بین می روند یا تناقض ایجاد می کنند. دورکیم معتقد است با کاهش یکپارچگی اجتماعی، انحراف و جنایت افزایش می یابد. به نظر وی، انحراف بخش طبیعی و اجتناب ناپذیر همه ی جوامع است(کندال^[۱۷۰]، ۱۳۹۳: ۲۹۱).
به منظور ارائه تعریفی از جرم، دورکیم در ابتدا نشان داد که هیچ عملی را نمی توان فی نفسه جرم دانست. او در کتاب تقسیم کار، مخرج مشترک همه جرایم را مجازات­های اعمال شده می­دانست. به عبارت دیگر، جرم و مجازات همواره با یکدیگر مرتبط می­باشند. دورکیم با توجه به معیار مجازات، جرم^[۱۷۱] را از تخلف^[۱۷۲] متمایز نمود. علاوه بر تمایزات مفهومی بین جرم و تخلف، او ماهیت جرم را در جوامع مختلف مورد بررسی قرار داد. به زعم دورکیم، در جوامع سنتی (همبستگی مکانیکی) جرم عملی است که ضمن جریحه نمودن وجدان جمعی، با واکنش و محکومیت گسترده و عمومی جامعه همراه گردد. با این حال، دورکیم به تمایز ظریفی بین عمل مجرمانه و مجرم در جوامع سنتی اشاره می­ کند. به زعم او در جوامع سنتی علت جریحه­دار شدن وجدان جمعی مجرم می­باشد نه یک رفتار اجتماعی خاص. با توجه به این امر، او معتقد بود که در پژوهش­های جرم­ شناسی باید ماهیت مجازات و کارکردهای آن، مورد بررسی قرارگیرد. اساس جرم­ شناسی دورکیم برپایه ارتباط جرم و مجازات است. به اعتقاد او، تنها در صورتی می­توان به تعریف دقیقی از جرم دست یافت که در این تعریف ویژگی­های مجازات و رابطه آن با جرم مشخص گردد. به عبارت دیگر یک تعریف دقیق از جرم همواره دربردارنده تفسیری از ویژگی­های مجازات است(بیرن و مزراشمیت، ۲۰۱۱: ۱۰۸).
دورکیم با رد باورهای عامیانه­ای که کارکرد مجازات را انتقام، بازدارندگی و اصلاح شخصیت مجرمان می­دانستند، کارکرد حقیقی مجازات را حفظ و تقویت انسجام اجتماعی می­داند. بنابراین در هر زمان که جرمی در جامعه اتفاق می­افتد، این جرم سریعاً بواسطه قوانین جزایی محکوم می­گردد و بدین طریق باورها و ارزشهای مشترک و مورد توافق در جامعه مجدداً از سوی جامعه مورد تأیید و حمایت قرار می­گیرد. به اعتقاد دورکیم، وجود مجازات در جامعه بیشترین اثربخشی و کارکرد مثبت را برای افراد درستکار و همنوا دارد. زیرا این افراد با توجه به مجازات و موقعیت نازل مجرمان در جامعه نسبت به همنوایی با قانون و انجام اعمال اخلاقی و منطبق با عرف، متقاعد می­گردند(همان: ۱۰۸).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

براساس دیدگاه دورکیم، می توان پیش فرض های زیر را در تبیین جرم و بزهکاری بیان کرد:
۱- چون جرم و بزهکاری یک پدیده­ عادی است، بنابراین نمی توان برای آنها علل استثنایی و اتفاقی جستجو کرد.
۲- برای شناخت علل وقوع جرم و بزهکاری باید ساختار اقتصادی و اجتماعی جامعه را مطالعه کرد.
۳- چون جرم و بزهکاری پیامد بحران های اجتماعی و اقتصادی است، بنابراین رابطه­ جرم و بزهکاری با ساختار اجتماعی و اقتصادی جامعه امری دایمی است.
۴- یک رفتار اجتماعی به این دلیل که جامعه را جریحه دار نموده و احساسات جمعی را آزرده می کند رفتار انحرافی محسوب می شود و مجازات ها به علت آن است که فشار احساسات جمعی را در حد لازم خود نگه دارند و آسیب ها و جراحاتی را که به احساسات جمعی وارد آمده درمان کنند.
۵- انسجام اجتماعی مبین ارتباط میان بخش های مختلف نظام اجتماعی و بیانگر حدودی است که فرد احساس می کند به نوعی با نظام اجتماعی رابطه داشته و به آن علاقه مند است؛ بنابراین، منحرفان با ارزش ها و هنجارهای جامعه بیگانه هستند(احمدی، ۱۳۸۴: ۴۶-۴۷).
۳-۲-۴-۱-۲-۲- نظریه­ فشار رابرت مرتن
مرتن^[۱۷۳] با اصلاح مفهوم بی هنجاری دورکیم، نظریه­ فشار^[۱۷۴] را مطرح کرد. وی تلاش نمود تا به تبیین این مسأله بپردازد که چرا و چگونه برخی از ساختارهای اجتماعی با اعمال فشار بر برخی از افراد جامعه آنان را وادار به عدم همنوایی و انجام رفتارهای نابهنجار می­ کند(پارکر و موون^[۱۷۵]، ۲۰۱۵: ۸۵). مطابق با این نظریه، وقتی مردم با اهداف فرهنگی مواجه می شوند و به ابزارهای فرهنگی تأیید شده برای رسیدن به این اهداف دسترسی ندارند، تحت فشار قرار می گیرند. این اهداف ممکن است دارایی های مادی و پول باشد؛ ابزار تأیید شده می تواند تحصیلات و شغل باشد. برخی از مردم وقتی از راه قانونی نتوانند به این اهداف برسند، با ابزارهای انحرافی درصدد دستیابی به آنها برخواهند آمد(کندال، ۱۳۹۳: ۲۹۲).
البته مرتن تأکید می کند که واکنش همه افراد نسبت به فشارهای اجتماعی به علت دسترسی نداشتن به فرصت های مشروع برای تحقق اهداف، مشابه نیست و همه فرودستان برای دستیابی به اهداف مقبول اجتماعی دست به انحراف نمی زنند و هر کس به طریقی خود را با محیط سازگار می کند(صدیق سروستانی، ۱۳۹۰: ۴۴).
او پنج نوع واکنش را در ارتباط با فشارها و تنش های زندگی اجتماعی در ایالت متحده، شناسایی نمود که عبارت اند از: همنوایی^[۱۷۶]، نوآوری^[۱۷۷]، مناسک گرایی^[۱۷۸]، کناره گیری^[۱۷۹]، طغیان^[۱۸۰]. قابل ذکر است که به جز همنوایی، چهار شیوه­ دیگر، نابهنجار و انحرافی تلقی می شوند.
۱- همنوایی: رایج ترین واکنش از سوی افراد است. اگرچه، مرتن این موضوع را تبیین نکرد که چرا واکنش اکثریت اعضاء یک جامعه همنوایی است او فقط به ذکر این نکته پرداخت که بدون همنوایی، ثبات و پیوستگی اکثریت جامعه تداوم نمی یابد.
۲- نوآوری: از نظر مرتن، نوآوری وضعیتی است که بر اساس آن اهداف و ارزش های فرهنگی مطلوب و ناظر بر موفقیت، از سوی افراد جامعه پذیرفته می شود. با این حال، ساختارهای طبقاتی جامعه، متصلب و بسته می باشند. در چنین حالتی، افراد به نوعی انطباق نوآورانه و نابهنجار گرایش می یابند. نوآوری، رایج ترین واکنش نابهنجار و غیر طبیعی^[۱۸۱] (بزهکارانه) در جرم‌شناسی است. که بر مبنای آن فرد کجرو از ابزارهای نامشروع برای دستیابی به اهداف مقبول و پذیرفته شده اجتماعی استفاده می کند. بسیاری از جرایم مالی و ملکی همانند (اختلاس، دزدی و سرقت) نمونه های بارزی از واکنش های نوآورانه می باشد. لذا این نوع واکنش نابهنجار، طیف وسیعی از بزهکاری اعم از جرایم یقه سفیدان، تا جرایم عمومی در میان اقشار پایین جامعه را شامل می شود. و عمدتا زمانی به وجود می آید که شکافی عمیق در جامعه بین اهداف و ابزار ایجاد گردد. علاوه بر این، به اعتقاد مرتن این نوع واکنش نوآورانه عمدتاً در میان افرادی که به طور نامناسبی اجتماعی گردیده اند، رایج می باشد.
۳- مناسک گرایی: مرتن، مناسک گرایی را جایگزینی برای نوآوری می داند. از نظر او، مناسک­گرایی نوعی واکنش به فشارها و تنش های اجتماعی است که در قالب آن فرد ارزش های نهادی (ابزارها) را درونی ساخته و در سطحی گسترده با آن درگیر می شود. در حالی که اهداف فرهنگی و هنجارهای مرتبط با آن را انکار می کند. در قالب مناسب گرایی فرد نسبت به اهداف فرهنگی و مطلوب یک جامعه همانند (موفقیت مالی، تحرک اجتماعی سریع و آنچه که موجب رضایت فردی است) بی توجه است. این نوع واکنش عمدتاً در میان اعضاء طبقه متوسط رو به پایین مشاهده می شود. زیرا اعضاء این طبقات پیوسته از سوی والدین در جهت وفاداری و تبعیت از هنجارهای اجتماعی تحت فشار قرار دارند.
۴- کناره گیری: کناره گیری نوعی واکنش (یا انطباق نامناسب^[۱۸۲]) است که در قالب آن افراد نه به ارزش های فرهنگی تقیدی دارند و نه با ابزارهای نهادی و هنجاری همنوایی می کنند. این شکل از انطباق عمدتا در میان افرادی که به دفعات در دستیابی به هدف دچار شکست شده یا قابلیت لازم جهت کسب اهداف مورد نظر جامعه را ندارند، ایجاد می شود. پیامد این امر، نفی و انکار اهداف و ابزارهای نهادی است. کسانی که در چنین وضعیتی قرار دارند، به معنی واقعی از خود بیگانه اند. زیرا، این افراد برغم حضوردر جامعه نسبت به اهداف و ارزش های آن تعهدی ندارند. این گروه از افراد شامل، بیمارانی روانی، ولگردها ، بی خانمان ها، مطرودین اجتماعی، الکلی های مزمن و معتادین می باشند. ویژگی این نوع از واکنش انطباقی، شخصی بودن و در انزوا بودن آن است. لذا، آن را نمی توان واکنشی عام و عمومی دانست.
۵- طغیان: این وضعیت نشانگر بیگانگی از ابزارها و ارزش ها و اهداف مشروع است. در مقابل با عقب نشینی که عملی فردی است، طغیان اساسا عملی جمعی است. واکنش طغیانی (آشوب) زمانی شکل می گیرد که افراد اهداف فرهنگی یک جامعه و ابزارهای دستیابی به آنها را خود­مدارانه، اسطوره ای و خیالی ارزیابی کنند.در چنین حالتی، تعهد و وفاداری افراد نسبت به ارزشها و ابزارهای موجود جامعه کاهش می یابد. درنتیجه،اهداف و ارزش های جامعه با بحران مشروعیت مواجه می گردد. این امر، موجب شکل‌گیری اسطوره ها و آرمان های جدیدی در جامعه می شود که دارای دو کارکرد عمده است. نخست آنکه،اسطوره های جدید جامعه، باید بتوانند عمده ترین دلایل و منابع شکست و ناکامی جامعه را در سطح کلان، شناسایی و مورد بررسی قرار دهند. ثانیاً، اسطوره های جدید باید به بنیان های جامعه ، روابط اجتماعی، لیاقت و شایستگی فردی توجه نماید و بتواند ترکیب دقیقی از این شاخص ها و مؤلفه ها را شناسایی و ارائه نماید(بیرن و مزراشمیت، ۲۰۱۱: ۱۱۵-۱۱۷).
جدول ۱-۳- سنخ شناسی شیوه های سازگاری فردی