شکل ۲-۱۱. خوشه‌بندی کاهشی
۲-۲-۱-۲-۵. الگوریتم خوشه‌بندی Median K-Flat
الگوریتم Median K-Flat یا به اختصار MKF مجموعه داده‌ی  را به K خوشه‌ی  افراز می‌کند که هر خوشه یک شبه فضای^[۵۸] d-بُعدی تقریباً خطی می‌باشد. پارامتر‌  با فرض  ماتریسی با ابعاد  می‌باشد، که هر یک از خانه‌های آن تخمین شبه فضای خطی متعامد^[۵۹]  می‌باشد. قابل به ذکر است که  می‌باشد. در این جا تخمین شبه فضای خوشه‌های  را  نام‌گذاری می‌کنیم. مطابق تعاریف بالا تابع انرژی برای افرازهای ‌  بر اساس شبه فضای  به شکل زیر تعریف می‌شود [۷۷].

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

(۲-۱۳)
این الگوریتم سعی می‌کند تا مجموعه داده را به خوشه‌های  ‌تبدیل کند به نحوی که تابع انرژی کمینه باشد. تا وقتی که سطوح تخت اساسی^[۶۰] به شکل شبه فضای خطی هستند ما می‌توانیم به صورت فرضی المان‌های X را در یک حوضه واحد نرمال کنیم به طوری که  برای  و تابع انرژی را به شکل زیر بیان کنیم: [۷۷]
(۲-۱۴)
این الگوریتم برای کمینه‌سازی تابع انرژی الگوریتمMKF از روش کاهش گرادیان تصادفی استفاده می‌کند. مشتق تابع انرژی بر اساس ماتریس  به شرح زیر است:
(۲-۱۵)
این الگوریتم نیاز به تطبیق  بر اساس مؤلفه‌ی متعامد مشتق  دارد. بخشی از مشتق که با شبه فضای  موازی است به شرح زیر می‌باشد.
(۲-۱۶)
از این روی مؤلفه متعامد برابر است با رابطه ۲-۱۷ می‌باشد.
(۲-۱۷)
در رابطه بالا  برابر با رابطه ۲-۱۸ است.
(۲-۱۸)
با در نظر گرفتن محاسبات بالا، الگوریتم MKF تصمیم می‌گیرد که داده تصادفی  از مجموعه داده، عضو کدام  باشد، و از این طریق شروع به چیدن داده‌ها می‌کند. آن گاه، الگوریتم تابع  را به‌روز کند که در آن  (مرحله زمانی) پارامتری است که توسط کاربر تعیین می‌شود. این فرایند آن قدر تکرار می‌شود تا ضابطه همگرایی دیده شود. آنگاه هر نقطه از مجموعه داده به نزدیک‌ترین شبه فضای  که تعیین‌کننده خوشه‌هاست اختصاص داده می‌شود. شبه کد زیر فرایند الگوریتم MKF را نشان می‌دهد [۷۷].

Input:
: Data, normalized onto the unit sphere, d: dimension of subspaces K: number of subspaces,  the initialized subspaces.  : step parameter.
Output: A partition of X into K disjoint clusters
Steps:
۱. Pick a random point  in X
۲. Find its closest subspace  , where
۳. Compute  by
۴. Update
۵. Orthogonalize
۶. Repeat steps 1-5 until convergence
۷. Assign each xi to the nearest subspace

 

شکل ۲-۱۲. شبه‌کد الگوریتم MKF [77]
۲-۲-۱-۲-۶. الگوریتم خوشه‌بندی مخلوط گوسی
یک مخلوط گوسی^[۶۱] یا همان  را می‌توان ترکیب محدبی^[۶۲] از چگالی‌های گوسی دانست. یک چگالی گوسی در فضای d-بُعدی به ازای میانگین  ، توسط ماتریس هم‌وردایی^[۶۳]  با ابعاد  به صورت زیر تعریف می‌شود: [۸۳]
(۲-۱۹)
در رابطه بالا  پارامتر‌های  و  را تعریف می‌کند. از این روی  مؤلفه  به صورت زیر تعریف می‌شود:
(۲-۲۰)
در رابطه (۲-۲۰) پارامتر  وزن مخلوط کردن^[۶۴] و  مؤلفه مخلوط می‌باشد. از آنجا که در مقایسه با تخمین چگالی غیر پارامتری، تعداد کمتری از توابع چگالی در تخمین چگالی مخلوط باید ارزیابی شود، از این روی ارزیابی چگالی کارآمدتر خواهد بود. علاوه بر آن، استفاده از اجرای محدودیت هموار کردن^[۶۵] بر روی برخی از مؤلفه‌های مخلوط در نتیجه‌ی چگالی به ما اجازه می‌دهد تا چگالی مستحکم‌تری را تخمین بزنیم. الگوریتم حداکثر-انتظار^[۶۶] یا همان  به ما اجازه به‌روز کردن پارامتر‌های  مؤلفه‌ی مخلوط را مطابق با مجموعه داده  به ازای هر  می‌دهد، به طوری که احتمال  هرگز کوچک‌تر از مخلوط جدید نشود. به‌روز کردن الگوریتم می‌تواند در یک فرایند تکراری برای تمامی مؤلفه‌های  مطابق با رابطه‌های زیر انجام شود: [۸۳]
(۲-۲۱)
(۲-۲۲)
(۲-۲۳)
(۲-۲۴)
در این تحقیق از روش پیشنهادی بومن و همکاران^[۶۷] برای پیاده‌سازی الگوریتم مخلوط گوسی استفاده شده است. از آنجایی که روش پیاده‌سازی و توضیحات مربوط به الگوریتم مخلوط گوسی در روش ترکیب مبتنی بر مخلوط استفاده می‌شود از این روی در بخش روش‌های ترکیب نتایج با تابع توافقی آن را بررسی خواهیم کرد.
۲-۲-۲. معیارهای ارزیابی
در یادگیری با ناظر^[۶۸] ارزیابی راحت تر از یادگیری بدون ناظر است. برای مثال آن چیز که ما در رده‌بندی^[۶۹] باید ارزیابی کنیم مدلی است که ما توسط داده‌های^[۷۰] یادگیری به الگوریتم هوش مصنوعی^[۷۱] آموزش^[۷۲] داده‌ایم. در روش‌های با ناظر ورودی و خروجی داده معلوم است و ما بخشی از کل داده را برای آزمون جدا کرده و بخش دیگر را به عنوان داده یادگیری استفاده می‌کنیم و پس از تولید مدل مطلوب ورودی داده آزمون^[۷۳] را در مدل وارد کرده و خروجی مدل را با خروجی واقعی می‌سنجیم^[۷۴]. از این روی معیارهای بسیاری برای ارزیابی روش‌های با ناظر ارائه‌شده‌اند.
در یادگیری بدون ناظر روش متفاوت است. در این روش هیچ شاخص معینی در داده جهت ارزیابی وجود ندارد و ما به دنبال دسته‌بندی کردن داده‌ها بر اساس شباهت‌ها و تفاوت‌ها هستیم. از این روی برخلاف تلاش‌های خیلی از محققان، ارزیابی خوشه‌بندی خیلی توسعه داده نشده است و به عنوان بخشی از تحلیل خوشه‌بندی رایج نشده است. در واقع، ارزیابی خوشه‌بندی یکی از سخت‌ترین بخش‌های تحلیل خوشه‌بندی است [۳۳]. معیارهای عددی، یا شاخص‌هایی که برای قضاوت جنبه‌های مختلف اعتبار یک خوشه به کار می روند، به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:

۲-۷-۲ تصمیمات مهم در طراحی کانالهای توزیع

 

1. 1. ترسیم نقش توزیع در آمیخته بازاریابی: استراتژی کانال توزیع باید در چهارچوب آمیخته بازاریابی طراحی شود. ابتدا هدفهای بازاریابی بازبینی می شود، سپس نقش محصول، قیمت و ترفیع و توزیع، ترسیم و مورد مطالعه قرار می گیرد.

 

1. 1. 1. 1. انتخاب نوع کانال توزیع: زمانی که توزیع در برنامه کلی بازاریابی مورد توافق قرار گرفت، مناسب ترین نوع کانال برای محصولات شرکت باید معین شود. در این مرحله باید مشخص شود که آیا شرکت در کانال توزیع خود نیاز به واسطه ها دارد یا خیر. در صورت نیاز چه نوع واسطه هایی لازم هستند.

      (( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

 

1. 1. تعیین تعداد واسطه های توزیع: افزایش تعداد واسطه ها به طور عمودی باعث بالا رفتن هزینه ها و کاهش رقابت پذیری محصول می شود. که این نوع حرکت در شرایط کمبود و بحرانهای اقتصادی زیاد دیده می شود.

 

1. 1. گزینش اعضای کانالهای مشخص: آخرین تصمیم گیری در این مرحله، انتخاب شرکتها و واسطه های مشخص برای توزیع محصولات است. با انتخاب شرکتهای مشخص به عنوان بخشی از کانال، تولیدکننده باید عوامل مربوط به بازار، محصول، شرکت و واسطه ها را ارزیابی کند.(روستا، ونوس و ابراهیمی ۱۳۸۳، ۲۹۰)

 

کانالهای زیر جهت توزیع کالا می تواند توسط تولیدکننده انتخاب گردد:

 

1. 1. صادرات از طریق یک مؤسسه داخلی که مسئولیت پیدا کردن مکانهایی برای فروش در خارج از کشور را نیز بعهده دارد

 

1. 1. صادرات توسط تولید کننده

 

1. 1. فروش از طریق نمایندگی در خارج از کشور

 

1. 1. استفاده از انبارهای خارج از کشور

 

1. 1. ایجاد یک شبکه فروش توسط تولیدکننده.

 

انتخاب کانال توزیع کالا بستگی به استراتژی مؤسسه وهمچنین بازار صادرات دارد. اگر یک مؤسسه قصد داشته باشد که کالایی را با امتیاز خاص نسبت به کالاهای موجود به بازاری صادر کند، در حال حاضر آن بازار از این کالا اشباع شده، بهتر است بجای اینکه توزیع را خود انجام دهد و در نتیجه زمان زیادی را به این کار اختصاص دهد، وقت خود را صرف تبلیغ کالا در یک چنین بازار اشباع شده ای بنماید. کالای توزیعی باید به درستی انتخاب شده و همچنین بایستی روابط خوبی بین طرف های درگیر در کار توزیع برقرار گردد.( ظهراب پور ۱۳۷۶، ۱۸)
۲-۷-۳ نقش کانالهای توزیع
یک کانال توزیع علاوه برانتقال کالا از تولید کننده به مصرفکننده، صرفهجویی در زمان، متصل کردن مالکان کالا و مشتریان، وظایف مهم دیگری نیز به عهده دارند. مهمترین این وظایف عبارتند از:

 

1. 1. جمع آوری اطلاعات لازم از منابعی مانند مشتریان بالقوه و کنونی، شرکت رقیب و سایر عوامل نیروهای فعال در محیط بازاریابی.

 

1. 1. مذاکره با مشتریان به منظور افزایش انگیزههای لازم خرید در آنها.

 

1. 1. توافق در مورد شرایط خرید و انتقال تملک و مالکیت داراییها.

 

1. 1. سفارش گرفتن از مشتریان عمده و سفارش دادن به شرکتهای تولید کننده.

 

1. 1. تأمین وجوه لازم و مقادیر لازم محصول در کانال توزیع.

 

1. 1. بر عهده گرفتن بخشی از ریسکهای مربوط به کانال توزیع.

 

1. 1. تهیه انبارهای لازم به منظور انبار کردن و نقل و انتقال کالاهای فیزیکی.

 

1. 1. پرداخت وجوه لازم از جانب خریداران و از طریق بانکها و سایر مؤسسات مالی.(بختائی و گلچین فر ۱۳۸۹، ۱۷۹)

 

۲-۷-۴ وظایف کانال توزیع
همانطور که اشاره شد، کانال توزیع کالا را از تولید کننده به مصرف کننده انتقال میدهد. اعضای کانال توزیع عهده دار وظایف اصلی زیر میباشند:

 

1. 1. اطلاعات^[۱۵]: جمع آوری اطلاعات مورد نیاز برای برنامه ریزی

 

1. 1. تبلیغات^[۱۶]: تهیه و پخش اطلاعات ترغیب کننده در خصوص کالا

 

1. 1. تماس^[۱۷]: جستجو و برقراری ارتباط با خریداران بالقوه

 

1. 1. انطباق^[۱۸]: شکل دادن و آماده سازی کالاها متناسب با سلیقه و میل خریداران

 

1. 1. مذاکره^[۱۹]: در مورد قیمت و سایر شرایط معامله

 

1. 1. ریسک پذیری : تقسیم مخاطرات مربوط به توزیع کالا با تولید کننده

 

1. 1. تأمین هزینه : تامین بخشی از هزینه های مربوط به امر توزیع

 

1. 1. جابجایی و ذخیره : حمل و نقل وانبار کردن کالا.

 

موارد فوق می توانند توسط واسطه ها برای تحقق فرایند مبادله صورت پذیرند . البته وظایف کانال توزیع محدود به موارد فوق نمی شود و می تواند شامل وظایفی دیگر مانند بسته بندی، انبار داری، نامگذاری و مواردی از این قبیل گردد. اگر تولید کننده مسئولیت انجام وظایف فوق را به عهده بگیرد، بدلیل نداشتن تخصص لازم ممکن است هزینه کار بالا رود و در نهایت قیمت برای مصرف کننده افزایش یابد.(کمالی و دادخواه ۱۳۸۴، ۲۶)
۲-۸ کیفیت
انگیزه عمده ای که درپس این گرایش نهفته است باور به این امر است که یک چنین مؤلفه استراتژی باید این موارد را در بر داشته باشد: افزایش ارزش، متمایز سازی، زندانی کردن مشتری در محصول شرکت. (هارت^[۲۰] ۱۳۸۰، ۳۴۷)
کیفیت، مجموعه صفات و خصوصیاتی است که در یک محصول نهفته است و به صورت استعداد(امکان بالقوه^[۲۱]) آن فرآورده در ارضای نیاز مصرف کنندگان- و با طرز کار و رفتار معینی- متجلی می شود. کیفیت محصول همواره تحت تأثیر دو عامل “توانایی بالقوه بخش تولید” و “تسهیلات مورد نیاز برای تولید محصول مطابق با طرح عرضه شده” است. اصولاﱢ کیفیت به صورت “متناسب بودن برای هدف” تعریف شده است. اگر بخواهیم کیفیت یا مرغوبیت محصول را با توجه به عامل ” متناسب بودن برای هدف” تعیین کنیم، مشاهده خواهیم کرد که دو مسأله در کیفیت نهایی هر کالای تولیدی یا هر خدمت ارائه شده دخالت دارد یا در واقع کیفیت به دو گونه قابل تفسیر است:
اول – کیفیتی که هنگام طرح محصول مورد نظر است(معیار کیفیت)
دوم – درجه کیفیت محصول تولید شده نسبت به کیفیت مورد نظر یا درجه تطابق. اولی را «کیفیت طرح» و دومی را «کیفیت تطابق» یا «کیفیت اجرا» می نامند.(کاظمی۱۳۸۰، ۲۵۴)
۲-۸-۱ کیفیت طرح
کیفیت طرح مربوط به روش و چگونگی تهیه معیارهای تولید می شود. این معیارها از طریق تحقیقات بازار، تحلیل منظم خواستها و شکایتهای مصرف کنندگان و بررسیهای کافی در باره تعیین ویژگیها و مشخصات مواد اولیه، روش تولید، تعمیرات و نگه داری و … نیز دقت کافی در تهیه نقشه های مهندسی تولید فراهم می شود. عوامل زیادی در کیفیت طرح محصول دخالت دارند نظیر عمر مفید محصول، شکل ظاهری محصول، ایمنی محصول و … .
در واقع منظور از کیفیت طرح، مرغوبیت در طراحی محصول و سپس در تولید آن است. مرغوبیت در طراحی محصول به معنای مطابقت با معیارها وقراردادهایی است که برای ساخت کالا یا عرضه خدمت از قبل تعیین شده است و شامل انتخاب مواد اولیه، شکل ظاهری، نوع و سایر مشخصات فیزیکی و شیمیایی و نحوه ترکیب یا به هم پیوستن اجزای تشکیل دهنده آن می شود. (کاظمی۱۳۸۰، ۲۵۴)
۲-۸-۲ کیفیت تطابق (کیفیت اجرا)
پس از اینکه بخش طراحی، طرحی را که مطابق نیاز بازار است برای محصول عرضه کرد، بخش تولید موظف است آن را مطابق مشخصات طرح شده بسازد. میزان تطابق کیفیت محصول تولیدی یا کیفیت طرح را «کیفیت تطابق» می نامند. به بیان دیگر، کیفیت تطابق یا اجرا عبارتست است تطبیق ویژگی های کالا با معیارهای مربوط از قبیل وضع ظاهری کالا، نوع و ترکیب مواد تشکیل دهنده کالا، نحوه بسته بندی کالا، نحوه کار و خصوصیات کالا، طول عمر واعتبار کالا، قابلیت نگهداری کالا و… . این با داشتن مواد اولیه، ماشین مناسب، کارگر، طرز کار و روش تولید، بازرسی(اندازه گیری) و مدیریت انجام می شود. (کاظمی۱۳۸۰، ۲۵۵)
افزایش کیفیت محصول بطور کلی باعث فروش بیشتر می شود ولی هر چه بر مرغوبیت و کیفیت افزوده شود، بر مخارج تولید نیز اضافه می گردد. بنابراین در تعیین سطح مرغوبیت کالا، به کمک ترسیم منحنی می توان نقطه ای را پیدا کرد که در آن نقطه، از لحاظ مرغوبیت، سود در حداکثر باشد.(کاظمی۱۳۸۰، ۳۰۲)

۱-۴-۳-تمایل به دروغگویی
نیچه، هنر بزرگ زن را دروغگویی می داند.^[۲۴۹]
۱-۴-۴-علاقه زن به زیبایی ظاهری
نیچه بالاترین مشغولیت جنس مؤنث را به ظاهر و زیبایی او می داند ^[۲۵۰]و همو آراستن زن را دلیلی برنقش دوم بودن او می داند و مطرح می کند که اگر زن غریزه ی نقش دوم نمی داشت، نبوغ آرایش نمی داشت.
۱-۴-۵-نفی علم آموزی در زن
حتی وی مخالف با عالم شدن زنان است و می گوید: در جنسیت زنی که گرایش های دانشمندانه پیدا می کند، باید اشکالی باشد.^[۲۵۱] نیچه مخالف با علم آموزی جنس مؤنث است و معتقد است که علم ضد حیای زنان راستین است^[۲۵۲] و دانش را علمی مردانه می داند، زیرا «سترونی» ست که شخص را به سوی نوعی ذوق مردانه می کشاند. سپس با عذرخواهی بیان می دارد، مرد «جانور سترون» است.^[۲۵۳]
۱-۴-۶-زن در تصاحب همسر
نیچه معتقد است: زن خوب وبد هر دو چوب می خواهند.^[۲۵۴] مردان را مالک زنان می داند و بالاتر این که جنس مؤنث در تصاحب مذکر است.(آدرس)
۱-۴-۷-علاقه اجباری زن به همسر
نیچه بیان می دارد: زنان باید مردان را با هر خویی، گرچه اهریمنی دوست بدارند.^[۲۵۵]
۱-۴-۸-حقارت زن و کینه توزی زنانه
از دیدگاه نیچه، زنان در پس همه ی خودپسندی شخصی خود، باز هم تحقیری غیر-شخصی- برای نوع«زن» دارند.^[۲۵۶] علاوه بر احساس ذلت که زنان در ذات خود دارند، نیچه نیز نگرش حقیرانه خود را نسبت به جنس مؤنث در سه موقعیت بیان می نماید:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

 

• • حقارت طبیعی زن، که همچون خصیصه ای زیستی و ذاتی در او وجود دارد، که در این جا زن طبیعتاً پست و احتمالا منحرف و گمراه معرفی می شود.

 

• • موقعیتی که زن، آن را خود انتخاب می کند. پس درقبال ارزش هایی که او آن ها را به وجود آورده یا انتخاب کرده است، مسئول می باشد. در این جا زن در جهت مخالف آرمان های مردانه پیش می رود و در نتیجه از ارزش کمتری در مقایسه با مرد(سرور)برخوردار است و در نهایت پست و برده معرفی می شود.

 

• • موقعیتی که زن به عنوان مدافع حقوق خود یا «فمنیست» داراست و همچون کسی است که از حد خود تجاوز کرده است و در نتیجه همچون چیزی «غیر زنانه» معرفی می شود.^[۲۵۷]بدین روی نیچه از دست رفتن غرایز زنانه را تباهی زن می داند.

 

همچنین نیچه، زنان را کینه توز می داند و می گوید: زن در کینه و عشق وحشی تر از مرد است.^[۲۵۸]
۱-۴-۹-احترام به زن در قدرت باروری
احترام و تحسین زن از سوی نیچه-که البته بسیار هم محدود است- در راستای قدرت باروریش خلاصه می شود. نیچه فقط ایفای نقش هایی که متناسب با زیست شناختی زن است، طبیعی می داند.^[۲۵۹]
نیچه و فمینیسم‏‏
با توجه به آن چه گذشت، خوی نیچه زن ستیزی است. نیچه نگاهی منفی به فمینیسم‏‏ دارد و به نظر او زن فمنیستی،کسی است که زن و زنانگی را برای اثبات خودش همچون یک مرد، نفی می کند. فریدریش می نویسد: «در این جنبش(فمنیسم)بلاهتی هست، بلاهتی کمابیش مردانه . . که زنان را اندرز می گویند که این گونه زنانگی را بزدایند و به دنبال همه حماقت هایی روند که «مرد» اروپایی و «مردانگی» اروپا از آن بیمارناک شده است.^[۲۶۰]به نظر نیچه «فمنیست» جنسیت خودش را نفی می کند، تا این که خود را به هیأت مردان در آورد و چون حالا دارای جنسیت نیست، موقعیتی به عنوان نقش دوم انسانی، علی رغم تلاشهایش برای بالاتر رفتن از این مرتبه می پذیرد. وی معتقد است؛ زن فمنیستی دشمن شهوات و شور و هیجان های زنانه است.
بنابر آن چه گذشت فلسفه توسط مردان و با تجارب، دیدگاه ها و ارزش های آنان به رشته تحریر در آمده که گاه به زنان توجه نموده و با ملاک های مردانه برای او قوانینی وضع نموده و گاه با بی توجهی کامل از کنار او به راحتی گذشته است. گاه صفات او را درک نکرده اند و به نیازهایش به عمد پاسخ نداده اند و گاه خواسته ها و تمایلاتش را متوجه نشده و آن را نادیده گرفته اند. از این رو به اعتقاد فمنیست ها باید آن چه را که این فیلسوفان بیان کرده اند، بار دیگر به طور منطقی مورد بحث و بررسی قرار داد و بانوان، نیازها و خواسته های آنان مورد دقت قرار گیرد تا «حقیقت» از چشم انداز زنان و شرایط حاکم بر موقعیت آنان نگریسته شود.
۲- عوامل فرهنگی
عامل دیگری که در شکل گیری فمینیسم‏‏ مؤثر می باشد، عامل فرهنگی است. شایان ذکر است، باورهای فرهنگی، مرتبط با رنگ، نژاد و سرزمین افراد شکل می گیرد. از طرفی جنسیت نیز پیوند محکمی با فرهنگ دارد. بدین معنا که جنسیت، امر مهمی در جهت شکل گیری فرهنگ است و فرهنگ، تأثیرگذار بر جنسیت می باشد. جامعه نیز به اقتضای موارد مذکور برخوردهای متفاوتی با اشخاص دارد. در این بین، زنان به عنوان جنس دوم غالباً محکوم بودند و با برخوردی انفعالی از جامعه روبرو می شدند. زیرا جامعه به آنان واکنش سلطه پذیری تعلیم می داد. در مقابله با این دیدگاه، بانوان با توجه به ایده اصالت فرد و اعتقاد به توان و نیروی انسان برای رسیدن به کمال نهایی، خود را قادر به نیل استقلال فردی می دانستند و تسلط جامعه را مانع مهمی بر سر راه مشارکت خود می دیدند. البته نظرات متفاوتی در مورد سلطه جامعه بر زنان بیان شده است؛ برخی مقام و موقعیت درجه دوم زنان در جوامع را ناشی از طبیعت و سرشت آن ها می دانند، در حالی که عده ای دیگر موقعیت فروتر آن ها را نتیجه روابط اجتماعی و حاصل حاکمیت مردان و نه مربوط به سرشت و ساختمان بدنی آنان بیان می نمایند.
در این رابطه گروهی از نظریه پردازان فمنیست، به نام فمنیست های لیبرال، معتقدند که از نظر جامعه شناسی، تمایزات مشهود میان دو جنس، ذاتی نیست. یعنی در نتیجه تفاوت های زیستی حاصل نشده است، بلکه این تمایزات در نتیجه روند جامعه پذیری متفاوت و شرطی شدن نقش های جنسی به وجود آمده است.^[۲۶۱]
از طرفی نادیده انگاشتن نقش جنس مؤنث، موجب کند شدن فرایند توسعه گردید. در حالی که بانوان توانائی ها و ظرفیت های بالقوه جامعه هستندکه افزایش مشارکت آنان موجب رشد و پایداری توسعه در جامعه می شود. ضمن آن که زنان با رشد سطح فرهنگی شان، به تواناسازی خود نیز یاری می رساندند. توانمندسازی زنان، یعنی دستیابی به رشد فردی، مبارزه با فرودستی، کسب استقلال، انتخاب آزادانه، نیل به توانمندی جمعی، رفع تبعیض های جنسیتی و در نهایت توجه به خصوصیات بیولوژیکی و اهمیت دادن به آن ها و تقسیم کار بر این مبنا می باشد. این تقسیم کار به نفع هر دو جنس جامعه است و همگام با پیشرفت جامعه، موجب حفظ وحدت خانواده می شود و زن را به خردگرایی و اثر بخشی می رساند.
در این قسمت به برخی از عوامل فرهنگی به عنوان عامل مؤثر در اعتراض زنان^[۲۶۲]به جایگاه فرودستشان اشاره می شود که منجر به پیدایش فمینیسم‏‏ گردید. لازم به ذکر است؛ هدف، بیان تمام عوامل فرهنگی نیست بلکه نشان دادن اهمیت عامل فرهنگی در بروز اعتراض بانوان است.

 

• • 1. 1. برتری جنس مرد وحقارت جنس زن

     

     

 

خداوند تبارک و تعالی از هر موجودی یک جنس نر و یک جنس ماده آفرید و آن دو را مکمل یکدیگر ساخت و هیچکدام را به دلیل جنسیتشان بر دیگری برتری نداد. تفاوت جنسیت در دستگاه آفرینش، این پیام را به همراه دارد که لازم است مربیان برای کشف و رشد استعدادها و توانایی های کودکان به شیوه های تربیتی و آموزشی مطابق با ابزارها و نیازهای آن ها روی آورند تا فرزندان با کسب مهارت های لازم مطابق با فطرت و شرایطشان، به سعادت در زندگی نائل گردند.این نوع نگرش، یکی از موضوعات مهم در حوزه انسان شناسی است. بر این اساس شناخت تفاوت های فردی و ابعاد مختلف جسمانی، روانی، اخلاقی، عاطفی و اجتماعی هر جنس ضروری است و موجب اتخاذ روش های مناسب و جداگانه ای در تربیت افراد می شود. البته به این نکته باید توجه داشت که زن و مرد با وجود تفاوت هایی که دارند در اصل و حقیقت انسانی مشترکند و عوامل زیستی گوناگون، پایگاه اجتماعی و اقتصادی، سطح تحصیلات، شرایط مختلف خانوادگی و محیطی . . بر رشد و توانایی ذهنی آن ها تأثیر دارد. اما با رخنه یک اعتقاد فرهنگی اشتباه، در بسیاری از جوامع، جنس پسر را نسبت به دختر برتر می دانند و بیشتر به پسران رسیدگی می کنند. با نفوذ این نگرش، مادران آرزوی پسرزایی داشتند و اگر بی پسر می ماندند، همواره شرمگین بودند. جامعه نیز ارزش هر زن را به تعداد و جنس فرزندانش وابسته می دانست.^[۲۶۳]«آمارتیا سن» در مقاله اش تحت عنوان «بیش از ۱۰۰ میلیون زن در حال مفقود شدن هستند» اشاره می کند که اگر به مرد و زن به طور مساوی توجه شود، زن ها به خاطر طبیعتی که دارند، بیش از مردان عمر می کنند. اما وی خاطر نشان می سازد، که اگر نطفه زنان به طور انتخابی از بین نمی رفت و به خردسالان دختر، همان غذا و خدمات پزشکی که به پسران داده می شود، می دادند. اکنون آن خردسالان دختر در دنیا وجود داشتند و از بین نرفته بودند. همو طبق آمار،گزارش می دهد؛ چنان چه همه انسان ها، به طور مساوی تغذیه شوند و تحت مراقبت های پزشکی یکسان قرار گیرند، زنان به علت مقاومت در مقابل بیماری ها، طول عمر بیش تری نسبت به مردان خواهند داشت. وی معتقد است، تعداد مردها را فقط از طریق طرح و برنامه ریزی می توان نسبت به زنان افزایش داد. البته دیدگاه برتری جنس مذکر، در غالب سرزمین ها به چشم می خورد. همو به عنوان مثال آورده است:
در هند تا اواخر سال ۱۹۳۰ از دخترها کمتر مراقبت می شد و خدمات پزشکی کمتری دریافت می کردند. در بسیاری از خانواده های هندی مردان ابتدا غذا می خورند و زن ها از باقیمانده غذا آن ها، خود را سیر می کردند. البته بدین خاطر که مردان معمولاً تا انتهای غذا را می خوردند، زنان برخی اوقات مقداری غذا برای خود پنهان می نمودند که از این بابت سخت احساس گناه می کردند. در سال ۱۹۸۶ در کشور چین، اکثر مردم دخترها را از بین می بردند. زیرا چینی ها، فرزند پسر را ترجیح می دادند. آن ها جنین دختر را سقط می کردند یا پس از تولد به قتل می رساندند یا به علت بی توجهی به فرزند دختر، آن ها را از بین می بردند. ^[۲۶۴] شاید بتوان برخی از دلایل پسر خواهی در گذشته را در موارد زیر خلاصه نمود:
مردها تأمین کننده معاش خانواده بودند. پسران بهتر از دختران در کشتزارها کار می کردند. از طرفی در گذشته زندگی به صورت قبیله ای اداره می شد. هر قبیله ای برای دفاع و حمله در برابر رفتار خصمانه قبیله مقابل، نیاز به قدرت جسمانی داشت و این پسرها بودند که در میدان ها می جنگیدند. ولی دختران، قدرت دفاعی نداشتند و اسارت شان موجب سرشکستگی می شد. از طرفی، تولید درآمد اقتصادی در هر جامعه ای ارزش است و مالکیت اقتصادی، شرافت و کرامت به همراه دارد. بنابراین در فرهنگ جوامع، فرزند پسر، مساوی با فضائل و ارزش های معنوی و شرافت اجتماعی و اخلاقی و انسانی شد. او زینت بخش حیات و شهرت و ارج و اعتبار و پشتوانه اصالت خانواده گردید و موجب حمیت و غیرت و افتخار و فضیلت جامعه گشت. انتقال نام خانوادگی به نسل بعدی، توسط او اتفاق افتاد و باعث غرور شد. در مقابل، دختر بودن به حقارت و ضعف و ذلت بدل گردید و ارزش های انسانی در او نادیده انگاشته شد و وجودش برای خانواده ننگ به حساب آمد و زنده به گرو کردنش توجیه گردید. او را همچون باری بر دوش خانواده برشمردند که پس از رسیدن به سن رشد، خانواده را ترک می کند و در خانه شوهر به کار مشغول می شود و کارگر بدنیا می آورد. این امر، در تمام سرزمین ها و قرون به شکل های مختلف دیده شد. حتی در طول قرن نوزدهم، فلاسفه و دانشمندان علوم طبیعی کشورهای اروپایی، سعی داشتند به هر وسیله ای حقیر بودن ذاتی زن را ثابت کنند و او را از لحاظ سطح هوشی در مرتبه ای پایین بدانند. در مقابل، پرخاشگری و سلطه جویی مرد را امری ذاتی معرفی نمایند و پدر سالاری را موضوعی اجتناب ناپذیر بدانند و با قیاس قرار دادن برتری جویی حیوان نر، آن را به انسان تعمیم دهند. پدر این نظام، ویلسون با ارائه دلایل بیولوژی اجتماعی، برتری مردان را اثبات می نماید. وی که یک حشره شناس است در بیان ادعای خود مثالهایی می آورد؛ مثلا اردک ماهی نر با پرخاشگری نسبت به ماهی های دیگر که وارد قلمرو او شده اند، رفتار می کند. در حالی که اردک ماهی های ماده به هر کجا که دلشان بخواهد سفر می کنند یا در مرغدانی فقط یک خروس مشاهده می شود و اگر خروس دیگری باشد، دعوا راه می افتد و نیز سایر مثالهای بی ربط و منطق تراشی های غلط می آورد که بر مبنای صحیحی استوار نیست.^[۲۶۵]بدین روی ضعف آگاهی نسبت به خصوصیات و نیازهای بشر، موجب ایجاد فرهنگی باطل گردیدکه بر فضای جامعه تأثیری مستقیم داشت و نگرشی تفریطی و زن ستیزانه نسبت به شخصیت و حقوق جنس مؤنث بوجود آورد که پس از مدت زمانی این نگرش به چالش کشیده شد و به قصد احیاء هویت گمشده زن، نگاه افراطی به جنس مؤنث و منزلت وی منجر به پیدایش فمینیسم‏‏ گردید.

 

• • 1. 1. خشونت علیه زنان

     

     

 

۱-۵-مقدمه
پایان نامه حاضر با هدف بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار گردشگری تدوین گردید و درنهایت با بهره گرفتن از روش‌های مختلف کیفی و کمی این روابط در روستای ابیانه مورد کاوش قرار گرفت. درفصل اول، کلیات پژوهش ازجمله هدف، اهمیت و ضرورت، سوالات و فرضیه‌های تحقیق و هم چنین روش تحقیق، ابزار گردآوری اطلاعات مورد بررسی قرار گرفت. در فصل دوم به بررسی ادبیات موضوع پرداخته شد، پس از بیان سرمایه اجتماعی به صورت کلی، نظریه های مختلف مورد توجه قرارگرفت و شاخص‌های متناسب با هرکدام با توجه به بررسی ادبیات گذشته استخراج گردید و سپس ادبیات مرتبط با توسعه پایدار بررسی گردید در ادامه به بیان رابطه بین سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار پرداخته شد و درنهایت پژوهش‌هایی که درگذشته چه در داخل و چه خارج از کشور در مورد سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار انجام شده است، مورد بررسی قرارگرفت و با این پشتوانه مدل پیشنهادی تحقیق در انتهای فصل دوم ارائه شد. درفصل سوم مباحث مرتبط با روش تحقیق مطرح گردید که از آن جمله می‌توان به تعیین نوع تحقیق ازنظر هدف، نتیجه و روش اشاره کرد. دراین فصل مباحث مربوط به ابزراهای گردآوری داده‌های تحقیق، روایی و پایایی آنها، حجم و روش نمونه گیری و روش‌های آماری پارامتریک و ناپارامتریک جهت تحلیل داده‌ها ارائه شد. درفصل چهارم، ابتدا به توصیف داده‌های جمعیت شناختی و سپس روابط میان متغیرهای سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار با بهره گرفتن از روش‌های مدل معادلات ساختاری مورد بررسی قرار گرفت.
بر این اساس درفصل پنجم، نتایج حاصل از پژوهش با توجه به داده‌های جمع آوری شده و آزمون‌های آماری ارائه می‌گردد و سپس پیشنهادهای بهبود حاصل از این پژوهش به همراه پیشنهادهایی برای انجام تحقیقات دیگر درآینده ارائه خواهد شد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۵-بررسی نتایج فرضیه‌ها و آزمون‌های آماری
در این بخش با توجه به بررسی‌های کتابخانه ای و آماری صورت پذیرفته در فصل‌های قبل، نتایج تحقیق در سه بخش کلی بیان می‌شود. دربخش اول نتایج مرتبط با سرمایه اجتماعی، دربخش دوم توسعه پایدار و بخش سوم نتایج مرتبط با رابطه سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار را شامل می‌شود.
۱-۲-۵-بخش اول: نتایج مرتبط با سرمایه اجتماعی در روستای ابیانه
به منظور مناسب بودن شاخص‌های این متغیر تحلیل عاملی تاییدی صورت گرفت و نتایج نشان داد که به جز سه گویه مربوط به شاخص ارزش که حذف شدند، همه گویه‌ها و شاخص‌ها داری بار عاملی بیشتر از ۳/۰ و آماره t بالاتر از ۵۸/ ۲ می‌باشند، بنابراین هیچ یک از گویه‌ها و شاخص‌ها حذف نشده و معرف متغیر سرمایه اجتماعی بوده‌اند. بررسی سهم و رتبه هر شاخص این متغیر نشان داد که شبکه های اجتماعی با بارعاملی ۸/۰ بیشترین سهم و همکاری با بارعاملی۴/۰کمترین سهم را در این متغیر دارند. که این امر نشان دهنده اهمیت نقش شبکه های اجتماعی در میزان سرمایه اجتماعی می باشد. هم چنین از بین شاخص‌های این متغیر، همکاری دارای بیشترین همبستگی با توسعه پایدار می باشد .
۲-۲-۵-بخش دوم : نتایج مرتبط با توسعه پایدار در روستای ابیانه
به منظور مناسب بودن شاخص‌های این متغیر تحلیل عاملی تاییدی صورت گرفت و نتایج نشان داد که همه گویه‌ها و شاخص‌ها داری بار عاملی بیشتر از ۳/۰ و آماره t بالاتر از ۵۸/ ۲ می‌باشند، بنابراین هیچ یک از گویه‌ها و شاخص‌ها حذف نشده و معرف متغیر توسعه پایدار بوده‌اند. بررسی سهم و رتبه هر شاخص این متغیر نشان داد که بعد فرهنگی با بارعاملی ۸/۰ بیشترین سهم و بعد اقتصادی با بارعاملی ۴/۰کمترین سهم را در این متغیر دارند. که این امر نشان دهنده اهمیت بعد فرهنگی می باشد
۳-۲-۵-بخش سوم: نتایج مرتبط با رابطه بین سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار
بین سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار.، یک فرضیه اصلی و چهار فرضیه فرعی مطرح شد. در بررسی رابطه کلی بین متغیرهای اصلی در فرضیه اصلی از تحلیل عاملی تاییدی و مدل معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج فرضیات فرعی با بهره گرفتن از رگرسیون خطی بیان شد که تمامی فرضیات مورد تایید قرار گرفتند. نتایج تحلیل عاملی فرضیه‌های اصلی پژوهش که همان مدل مفهومی تحقیق می‌باشند نشان دادکه تمامی متغیرهای مربوط به سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار از مقادیر تی (بیشتر از ۹۶/۱) و بار عاملی (بیشتر از۳/۰) مورد قبولی برخوردارند و برای آنها شاخص مناسبی محسوب می شوند. و هیچ یک از این متغیرها حذف نشدند. برای برازش مدل مفهومی تحقیق نیز از نرم افزار لیزرل و شاخص‌های نکوئی برازش استفاده شد که همگی شاخص‌ها مناسب و مدل را تایید می‌کردند.
۳-۵-بررسی نتایج فرضیات فرعی پژوهش
۱-۳-۵-نتیجه فرضیه فرعی اول
همکاری بین مردم روستا بر دستیابی به توسعه پایدار تأثیر می گذارد. زمانی که ساکنان جامعه در فرایند برنامه ریزی مشارکت کنند، توسعه گردشگری به شکل مناسب توسط جامعه محلی پذیرفته می شود و افراد برای اینکه بتوانند در بلند مدت همچنان از گردشگری منتفع شوند با کمک یکدیگر سعی در حفظ منابع گردشگری خود (اعم از فرهنگی ، زیست محیطی و …) می نمایند. بر همین اساس فرضیه ای مبتنی بر اینکه همکاری در بین جامعه محلی تأثیر معناداری بر توسعه پایدار دارد تدوین شد و با ۷ گویه به بررسی این شاخص پرداختیم. نتایج در فصل ۴ نشان داد که همکاری بر توسعه پایدار در روستای ابیانه تأثیر معناداری دارد و ۵/۶۰ درصد از تغییرات توسعه پایدار ناشی از همکاری است. و بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که هرچه میزان همکاری در جامعه بیشتر باشد، افزایش توسعه پایدار را خواهیم داشت.
۲-۳-۵- نتیجه فرضیه فرعی دوم
شبکه های اجتماعی بر دستیابی به توسعه پایدار تأثیرگذار است. سرمایه اجتماعی معمولا درون شبکه های اجتماعی شکل می گیرد. از آنجایی که میزان اعتماد و همکاری درون شبکه های اجتماعی بیشتر است، هر چه میزان شبکه های اجتماعی در درون جامعه ای بیشتر باشد سطح بالاتری از سرمایه اجتماعی را در آن جامعه می توان انتظار داشت در این راستا فرضیه ای مبتنی بر اینکه شبکه های اجتماعی تأثیر معناداری بر دستیابی به توسعه پایدار گردشگری دارند تدوین شد و با ۴ گویه به بررسی وضعیت این شاخص پرداختیم. نتایج در فصل ۴ نشان داد که شبکه های اجتماعی بر سرمایه اجتماعی در روستای ابیانه تأثیر معناداری دارد و ۴/۵۳ درصد از تغییرات توسعه پایدار ناشی از شبکه ها است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت هرچه شبکه های اجتماعی در جامعه ای قوی تر باشد، توسعه پایدار به طور موثری از آن تاثیر می‌گیرد.
۳-۳-۵- نتیجه فرضیه فرعی سوم
اعتماد بین ساکنین جامعه محلی بر دستیابی به توسعه پایدار تأثیر گذار است. اعتماد و عمل متقابل، همکاری را از طریق کاهش هزینه های معامله افزایش می دهد چرا که افراد مجبور نیستند هزینه هایی را برای نظارت بر رفتار دیگران انجام دهند و به جای آن به ایجاد اعتماد برای انجام کارهای جمعی و گروهی می پردازند. اعتماد داشتن افراد به یکدیگر به مثابه روغنکاری^[۱۰۶] یک دستگاه، موجب تسهیل فعالیتهای همکارانه افراد در انجمن ها، نهادها و سایر شبکه های اجتماعی می گردد. همچنین وجود سطوح بالایی از اعتماد، فرصت مناسبی برای فعالیت های مشارکتی و همکارانه فراهم می نماید. بر همین اساس فرضیه ای مبتنی بر اینکه اعتماد تأثیر معناداری بر توسعه پایدار دارد تدوین شد و با ۴ گویه به بررسی وضعیت این شاخص پرداختیم. نتایج فصل ۴ نشان داد که اعتماد بر توسعه پایدار تأثیر معناداری دارد و ۶/۳۷ درصد از تغییرات توسعه پایدار ناشی از اعتماد بین ساکنین جامعه است. بنابراین می توان نتیجه گرفت هر چه اعتماد در جامعه ای قوی تر باشد، دستیابی به توسعه پایدار افزایش پیدا می کند.
۴-۳-۵- نتیجه فرضیه فرعی چهارم
ارزش های اجتماعی، در واقع حق کنترل یک فعالیت می باشند که از یک فرد (عامل) به دیگران انتقال می یابند هنگامی که یک فعالیت خروجی ها و بازخوردهای مشابهی برای مجموعه ای از افراد در پی دارد، ارزش های اجتماعی رخ می نمایند. پوتنام در تعریف ارزش های اجتماعی به “متقابل بودن و دوسویه بودن” آن تأکید فراوانی دارد و ارزش هایی را که همکاری متقابل افراد را می طلبند، تولید کننده بخش اصلی سرمایه اجتماعی می داند. ارزش های همکاری متقابل به منظور همراه کردن منافع افراد و انسجام میان گروهی نقش بسیار مؤثری ایفا می کند. در این راستا فرضیه ای مبتنی بر اینکه ارزش ها تأثیر معناداری بر توسعه پایدار دارد تدوین شد. و با ۳ گویه به بررسی وضعیت این شاخص پرداختیم. نتایج فصل ۴ نشان می دهد که ارزش بر توسعه پایدار گردشگری تأثیر معناداری دارد و ۴۵ درصد از تغییرات توسعه پایدار ناشی از ارزش های اجتماعی می باشد. بنابراین می توان نتیجه گرفت هر په پایبندی به ارزش ها در جامعه ای بالاتر باشد، دستیابی به توسعه پایدار تسهیل خواهد شد.
۴-۵-بررسی نتایج فرضیه اصلی
مکبث و همکاران (۲۰۰۴) بیان کردند که توسعه گردشگری به سطح مشخصی از سرمایه اجتماعی، سیاسی و فرهنگی نیاز دارد تا بتواند یک ابزار موفق توسعه روستایی باشد و اینکه جوامع روستایی را پایدار نگه دارد. با توجه به ادبیات تحقیق و بررسی پژوهش های نظریه پردازان مختلف، ترکیبی از عوامل تشکیل دهنده سرمایه اجتماعی در نظر گرفته شد، میان این عوامل کلیدی وابستگی متقابلی وجود دارد، هر یک به گونه ای خاص بر یکدیگر اثر گذار هستند. در این پژوهش رابطه این عوامل با توسعه پایدار گردشگری در غالب مدلی مفهومی بیان شد. یافته‌های حاصل از مدل تایید شده موید رابطه معنادار متغیرهای مکنون مورد مطالعه (سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار گردشگری) می‌باشد. در واقع می توان گفت سرمایه اجتماعی نگرش ساکنان و میزان حمایت آنان از توسعه پایدار گردشگری را تحت تاثیر قرار می دهند.
همچنین یافته های حاصل از بررسی رابطه بین شاخص های سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار حاکی از آن است که بیشترین همبستگی مربوط به رابطه بین همکاری و توسعه پایدار است که نشان دهنده اهمیت همکاری در دستیابی به سرمایه اجتماعی بالاتر و به تبع آن توسعه پایدار گردشگری می باشد.
در کل مردم محلی از اهمیت سرمایه اجتماعی آگاه هستند اما آنها نمی دانند که چگونه سرمایه اجتماعی را بهبود بخشند و یا اینکه کدام عوامل سرمایه اجتماعی را افزایش می دهد چرا که مطالعه نظامندی در خصوص اینکه چه عاملی در این میان غایب است انجام نگرفته است . توسعه گردشگری روستایی مستلزم تعامل نزدیک میان ساکنان محلی از طریق اعتماد، شبکه ها، هنجارها و روابط اجتماعی متقابل است.
۵-۵-نتیجه گیری نهایی
توسعه گردشگری همواره با آسیب رساندن به محیط زیست همراه بوده است و این تخریب ها می تواند منجر به از دست دادن منابع شود ( کوسیس ، ۲۰۰۰) و سبب تضاد منافع بین ذینفعان مختلف شود ( کووان و ایکان، ۲۰۰۵)^[۱۰۷]. بدین منظور باید برنامه ریزی هایی مناسبی برای توسعه پایدار گردشگری در یک مقصد خاص صورت پذیرد، از جمله روش هایی که می توان به وسیله آن با صرف هزینه کمتر و به نحو بسیار مؤثرتر به این هدف نائل شد، کمک گرفتن از جامعه محلی می باشد بر همین اساس در این تحقیق سعی بر بررسی امکان دستیابی به توسعه پایدار با بهره گرفتن از سرمایه اجتماعی موجود بین ساکنین، انجام گرفت. در ادامه یافته های پژوهش به صورت کلی بیان می شود.
نتایج این پژوهش تایید کننده کارهای پیشین انجام شده است و نشان می دهد که سرمایه اجتماعی می تواند سبب دستیابی به توسعه پایدار شود (پارک و همکاران،۲۰۱۲ ، مکبث و همکاران ۲۰۰۴، سلمانی و همکاران، ۱۳۸۹).
همانطور که نتایج تحقیق در فصل ۴ نشان داد، همکاری در بین ساکنان دارای بیشترین تاثیر برای دستیابی به توسعه پایدار می باشد که پارک و همکاران نیز در پژوهش خود به این نتیجه رسیده اند. پس لازم است این شاخص در بین مردم بیشتر تقویت شود. از جمله کارهایی که می توان انجام داد و مردم به صورت ضمنی در سوالات پرسشنامه نیز به آن اشاره کردند برگزاری جلسات منظم در خصوص برنامه ریزی گردشگری با شورای ده می باشد.
زمانی که ساکنان جامعه در فرایند برنامه ریزی مشارکت کنند، توسعه گردشگری به شکل مناسب توسط جامعه محلی پذیرفته می شود. حسن انجام کار و همکاری ساکنان در جامعه میزبان از اولین اجزای اساسی توسعه پایدار هستند. و در طی زمان تجربیات نشان داده است که بدون همکاری، حمایت و مشارکت جامعه محلی نمی توان صنعت پایدار گردشگری را ایجاد کرد. سرمایه اجتماعی، مشارکت کنندگان را قادر می سازد تا در همکاری با هم اثر بخش تر باشند و بتوانند یک هدف مشترک را دنبال کنند ضمن اینکه اعتماد و عمل متقابل ، همکاری را از طریق کاهش هزینه های معامله افزایش می دهد.
نمودار مربوط به توزیع سنی افراد حاکی از میانگین سنی بالای افراد روستاست، آگاه بودن از نیاز های خاص این گروه که طیف وسیعی از جامعه محلی را تشکیل می دهند و برنامه ریزی برای توسعه گردشگری به نحوی که بتواند پاسخگوی این نیاز ها باشد، می تواند زمینه ساز رضایت بیشتر مردم از توسعه گردشگری و کمک آنها برای دستیابی به توسعه پایدار شود.
فعالیت اصلی مردم روستای ابیانه باغداری است که اکثرا از طریق فروش محصولات کشاورزی خود به گردشگران، در زمینه گردشگری فعالیت می کنند. طبق مشاهدات محقق از جامعه محلی مردم روستا نارضایتی شدیدی را از آسیب های زیست محیطی وارده به باغ های خود توسط گردشگران ابراز داشته اند، طبق صحبت هایی که با مسئولین شورای ده انجام شد، شورای جدید برنامه های خاصی را برای هدفمند کردن ورود گردشگران به روستا انجام می دهد و بیشتر در تلاش برای جذب گردشگران فرهنگی هستند، این امر یکی از نشانه ای جالب توجه همکاری مردم برای دستیابی به توسعه پایدار بود.
در رابطه با در آمد حاصل از گردشگری، بخش نسبتا زیادی از مردم محلی، نفع زیادی از توسعه گردشگری نمی برند، بنابراین شایسته است سیاست های توسعه گردشگری به گونه ای باشد که منجر به توزیع بهتر درآمد بین ساکنین شود چرا که افراد با دستیابی به سود اقتصادی ناشی از گردشگری، رضایت بیشتری از توسعه آن خواهند داشت و تلاش های بیشتری را برای دستیابی به توسعه پایدار انجام می دهند.
بنابراین در صورتی که به سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از زیر ساخت های توسعه گردشگری در جامعه مقصد نگریسته شود و برنامه ریزی های لازم برای افزایش آن در بین ساکنین وجود داشته باشد، می توان انتظار داشت که تأثیرات منفی ناشی از گردشگری به حداقل کاهش یابد و صنعت پایدار گردشگری را در مقصد داشته باشیم.
۶-۵-جنبه‌های نوآوری پژوهش
جنبه نوآوری مدل ارائه شده از آن جهت است که با مطالعه تطبیقی نظریه‌های مختلف به برقراری رابطه ای جدید بین متغیرهای تحقیق ( سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار گردشگری) پرداخته است، بیشتر پژوهش های انجام شده در این حوزه به بررسی این نکته که گردشگری می تواند به عنوان راهکاری برای افزایش سرمایه اجتماعی جامعه محلی باشد پرداخته اند، اما در این پژوهش به سرمایه اجتماعی به عنوان وسیله ای برای توسعه پایدار نگریسته شده است از این حیث می توان بیان کرد که کار محقق دارای نوآوری بوده است، همچنین کارهای مشابه در زمینه رابطه سرمایه اجتماعی و توسعه در کشور انجام شده است اما در صنعت گردشگری اگر نگوییم هیچ کمتر می توان کار مشابهی را یافت.
۷-۵-محدودیت‌های تحقیق
این تحقیق نیز همانند سایر تحقیقات عاری از محدودیت نبود وبا توجه به اینکه محدودیت‌های آن در طی مراحل تحقیق آشکار شد به برخی از محدودیت‌های تحقیق به صورت زیر می‌باشد:

 

1. 1. دشواری فرایند تکمیل پرسشنامه ها به دلیل میانگین سنی بالای جامعه مورد بررسی.

 

1. 1. عدم آشنایی جامعه محلی با مفاهیم سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار.

 

1. 1. کمبود منابع اطلاعاتی و مقالات در زمینه سرمایه اجتماعی در گردشگری.

 

۸-۵-ارائه پیشنهاد به مدیران بر مبنای یافته‌های تحقیق

 

1. 1. سرمایه اجتماعی به عنوان یک عامل مهم در دستیابی به توسعه پایدار گردشگری می باشد، که می تواند دستیابی به توسعه را تسهیل و هزینه های لازم برای دستیابی به آن را تا حد زیادی کاهش دهد، بنابراین لازم است هنگام برنامه ریزی برای توسعه گردشگری در مقاصد توجه لازم به نقش جامعه محلی در فرایند توسعه پایدار انجام گیرد.

 

1. 1. با ایجاد گروه های کاری محلی برای حل مسایل هر ناحیه، میزان مشارکت و همکاری میان افراد منطقه افزایش یابد. این نوع مشارکت در امور روستایی منجر به افزایش سرمایه اجتماعی و کمک به توسعه پایدار گردشگری می شود.

 

1. 1. ایجاد و فعال سازی شوراهای حل اختلاف روستایی و حل زود هنگام و سریع مسائل میان افراد می تواند منجر به اعتماد سازی میان ساکنین بخشهای مختلف شود و به بهبود روابط طولانی مدت افراد کمک نماید.

 

1. 1. احیای ارزش های ملی، مذهبی و ناحیه ای که ریشه در فرهنگ و سنت های هر ناحیه دارد می تواند منجر به غنای فرهنگی و اجتماعی آن بخش شده و قدرت جامعه برای مقابله با بحران های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را افزایش دهد.

 

1. 1. کمک به توسعه زیرساختهای اقتصادی و معیشتی افراد در هر منطقه نیز می تواند منجر به رشد شاخص های امید به زندگی و رفاه اجتماعی شده و میزان پذیرش و همراهی با برنامه های اجتماعی و فرهنگی را افزایش دهد. این نوع همکاری و همراهی نیز منجر به بهبود سرمایه اجتماعی شده و نیل به توسعه پایدار را تسهیل خواهد نمود.

 

۹-۵-ارائه پیشنهادها برای تحقیقات آتی

 

1. با توجه به اینکه این پژوهش به بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار در روستای ابیانه می پردازد، پیشنهاد می شود به بررسی تاثیر توسعه پایدار بر سرمایه اجتماعی در مقاصد گردشگری نیز پرداخته شود.

مقدمه
اسلام دینی حقیقت­گرا و واقع­بین است به این معنا که درجستجوی حقیقت به عنوان آرمان، تلاش مردمان را سامان و جهت ­بخشده و به آنان آموزش می­دهد. از این رو، امام علی × در نهج­البلاغه نیز به پیروی از قرآن به در موقعیت­های مناسب به بیان واقعیت در عرصه ­های مختلف پرداخته است تا مردم با شناخت واقعیت­ها و بر پایۀ آن­ها حرکت و تلاش خود را تنظیم و برنامه­ ریزی کنند؛ زیرا بدون شناخت واقعیات، توانایی ها و استعدادهای موجود، نمی­ توان حرکت رو به حقیقت را به­درستی برنامه­ ریزی کرد و به اهداف آرمانی دست یافت.
درحقیقت، آرمان، گم­شدۀ انسان مؤمن بوده و باید برای دستیابی به آرمان­ها در واقعیت، یک فرایند زمانی لازم باشد تا با شناسایی عوامل، آثار و موانع واقع بینی، گام­های اساسی در جهت رسیدن به آرمان­های الهی برداشته شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

البته در نگرش قرآنی، به اصول دوگانۀ واقع­بینی در عین حقیقت­گرایی توجه خاص شده و می­ شود. رهبران اسلامی در این نگرش، انسان­های ذهن­گرا و ایده­آلیست محض نیستند؛ در عین حال انسان­های رئالیست و واقع­گرای صرف نیز نمی­باشند. آنان به جای واقع­گرایی به واقع­بینی توجه داشته و آن را از اصول اساسی و بنیادین حرکت خود قرار می­ دهند. آنان هم­چنین به حقایق هستی توجه دارند. حقایقی که در تفاسیر قرآنی با آن­ها آشنا شده ­اند. این حقایق، از حقیقت یگانه­ای سرچشمه می­گیرد و آن حقّ محض است که خداوند یگانه و یکتاست. از این سرچشمه همۀ حقایق شناخته ­می­ شود و گرایش به سوی آن به عنوان ایده­آل و آرمان در برنامۀ مسلمان مؤمن قرار می­گیرد. این­گونه است که واقع­گرایی جای خود را به حقیقت­گرایی و حقیقت­بینی جای خود
را به واقع­بینی می­دهد. از این روست که پاسخ­های قرآن، اسلام و رهبران آن بر پایۀ واقعیت­بینی و حقیقت گرایی شکل و سامان می­یابد.
ازاین روی، لازم به ذکر است، مراد این پایان نامه بررسی مصادیق عینی واقع­بینی وآرمان­گرایی درنهج­البلاغه بوده، و منظور ما در این پژوهش، بررسی مبانی نظری و فلسفی مطرح شده در فلسفۀ یونان قدیم و نظریات رئالسیم(واقع گرایی)، ایدآلیسم (آرمان­گرایی) غرب که در قرن هجدهم به اوج خود در عالم سیاست رسید، نیست.
در آموزه­های دینی ما به­خصوص در نهج­البلاغه بعد از قرآن توجه خاصی به واقع­بینی و آرمان­گرایی شده است. البته جهت­دادن واقعیات به سوی آرمان­های حقیقی نمی­تواند یک شبه و به یکبار انجام پذیرد.
بررسی و مطالعه دقیق تاریخ زندگی پیشوایان دین، این امر را روشن می­سازد که ائمۀ دین با واقع­بینی، در پی حقیقت آرمانی خود، جامعه را سامان و سازمان داده­اند. لذا در این پژوهش تلاش کرده­ایم که با بررسی نهج­البلاغه، ابتدا به تبیین واقع­بینی و آرمان­گرایی در این کتاب بپردازیم و سپس، نسبت آن دو با هم سنجیده، تا میزان تحقق آرمان­ها در واقعیات با تکیه بر نهج­البلاغه مورد بررسی و شناسایی قرار گیرد تا إن­شاءالله به عنایت خداوند متعال و ائمه اطهار، به درکی از اقیانوس بی­کران نهج­البلاغه دست­یافته و به این معرفت برسیم که آن حضرت با توجه به اصل واقع­بینی و حقیقت­گرایی چگونه عمل کرده ­اند و اهداف اسلام و قرآن را به سوی آرمان­های الهی پیش برده­اند.
فصل اول
کمال مطلوب ـ آرمان­ها ـ معرفت و داشتن بینش صحیح در زندگی می­باشد.
زمانی که نیروی فطری حقیقت­جویی و استفادۀ درست از عقل که موهبتی الهی است، در وجود انسان فعال شود، وی به توفیق شناخت درست واقعیات نایل می ­آید.
البته وقتی که غریزۀ واقع­بینی انسان زنده شد و خوی پیروی حق در وی شروع به فعالیت نموده، حقایق یکی پس از دیگری برای وی جلوه خواهدکرد و هر حق و حقیقتی را که یافت با آغوش باز خواهدپذیرفت و هر روز، یک قدم تازه در راه سعادت و نیک­بختی برخواهدداشت.
از این رو، در این پژوهش­، تبیین مبانی واقع­بینی و آرمان­گرایی در نهج­البلاغه امری ضروری می­باشد.
۲.۱.مبانی خداشناختی واقع بینی و آرمان­گرایی در نهج­البلاغه
مهم­ترین مبنا و اساس در زندگی انسان، سیر تکاملی و رسیدن به تعالی است. این امر نیازمند به معرفت و شناخت می­باشد. هیچ حرکت و عملی بدون شناخت و بینش صحیح به سرانجام مطلوب نمی­رسد. در این زمینه امام علی × خطاب به کمیل بن ­زیاد می­فرمایند:
«یَاکُمَیلُ! مَا مِن حَرَکَه إلاّ وَأنتَ مُحتَاج فِیهَا إِلى مَعرِفَه…»^[۵۶]
ای کمیل، هیچ حرکتی وکاری نیست،جزآنکه درآن به شناخت ومعرفت نیازمندی.
بر مبنای این کلام امام × می­توان ­دریافت که شناخت و معرفت در هر کاری تاثیر بسیار مهمی دارد و در حقیقت شناخت نقطۀ آغاز و مبنای حرکت درست در مسیر رشد و کمال­یابی و نیل به کمال مقصود است و بالاترین کمالات در این راه، معرفت الهی است. امام علی × دربارۀ ضرورت این امر، می­فرمایند:
«معرفه الله اعلی المعارف»^[۵۷]
خداشناسی برترین معرفت هاست.^[۵۸]
لذا، با توجه به امر مهم در این پژوهش، اولین گام را بر مبنای خداشناسی برمی­داریم. از آن­جایی که خداوند کمال مطلق است، باید کمالات همۀ مخلوقات را به صورت کامل­تری دارا باشد. از این رو، در این­جا مبانی خداشناسی آرمان­گرایی و واقع­بینی را با توجه به آن دسته از اوصاف پروردگار می­پردازیم که ناشی از کمال نامتناهی الهی می­باشد.
۲.۱.۱. الوهیت
والاترین صفت الهی، صفت الوهیت است. الوهیت یعنى اعتقاد به این­که معبودى جز الله نیست، تنها اوست که شایستۀ عبودیت است و مى­توان در برابر او به عبادت و پرستش پرداخته و تضرع و تذلل نمود.
اسم جلالۀ اللَّه علم و نام ساحت کبریائى است که مستجمع صفات ذاتى و کمالات وجودى و جامع توحید افعالى است و به­منزلۀ همۀ صفات وجودى ذاتى و فعلى است بر این اساس اصل و اساس همه صفات ذات و فعل ساحت کبریائى و همه برکات و آثار خیر که بر عوالم امکانى افاضه شده و تا ابد ادامه خواهدداشت همه از برکات و خیرات نام کبریائى اللَّه مى‏باشد و به­ساحت او اختصاص دارد و به­غیر او اطلاق نمى‏شود و به­معناى مستحق الوهیت‏ و معبودیت و از جمله آثار ساحت کبریائى تعالى ذکر و یاد نعمت­هاى او است که صحنۀ امکان را نور بخشیده و همۀ موجودات از ریز و کلان با زبان وجودى خودشان مدح ثنا­گویان و کمال او را ارائه می­ دهند از این جهت شایسته تسبیح و تنزیه از نقص و از امکان است و مقدس و منزه از مانند و نظیر و شبیه است.^[۵۹]
در قرآن خداوند می­فرمایند:
﴿أَنَّمَا إِلَهُکُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ﴾^[۶۰] که خداى شما خدایى یگانه است.
خداى تعالى نامش بزرگوار و کثیرالبرکات و از عیوب و نقایص مبرّاست و آوازه‏اش برتر از بیان مدح، و ثنایش بزرگ است و پاک , منزه و پاکیزه است و متفرّد است در الوهیت‏ و متوحّد است به ربوبیت؛ در حالى که در اعلا علوّ خود، بلندى و بزرگوارى دارد و ارکان آن جناب ـ که مراد از آن، علم و قدرت و امثال آن است ـ ، در غایت علو و ارتفاع است.^[۶۱]
لذا، اعتقاد به الوهیت خداوند سبب می­ شود که به وجود همۀ کمالات آرمانی در خداوند نیز معتقد شویم؛ زیرا چنین موجودی که کامل و منزه از هر نقصی باشد، دارای مقام والا و شایستۀ پرستش می­باشد. حضرت علی × دربارۀ بلندمرتبگی خداوند در هستی می­فرمایند:
«سَبَقَ فِی الْعُلُوِّ فَلَا شَیْ‏ءَ أَعْلَى مِنْهُ وَ قَرُبَ فِی الدُّنُوِّ فَلَا شَیْ‏ءَ أَقْرَبُ مِنْهُ فَلَا اسْتِعْلَاؤُهُ بَاعَدَهُ عَنْ شَیْ‏ءٍ مِنْ خَلْقِهِ وَ لَا قُرْبُهُ سَاوَاهُمْ فِی الْمَکَانِ بِهِ»^[۶۲]
در برتری از همه پیشى­گرفته، پس چیزى بالاتر از او نیست، و در نزدیکی از همه نزدیک­تر است و چیزی نز­دیک تر از او نیست نه برتری و بلند­یش او را ازهیچ یک از آفریدگان دور ساخته، و نه نزدیکیش آفریدگان را با او یک جا قرار داده.
در شرح این فراز از خطبه آمده­است: «در بلندى مقام، بر همگان سبقت گرفته، چیزى از او بلند مقام‏تر نیست» و کلمۀ “علوّ” لفظ مشترک است و بر سه معنى قابل­صدق می­باشد.
الف) برترى حسّى - مکانى مانند بلندى بعضى از اجسام نسبت به بعضى.
ب) برترى تخیّلى مانند برترى مقام پادشاه نسبت به مردم، در عرف مى‏گویند او بلند رتبه است و بلندى رتبه پادشاه را به­ طور خیالى کمال مى‏دانند.
ج) برترى عقلى چنان که بعضى از کمالات را، عقلا بر بعضى برترى مى‏نهند. مثلاً مى‏گویند: «سبب از مسبّب بلند رتبه‏تر است.» حال با روشن شدن معناى “علوّ” مى‏گوییم که محال است. بلندى رتبه خداوند متعال از نوع اوّل باشد. چه این که بودن حضرت حق در مکان جایز نیست و به معنى دوّم نیز محال است در نظر گرفته شود؛ زیرا خداوند سبحان، از داشتن کمالات خیالى منزّه و پاک است. کمالات خیالى کمالات اضافى هستند و به حسب اشخاص و زمان­ها تغییر و تبدّل مى‏یابند. چه بسا چیزى در نزد گروهى کمال و در نزد گروهى دیگر همان چیز نقص باشد، مثلاً سلطنت‏ و حکومت در نزد دانشمند پارسا کمال به حساب نمى‏آید. با این که در نزد اکثریت کمال و درجه و مقام است.
زیادى و نقصان بر کمالات خیال عارض مى‏گردد؛ در صورتى که هیچ یک از کمالات خداوند سبحان چنین نیستند و هیچ تغییر و نقصانى به خداوند راه ندارد. پس باید “علوّ” خداوند از نوع “علوّ” عقلى باشد، بدین تفسیر که هیچ مرتبه‏اى، به مرتبۀ حق تعالى نمى‏رسد و تمام مراتب عقلى در نزد “علو” مقام خداوندى پست و ناچیزاند شرح بیشتر مطلب این است که بالاترین مراتب کمال عقل مرتبه “علّت” است و چون ذات مقدس حق تعالى، آغاز هر موجود حسّى و عقلى بوده، علّت تامّۀ مطلقه است و به هیچ وجه نمى‏توان تصوّر نقصان در کمالات وى
نمود، پس ناگزیر بالاترین مرتبۀ عقل از آن اوست. او بدون اضافه به چیزى وجود مطلق است و امکان ندارد از او برتر چیزى باشد.
معناى سخن حضرت که «سبق فى العلوّ…» همین است که توضیح داده­شد و معناى سبقت گرفتن خداوند در بلندى رتبه این است که خداوند در بلندى مرتبه یگانه بوده و محال است که غیر به رتبه او برسد.^[۶۳]
بدین جهت مقصود از “علوّ رتبه” برترین معقول است به این لحاظ که مبدأ و فرجام همه چیز اوست، او برتر مطلقى است که بالاتر از او در وجود و کمال و شرف رتبه‏اى نیست.
خداوند کمال مطلق در هستی است و منشأ همۀ کمالات و رشد تعالی می­باشد و هیچ موجودی به این مرتبه نمی­رسد. اما از آن­جایی که خداوند دارای مقام ربوبیت می­باشد. عالم خلقت را طوری آفریده­است در مسیر رشد و تعالی در حرکت باشند.
۲.۱.۲. ازلیت و ابدیت
قدمت یا ازلی بودن، یعنی او از قبل بوده و پیوسته خواهدبود؛ زیرا وجودبخش سراسر هستی اوست و هرچه وجودش از خود نبوده، حادث و استقلالی نداشته و همیشه به وجود بخش خود نیازمند است، بلکه ادامۀ وجود آن نیز به خواست و ارادۀ او بستگی دارد. از این رو، همۀ جهان هستی حادث و نیازمند اوست، اما او قدیم و از همه بی­نیاز است.
بدین­جهت می­توان­گفت، بحث خداشناسی از موضوعات بسیار مهم و محوری در نهج­البلاغه بوده­؛ زیرا پایه و اساس کلیۀ اصول و مبانی ارزش­ها و تعالیم اسلامی، شناخت خدا می­باشد. امام علی× دربارۀ اهمیت موضوع به تبیین مطلب پرداخته، خداوند را با تعبیر قرآنی چنین معرفی می­نمایند :
«الْحَمْدُ لِلَّهِ الْأَوَّلِ فَلَا شَیْ‏ءَ قَبْلَهُ وَ الْآخِرِ فَلَا شَیْ‏ءَ بَعْدَهُ وَ الظَّاهِرِ فَلَا شَیْ‏ءَ فَوْقَهُ وَ الْبَاطِنِ فَلَا شَیْ‏ءَ دُونَهُ»^[۶۴]
سپاس و ستایش خدایی را که اول است و پیش از او چیزی نبوده، و آخر است و پس از او چیزی نباشد. آشکاری است که آشکاری فوق آن نیست و نهانی است که نهانی در زیر او نباشد.^[۶۵]
امام علی × خداوند سبحانه تعالى را به چهار اعتبار: اولیّت، آخریّت، ظاهریّت و باطنیّت ثنا گفته­است و هر یک از صفات یادشده را در بیان نهایت کمال تأکید آورده­است.
کمال اولیّت را به نبودن هیچ چیز قبل از خداوند و کمال آخریّت را نبودن هیچ چیز بعد از حق تعالى دانسته­است. کمال ظاهریّت خداوند را به نبود ما فوقى برایش و کمال باطنیّت وى را به نداشتن همتایى در نزدیکى به اشیا بیان نموده ­است.
منظور از “ظاهر” بودن خداوند بلندى مقام و رتبه است و لذا فرموده­است که هیچ چیز ما فوق او نیست و مقصود از “باطن” بودن حق تعالى آگاهى داشتن بر امور باطنى و مخفى است و بدین لحاظ به امور نهفته، نزدیک مى‏باشد و نزدیک نبودن هیچ چیز به اندازه او نسبت به اشیا تأکیدى بر باطن بودن خداوند است. یعنى به اندازه‏اى که حق تعالى به اشیا نزدیک است هیچ چیز آن تقرّب و نزدیکى را ندارد.
با توجّه به دو معنایى که براى “ظاهر و باطن” کردیم میان بلندى و نزدیکى تقابل برقرار گردید. احتمال دیگر در معناى این دو کلمه این است که ظاهر را به معناى آشکار و واضح بگیریم در این صورت عبارت امام × که فرمود: «فلا شی‏ء فوقه» این خواهد بود که هیچ چیز با وجود خداوند مقابله و برابرى نمى‏کند، تا مانع شناخت خلق نسبت به خالق گردد و باطن به معناى پوشیده­باشد. «فلا شی‏ء دونه» هیچ چیز به اندازه ذات حق تعالى در استتار و پوشیدگى نیست.^[۶۶]
سرچشمه و مبدأ همه کمالات خداست؛ پس ممکن نیست که او با بذل این همه کمالات، خود فاقد آن­ها باشد و از آن­جایی که خداوند از صفات الهی خود به موجودات هستی، به­خصوص انسان جهت دستیابی به رشد و تعالی عطا نموده ­است. لذا، بررسی و شناخت اوصاف خداوند جهت نیل به مبانی خداشناسی واقع­بینی و آرمان­گرایی ضروری می­باشد. به این منظور، در این قسمت به بررسی برخی دیگر از اوصاف خدا در رابطه با این بحث می­پردازیم.
۲.۱.۲.۱. علم ازلى و گسترده
خدا عالم است یعنی او بر همۀ جهان آفرینش از کوچک و بزرگ و در هر کجا حتی از آن­چه در قلب انسان­ها می­گذرد، آگاه است. علم خدا، به حکم این­که عین ذات اوست، ازلى بوده و بى‏نهایت مى‏باشد. خداى متعال علاوه بر علم به ذات، به ماسواى ذات نیز اعم از کلى و جزئى، پیش از وقوع و بعد از وقوع آگاه است. قرآن بر این حقیقت تأکید بسیار دارد، چنان­که مى‏فرماید:
﴿إِنَّ اللَّهَ بِکلُ‏ِّ شىَ‏ْءٍ عَلِیمٌ﴾^[۶۷]
زیرا خدا به هر چیزى داناست.
آگاهى او از مکان پیش از آفرینش بسان آگاهى او از آن بعد از خلقت آن است و به همین منوال علم او به تمام اشیاء و مخلوقات. لذا، خداوند از همۀ اسرار و پنهان هستی آگاه است. بدین سبب ابتدا به صفت علم الهی در نهج­البلاغه می­پردازیم.
«قَدْ عَلِمَ السَّرَائِرَ وَ خَبَرَ الضَّمَائِرَ»^[۶۸]
خداوند راز سینه ها را می­داند و از درون دل­ها آگاه است.